Cơ quan tố tụng huyện Chợ Đồn có hình sự hóa một quan hệ hành chính?

Theo cáo trạng của VKSND huyện Chợ Đồn thì từ tháng 12-2005 đến tháng 7-2006, Mai Bắc Cường (cán bộ địa chính xã Bằng Lãng) và Hoàng Nam Chinh (Phó Chủ tịch UBND xã Bằng Lãng) đã lợi dụng chức vụ quyền hạn lập 8 hồ sơ xin cấp Sổ đỏ sai quy định cho 8 hộ dân. Sau khi hoàn thiện hồ sơ, Cường đã chuyển cho bà La Thị Diên là cán bộ phòng TN&MT huyện kiểm tra hồ sơ. VKSND huyện Chợ Đồn cho rằng bà Diên không thực hiện đầy đủ các bước theo quy định mà chỉ xem qua hồ sơ, sau đó viết tay vào phần “ý kiến của cơ quan TN&MT” trong các đơn của 8 hồ sơ nêu trên “qua kiểm tra hồ sơ- đủ điều kiện cấp Sổ đỏ”.

Các bị cáo: Hoàng Nam Chinh, Mai Bắc Cường, La Thị Diên và Triệu Thị Vui (từ trái qua phải) tại phiên xét xử 8,9/9 vừa qua.

Tiếp đến, bà Diên đã lập bản thảo tờ trình của Phòng TN&MT cùng với danh sách các hộ để trình lãnh đạo phòng TN&MT là bà Triệu Thị Vui thẩm tra lại. Vì tin tưởng vào cán bộ cấp dưới, bà Vui chỉ xem qua hồ sơ nên không phát hiện các sai phạm trong hồ sơ, mà ký duyệt vào các đơn xin cấp Sổ đỏ của các cá nhân và tờ trình của bà Diên đã soạn thảo từ trước, sau đó bàn giao toàn bộ hồ sơ cho bà Diên để trình Phó Chủ tịch UBND huyện Chợ Đồn là ông Ngô Văn Vấn ký quyết định cấp Sổ đỏ.

Hậu quả của việc làm sai quy định đã gây thất thoát tiền thuế cho nhà nước số tiền hơn 158 triệu đồng. Theo đó, VKSND huyện Chợ Đồn truy tố Mai Bắc Cường và Hoàng Nam Chinh cùng về tội “lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo Điều 281- Bộ Luật hình sự. Còn bà La Thị Diên và Triệu Thị Vui bị truy tố về tội “Thiếu trách nhiệm, gây hậu quả nghiêm trọng” theo Điều 285- Bộ Luật hình sự.

Vụ án kéo dài từ cuối năm 2005 mãi đến năm 2014 CQĐT huyện Chợ Đồn mới lần lượt khởi tố các bị can. Tuy nhiên đến nay, Tòa án nhân dân huyện Chợ Đồn vẫn chưa thể tuyên án vì còn rất nhiều vấn đề cần được làm rõ.

Cụ thể, trong quá trình điều tra, điều tra viên của Công an huyện Chợ Đồn chưa làm rõ được những tình tiết liên quan đến vụ án, nên nhiều lần TAND huyện Chợ Đồn đã phải quyết định hoãn phiên tòa xét xử và trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung.

Tại phiên tòa xét xử ngày 8 và 9-9-2016, cả 4 bị cáo Cường, Chinh, Diên và Vui đều một mực cho rằng lời khai trong quá trình điều tra là không đúng sự thật. 4 bị cáo đều khẳng định, các bị cáo bị oan, lời khai tại phiên tòa xét xử mới là đúng sự thật.

Vị đại diện VKSND huyện Chợ Đồn đọc bản cáo trạng

Đại diện VKS giữ quyền công tố tại phiên tòa cho rằng, tại cơ quan điều tra, các bị cáo đã thành khẩn thừa nhận hành vi phạm tội của mình tuy nhiên tại phiên tòa các bị cáo lại quanh co, chối tội. Nhưng căn cứ vào quá trình điều tra, tài liệu liên quan có trong hồ sơ đủ cơ sở để kết tội các bị cáo.

Về vấn đề trên, Luật sư Nguyễn Huy Xanh (Đoàn luật sư Hà Nội) cho rằng, Hồ sơ của vụ án không đáp ứng được mặt khách quan của vụ án. Trong hành vi “lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” phải chứng minh động cơ, mục đích vụ lợi cá nhân mới cấu thành tội của bị cáo.

Luật sư Nguyễn Huy Xanh (Đoàn luật sư Hà Nội) phản đối bản cáo trạng của VKSND huyện Chợ Đồn và cho rằng điều tra viên của Công an huyện Chợ Đồn đã căn cứ vào tài liệu hồ sơ mà chưa có sự thẩm định của các cơ quan chức năng nhà nước để chứng minh hành vi phạm tội của các bị cáo...

Tại phiên tòa xét xử, mặc dù có ý kiến đưa ra rằng đã có sự hứa hẹn của bị cáo nhưng không có căn cứ để chứng minh điều đó. Cũng theo luật sư Xanh cho rằng, trình tự thu thập hồ sơ vụ án không đúng quy định của pháp luật và căn cứ khởi tố vụ án không rõ. Diện tích liên quan đến các hộ cấp đất mà cho rằng các bị cáo vi phạm chưa được sáng tỏ trong phiên tòa.

“Cơ quan CSĐT đã căn cứ vào tài liệu hồ sơ mà chưa có sự thẩm định của các cơ quan chức năng nhà nước để chứng minh hành vi phạm tội của các bị cáo...”- Luật sư Xanh nhấn mạnh.

Cũng theo luật sư Xanh cho rằng, ý kiến của các cơ quan giám định, cơ quan giám định thuế đã trả lời công khai với HĐXX rằng, theo hồ sơ giám định của 8 hộ dân thì không cần phải thu tiền sử dụng đất. Còn tại kết luận giám định 621, đã công nhận có sự chồng chéo trong diện tích đất đang tranh chấp này không thể làm rõ được.

Đồng thời luật sư Xanh đã chỉ ra hàng loạt thiếu xót nghiêm trọng khác của cơ quan điều tra trong quá trình điều tra vụ án như Bản đồ hiện trường mà trong quá trình cơ quan điều tra đi xác minh cũng không mời tất cả những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến và thậm trí cho tận phiên tòa xét xử công khai vẫn chưa xác định được vị trí địa lý được cho rằng các bị cáo đã cấp Sổ đỏ cho các hộ dân có nằm trong bản đồ quy hoạch đất chưa sử dụng hay nằm trong bản đồ giao đất lâm nghiệp…Luật sư đã đề nghị HĐXX trả hồ sơ điều tra lại, đưa các bên liên quan vào thì mới giải quyết vụ án thấu tình đạt lý, đúng người đúng tội.

Tờ bản đồ không có bất cứ cơ quan nào xác nhận đã được điều tra viên Phùng Văn Quyết sử dụng trong hồ sơ vụ án.

Tại phần tranh tụng, ông Hoàng Nam Chinh (Phó Chủ tịch UBND xã Bằng Lãng) đã hỏi vị đại diện VKSND huyện Chợ Đồn rằng một tờ bản đồ không có dấu của các cơ quan chức năng có được đưa ra làm căn cứ? Bà Triệu Thị Vui (dù đã bị khởi tố, truy tố hiện đang bị xét xử nhưng vẫn đang giữ chức Phó phòng TN&MT, quyền Trưởng phòng TN&MT UBND huyện Chợ Đồn?) đã phản biện lại rõ ràng vấn đề mà vị đại diện VKSND huyện truy tố bằng những bằng chứng cụ thể và có căn cứ. Bên cạnh đó, bà Vui đã đưa ra các chứng cứ thuyết phục là tờ bản đồ địa chính và tờ bản đồ quy hoạch có tính pháp lý rõ ràng và chứng mình rằng vị trí mà UBND huyện cấp sổ cho 8 hộ dân không phải là đất lâm nghiệp và đã là đất chưa chuyển đổi thì UBND huyện đã cấp đúng quy trình thủ tục.

Bị cáo Triệu Thị Vui đã đưa bằng chứng "bản đồ không dấu" ra trước tòa để minh oan.

Qua một số vấn đề tranh tụng tại tòa, vị đại diện VKS tỏ ra lúng túng và cũng từ chối tranh tụng với quan điểm của luật sư và các bị cáo. Đại diện VKS luôn miệng cho rằng, hành vi phạm tội của các bị cáo đã thể hiện trong bản cáo trạng nên không tranh luận gì thêm. Lúc này cả phiên tòa đã cười ồ lên bởi cách mà vị đại diện VKSND huyện tranh tụng tại tòa. Liệu cách tranh tụng của vị đại diện VKSND huyện đã thực hiện theo đúng tinh thần cải cách tư pháp?

Cùng với đó là Bản đồ Địa chính và Bản đồ Quy hoạch của UBND huyện Chợ Đồn có tính pháp lý để chứng minh khu đất cấp cho 8 hộ dân không phải là đất Lâm nghiệp.

Theo Dự kiến cuối ngày 9-9, HĐXX sẽ chính thức đưa ra phán quyết cuối cùng nhưng sau khi nghị án, TAND huyện Chợ Đồn đã cho rằng, vụ án có nhiều tình tiết phức tạp cần phải xem xét và hẹn đến chiều 14-9 mới đưa ra phán quyết cuối cùng.

Căn cứ vào tờ bản đồ địa chính và bản đồ quy hoạch chung của UBND huyện Chợ Đồn để cấp GCNQSD đất cho người dân thì nay lại bị CQCSĐT và VKSND huyện kết tội cấp GCNQSD trên đất lâm nghiệp với tờ bản đồ không có bất cứ cơ quan nào xác nhận để khởi tố vụ án hình sự làm thất thoát tiền thuế chuyển đổi mục đích sử dụng. Liệu phải chăng cơ quan thực thi pháp luật tại huyện Chợ Đồn tỉnh Bắc Kạn đang cố hình sự hóa một vụ việc hành chính? Vấn đề này cần được các cơ quan chức năng tỉnh Bắc Kạn làm sáng tỏ.

Tuấn Anh