'Có thống nhất giữa các bộ không?'

Quy định đang làm khó doanh nghiệp

Tại hội thảo góp ý cho dự thảo Thông tư về quản lý, truy xuất nguồn gốc lâm sản sáng 16.9, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam (VIFOREST) Đỗ Xuân Lập thông tin, hiện cả nước có khoảng 4,4 triệu hecta rừng trồng, trong đó có trên 1 triệu hecta của 1,1 triệu hộ gia đình, cung cấp khoảng 30 triệu mét khối gỗ quy tròn. Đây là đầu vào quan trọng bậc nhất với các doanh nghiệp trong ngành, trực tiếp góp phần vào sự lớn mạnh của ngành gỗ.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp có sản phẩm gỗ xuất khẩu sử dụng gỗ rừng trồng đang gặp nhiều khó khăn trong việc hoàn thuế giá trị gia tăng. Nguyên nhân chính là các ách tắc trong việc xác định nguồn gốc gỗ rừng trồng và tính pháp lý trong các giao dịch ở khâu trung gian trong chuỗi cung.

Theo đó, trong hồ sơ để xác minh nguồn gốc hợp pháp khi hoàn thuế, cơ quan thuế yêu cầu ngoài hồ sơ theo quy định của Thông tư 27/2018/TT-BNNPTNT quy định về quản lý, truy xuất nguồn gốc lâm sản (Thông tư 27), chủ rừng phải cung cấp sổ đỏ diện tích khai thác; chứng minh thư nhân dân của chủ sở hữu; đơn xin khai thác được chính quyền địa phương xác nhận. Tuy nhiên, thực tế, một số diện tích rừng thiếu các bằng chứng pháp lý về nguồn gốc đất đai (không có sổ đỏ, tranh chấp…).

Bên cạnh đó, chuỗi cung rừng trồng dài 3 - 5 khâu. Trong nhiều trường hợp, các khâu này không thực hiện đúng quy định về hồ sơ lâm sản và trách nhiệm về thuế trong các giao dịch của mình. Hệ quả là, một số doanh nghiệp xuất khẩu phải tìm cách hợp pháp hóa đầu vào nguyên liệu, nhiều doanh nghiệp bị tắc trong việc hoàn thuế giá trị gia tăng.

Thực tế, năm 2018, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ban hành Thông tư số 27/2018/TT-BNNPTNT quy định về quản lý, truy xuất nguồn gốc lâm sản. Theo đánh giá của các doanh nghiệp trong ngành, Thông tư bảo đảm quy định thông thoáng về chuỗi cung gỗ rừng trồng trong nước. Tuy nhiên, “tính hợp pháp của gỗ rừng trồng trong chuỗi cung không chỉ ràng buộc bởi thông tư này mà còn phụ thuộc vào các khâu trung gian thực hiện nghĩa vụ pháp lý của mình ra sao, đặc biệt là các trách nhiệm về thuế trong các thông tư của Bộ Tài chính, nhất là Thông tư 40/2021/TT-BTC về hướng dẫn thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân. Do vậy, doanh nghiệp đang rất vướng”, Chủ tịch VIFOREST phát biểu.

Cần đơn giản hóa việc xác minh nguồn gốc

Hiện, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đang dự thảo Thông tư thay thế Thông tư 27 nhằm tạo sự thông thoáng cho việc quản lý, truy xuất nguồn gốc lâm sản và bảo đảm hài hòa với các quy định của quốc tế.

Để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, theo ông Thang Văn Thông, Chi hội Dăm gỗ Việt Nam, trước hết phải trả lời được câu hỏi “Thông tư mới có phù hợp với các bộ không?”. Bởi “vướng mắc lớn nhất của Thông tư 27 là không liên thông với Bộ Tài chính về chính sách thuế”.

Cũng theo đại diện doanh nghiệp này, số liệu thống kê sơ bộ cho thấy, diện tích đất rừng sản xuất không có sổ đỏ vẫn khá lớn, chiếm khoảng 60%. Vậy, Thông tư mới cần làm rõ thủ tục xác định gỗ rừng trồng hợp pháp là gì, nếu không có sổ đỏ thì giấy tờ nào thay thế, và phải được các bộ liên quan chấp nhận. Nếu không, dù ban hành thông tư mới thay thế có gỡ được vướng mắc hiện nay của doanh nghiệp nhưng Bộ Công thương (cấp C/O) và Bộ Tài chính (hoàn thuế GTGT) không chấp thuận thì vướng vẫn hoàn vướng.

Ông Tô Xuân Phúc, chuyên gia tổ chức Forest Trend kiến nghị, quan điểm về chính sách khi xây dựng thông tư mới cần xác định gỗ rừng trồng trên đất rừng sản xuất được giao cho hộ là tài sản của hộ; gỗ rừng trồng là sản phẩm nông sản được tự do lưu thông, được hạn chế thuế trong các khâu của chuỗi. Trên cơ sở đó, cần đơn giản hóa việc xác minh nguồn gốc gỗ của hộ. “Trong ngắn hạn, chính quyền cần xác nhận tính hợp pháp của chủ hộ trên các diện tích đất này. Trong dài hạn, thực hiện việc cấp sổ đỏ cho các hộ đối với các diện tích chưa được cấp sổ đỏ; điều chỉnh các sai sót giữa sổ và thực địa; rà soát các diện tích giao khoán cho hộ, chuyển đổi khoán từ phi chính thức sang chính thức”.

Song song đó, cần sửa đổi chính sách thuế nhằm đưa chính sách vào thực tiễn. Nhiều bên tham gia chuỗi cung là các hộ nhỏ lẻ, hoạt động phi chính thức, không tuân thủ các yêu cầu về hồ sơ nguồn gốc lâm sản và thuế. Do vậy, cơ chế chính sách cần khuyến khích chuyển đổi các hộ kinh doanh từ phi chính thức sang chính thức (hỗ trợ đăng ký chuyển đổi, truyền thông nâng cao nhận thức). Xem xét giảm mức thuế khoán của các hộ kinh doanh thương mại đơn thuần từ 1% xuống 0% đối với các hộ có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm và xuống 0,5% đối với hộ có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm. Hỗ trợ các hộ trong việc khai báo thuế.

Đối với thuế giá trị gia tăng, giảm từ 3% xuống 1% và thuế thu nhập cá nhân giảm từ 1,5% xuống 0,5% đối với các hộ kinh doanh cá thể hoặc doanh nghiệp tham gia vào khâu gia công chế biến.

Ngoài ra, đại diện doanh nghiệp kiến nghị, coi gỗ rừng trồng trên đất sản xuất là sản phẩm nông nghiệp để cấp mã số vùng trồng nhằm tạo thuận lợi cho việc truy xuất nguồn gốc.

Minh Châu