Coi ngân sách là 'tiền chùa' nên lãng phí

Thảo luận về tình hình ngân sách trước QH sáng nay, ĐB Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) cho rằng, có khá nhiều lý do khiến ngân sách khó bền vững, tốc độ tăng chi cân đối NSNN trung bình lớn hơn tốc độ tăng thu cân đối NSNN trung bình, hay tốc độ tăng chi thường xuyên cao hơn thu thường xuyên.

ĐB Nguyễn Thị Mai Hoa

Do vậy, theo bà, Chính phủ cần làm rõ những tồn tại chính trong cân đối thu chi NSNN, nguyên nhân chính gây ra thâm hụt ngân sách do đâu, tại sao những bất cập trong chi tiêu công đã được đặt ra từ rất nhiều năm nay nhưng chậm được khắc phục và vẫn tiếp tục duy trì mức cao.

"Lãng phí trong thu chi, coi ngân sách là 'tiền chùa', lãng phí do chi sai mục đích, chi phục vụ bệnh thành tích, hay tổ chức sự kiện như lễ kỷ niệm, đón nhận danh hiệu một cách hoành tráng, các hoạt động thăm hỏi thì rình rang, xây dựng các trụ sở được quan tâm nhiều hơn là thực hiện các chính sách dân sinh", ĐB Hoa nêu hàng loạt vấn đề.

Ngoài ra, bà cho rằng, việc sử dụng hiệu quả NSNN hiện nay đang cho thấy có vấn đề, khi cần tiết kiệm thì chỉ là cắt giảm hoạt động một cách cơ học, trong khi lẽ ra hiệu quả đầu tư phải được đánh giá qua sản phẩm thu được từ tiền ngân sách như thế nào.

Nữ ĐB tỉnh Đồng Tháp lưu ý, Chính phủ cần quyết liệt hơn trong chỉ đạo điều hành, tăng cường kỷ luật kỷ cương, kiên quyết chống lãng phí, xác định rõ trách nhiệm của các bộ ngành, địa phương trong quản lý ngân sách.

Dự án BT có thể biến tướng thành giao dịch ngầm

Phó trưởng đoàn đại biểu tỉnh Thanh Hóa Mai Sỹ Diến bày tỏ lo lắng khi vẫn còn khoảng trống pháp lý trong thực hiện các dự án đầu tư theo hình thức xây dựng - chuyển giao (BT) ở nhiều địa phương.

Dẫn chứng kết quả kiểm toán, ĐB Diến chỉ rõ, chỉ 1 trong 12 dự án giai đoạn 2013-2017 đấu thầu, còn lại 11 dự án được phân giao qua chỉ định thầu. Thời điểm giao đất thanh toán, thời điểm giao dự án còn nhiều bất cập.

Phó trưởng đoàn đại biểu tỉnh Thanh Hóa Mai Sỹ Diến

"Điều này đã làm giảm tính cạnh tranh trong thực hiện dự án. Dự án BT có thể trở nên biến tướng thành giao dịch ngầm giữa DN và cơ quan quản lý nhà nước", ông Diến nói.

Ngoài ra, ông Diến cũng cho hay, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị thu hồi hơn 4.500 tỷ đồng qua các dự án BT. Nhiều dự án, nhà đầu tư được giao nhiều khâu như lập dự án, lập dự toán nhà đầu tư, thẩm định dự án... thực chất đều là một người lập nhưng "đẻ" ra nhiều DN. Điều này dẫn đến không đảm bảo tính khách quan, gây thất thoát cho ngân sách.

Theo ĐB Diến, với các dự án BT nhiều "lùm xùm" như vậy cho thấy chưa thực sự giảm gánh nặng cho ngân sách và băn khoăn: "Có nên thực hiện tiếp các dự án BT hay không?".

Do vậy, ông đề nghị cần một thể chế mới về hình thức đầu tư BT.

Mỗi tỉnh, thành phố có một dự án

ĐB Vũ Thị Lưu Mai, ủy viên thường trực UB Tài chính - Ngân sách nêu 2 bất cập, thách thức trong thực hiện đầu tư công, trong đó câu chuyện dàn trải là hạn chế lớn nhất.

Theo bà, tổng mức đầu tư giai đoạn 2016-2020 là 2 triệu tỷ đồng cho 9.620 dự án, nhưng số dự án dở dang tại các địa phương hiện rất lớn.

"Hiếm có quốc gia nào phân bổ đầu tư công như Việt Nam, mỗi tỉnh, thành phố có 1 dự án. Mong muốn của các địa phương là chính đáng, cần thiết, nhưng nợ công, bội chi lớn, bắt buộc chúng ta phải chọn tập trung, không dàn trải. Công bằng không có nghĩa là cào bằng, có trọng tâm không có nghĩa là chỉ một số địa phương được đầu tư", ĐB Hà Nội lưu ý.

Nữ ĐB dẫn chứng tại Australia các dự án dùng vốn nhà nước đều là dự án lớn, như đầu tư vào sân bay; còn ở Hàn Quốc trong số hơn 20 dự án lớn thì 2/3 là vốn từ tư nhân.

Bà cũng chỉ ra bất cập thứ 2 là chưa có đánh giá nào về hiệu quả đầu ra dự án dù đến hết năm 2018 đã có 6.290 dự án hoàn thành và cho rằng không phải dự án nào cũng hiệu quả. "Gần như chúng ta không có câu trả lời về sự hiệu quả cao, thấp hay không hiệu quả của số dự án này".

Bà đề xuất cần sớm hoàn thành tiêu chí đánh giá hiệu quả đầu ra. Bên cạnh đó, cần chú trọng công tác quy hoạch bởi khi quy hoạch kém sẽ cho ra kế hoạch đầu tư dàn trải.

Thu Hằng - Hương Quỳnh