Cơ hội để Indonesia thoát bẫy tăng trưởng 5% trong năm tới

Toàn cảnh Jakarta, Indonesia. Ảnh: AFP/TTXVN

Từ năm 2014 đến nay, chỉ có một năm duy nhất tăng trưởng kinh tế của Indonesia đạt 5,2% và một năm tồi tệ với con số 4,9%. So với góc độ toàn cầu, cũng như đối với các thị trường mới nổi, tăng trưởng của Indonesia chưa phải là bi quan, song Indonesia có thể làm tốt hơn thế.
Theo bài viết, nguyên nhân của tăng trưởng thấp là thâm hụt tài khoản vãng lai dai dẳng, một phần là do cường độ sản xuất thấp hơn trong những năm qua. Vào năm 2000, lĩnh vực sản xuất chiếm khoảng 28% GDP, trong khi năm 2019, tỷ trọng này đã giảm xuống còn 20%.
Việc giảm nguồn thu từ lĩnh vực xuất khẩu đã ảnh hưởng đến khả năng tiết kiệm và tài trợ nhu cầu đầu tư của quốc gia. Thâm hụt tài khoản vãng lai là vấn đề lớn đối với một nền kinh tế đang phát triển với yêu cầu đầu tư khổng lồ.

Thâm hụt tài khoản vãng lai có thể nhanh chóng tăng lên hơn 3% GDP, do đó đòi hỏi dòng tài chính bên ngoài lớn hơn. Tuy nhiên, thực tế là tỷ lệ đầu tư trực tiếp nước ngoài của Indonesia khá thấp. Nước này chỉ nhận được 12% vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của ASEAN mặc dù chiếm 35% GDP và 40% dân số của ASEAN.
Các nhà hoạch định chính sách của Indonesia đã khéo léo quản lý sự mất cân bằng của đất nước. Về mặt chính sách tiền tệ, ngân hàng Indonesia đã ưu tiên điều chỉnh chính sách khi điều kiện toàn cầu thay đổi.

Về phía chính phủ, nỗ lực thúc đẩy lĩnh vực nhiên liệu sinh học trong nước và các biện pháp tăng giá trong lĩnh vực hàng hóa đã dẫn đến sự cải thiện cụ thể trong cán cân thương mại. Tuy nhiên, những biện pháp này là không đủ. Vấn đề cấu trúc cuối cùng đòi hỏi các giải pháp lâu dài.
Ngoài sự cản trở cơ cấu đối với tăng trưởng và thâm hụt tài khoản vãng lai, Indonesia cũng đang phải đối mặt với sự giảm tốc theo chu kỳ. Tốc độ tăng trưởng toàn cầu và khu vực đang chậm lại, đặc biệt là ở Trung Quốc.

Tình trạng kinh tế Trung Quốc giảm tốc đang đè nặng lên lĩnh vực hàng hóa. Tâm lý kinh doanh trong nước suy giảm do thiếu động lực tăng trưởng cho nền kinh tế và chi tiêu cơ sở hạ tầng đã chậm lại trong năm 2019. Nhìn chung, tăng trưởng của Indonesia có thể sẽ dao động quanh mức 5% vào năm 2020. Hiện tại bẫy 5% sẽ còn tồn tại.
Tuy nhiên, có một số tín hiệu lạc quan trong thời gian tới. Thứ nhất, chi tiêu cơ sở hạ tầng công cộng dự kiến sẽ phục hồi mạnh mẽ vào năm 2020 sau khi giảm đáng kể trong năm 2019, đánh dấu một chu kỳ đầu tư nhiều năm sẽ thúc đẩy tăng trưởng.

Năm 2020, Indonesia có thể bắt đầu hai dự án nhà máy lọc dầu lớn và Chính phủ đang nhắm mục tiêu xây dựng 4.000 km đường thu phí vào năm 2024.

Thứ hai, vào năm 2021, việc xây dựng thủ đô mới dự kiến sẽ bắt đầu ở Đông Kalimantan.

Thứ ba, Tổng thống Joko Widodo (Jokowi) cho biết cần phải cải cách thủ tục hành chính ngay lập tức để tập trung vào việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài nhiều hơn.
Lịch sử cho thấy thu hút vốn FDI là một trong những cách tốt nhất để xây dựng năng lực xuất khẩu và cải thiện thâm hụt tài khoản vãng lai hiện tại.

Chính phủ của Tổng thống Jokowi sẽ có một loạt bước đi quan trọng như dự luật xúc tiến đầu tư, cải cách thị trường lao động, cải cách thuế và tự do hóa ngành ngân hàng. Nếu thực hiện thành công, các biện pháp này có thể thúc đẩy tăng trưởng tiềm năng gần hơn tới mức 6%.
Indonesia cần cải cách thị trường lao động để có thể tạo ra lợi thế riêng, bởi chi phí lao động cao đã dẫn đến việc các tập đoàn đã không chọn Indonesia mà đầu tư vào các nền kinh tế khác trong khu vực.

Chính phủ cũng cần khuyến khích và thu hút đầu tư vào các lĩnh vực chiến lược, bên cạnh việc giảm thuế doanh nghiệp và cắt giảm thuế đối với cổ tức được tái đầu tư ở Indonesia. Cuối cùng, việc loại bỏ chính sách quy định về nhóm các ngân hàng nước ngoài có khả năng thúc đẩy đầu tư vào Indonesia. Đây là động lực cơ bản nhất của thâm hụt tài khoản hiện tại.
Indonesia cần hành động càng sớm càng tốt. Sự khác biệt giữa mức tăng trưởng 6% và 5% trong 20 năm tới sẽ quyết định liệu Indonesia có trở thành nền kinh tế có thu nhập cao vào năm 2040 hay vẫn bị mắc kẹt trong bẫy tăng trưởng trung bình./.

Đình Ánh (TTXVN tại Jakarta)