Cơn ác mộng của nền kinh tế Anh những năm 1970 sắp quay trở lại

Cuộc thảo luận về lạm phát đình trệ đã diễn ra trong nhiều tháng. Giờ đây, sự kết hợp độc hại giữa tăng trưởng kinh tế trì trệ và lạm phát cao dường như sắp nhấn chìm Vương quốc Anh.

Áp lực chi phí không có dấu hiệu giảm bớt - giá hàng hóa rời khỏi các nhà máy ở Anh đã tăng 9,1% trong tháng 11, tỷ lệ lạm phát của nhà sản xuất cao nhất trong hơn 13 năm. Ảnh: Getty Images.

Theo Văn phòng Thống kê Quốc gia, lạm phát giá tiêu dùng ở Anh đã tăng lên 5,1% trong tháng 11, mức cao nhất trong hơn một thập kỷ. Giá cả đang vượt quá mức tăng lương và là một thách thức lớn đối với Ngân hàng Trung ương Anh khi ngân hàng này phải “vật lộn” với nền kinh tế đình trệ và một đợt nhiễm Covid-19 mới.

Chỉ số CPI của tháng 11 mạnh hơn nhiều so với mức 4,7% mà các nhà kinh tế dự đoán, và là mức cao nhất kể từ tháng 9 năm 2011.

Giá xăng dầu tăng cao kỷ lục là nguyên nhân chính khiến lạm phát tăng mạnh. Tuy nhiên, giá bán lẻ của nhiều loại hàng hóa cũng tăng mạnh, bao gồm quần áo, thực phẩm, ô tô đã qua sử dụng, rượu và thuốc lá, cũng như sách, trò chơi và đồ chơi.

Áp lực chi phí không có dấu hiệu giảm bớt - giá hàng hóa rời khỏi các nhà máy ở Anh đã tăng 9,1% trong tháng 11, tỷ lệ lạm phát của nhà sản xuất cao nhất trong hơn 13 năm. Và tình trạng thiếu công nhân thậm chí còn tồi tệ hơn vào tháng trước với các vị trí cần tuyển dụng đạt mức cao nhất mọi thời đại, gần 1,2 triệu.

Samuel Tombs, nhà kinh tế trưởng của Vương quốc Anh tại Pantheon Macroeconomics, cho rằng lạm phát nên duy trì ở mức gần mức của tháng 11 trong vòng 4 tháng tới, trước khi tăng vọt lên 6% vào tháng 4 và sau đó giảm mạnh.

Tombs cho biết con số lạm phát đỉnh điểm này đã gây ra nhiều rắc rối đối với Ngân hàng Trung ương Anh, ngân hàng thường phản ứng với lạm phát gia tăng bằng cách tăng lãi suất từ mức thấp kỷ lục 0,1%. Vào hôm thứ 5, ngân hàng đã tổ chức cuộc họp để quyết định chính sách tiền tệ, chỉ một ngày sau khi Quỹ Tiền tệ Quốc tế thúc giục ngân hàng cần phải tăng lãi suất.

Lãi suất chính thức cao hơn có thể làm tăng chi phí đi vay cho các doanh nghiệp và hộ gia đình, cũng như khuyến khích người dân tiết kiệm nhiều hơn, do đó giúp giảm lạm phát. Tuy nhiên, nó cũng có thể làm mất đi một phần sức nóng của nền kinh tế và sự lây lan nhanh chóng của biến thể coronavirus Omicron có thể buộc ngân hàng trung ương phải ngừng các động thái mới cho đến khi có thể đánh giá được thiệt hại.

Tombs cho biết: “Sự gia tăng nhanh chóng của ... lạm phát trong bốn tháng qua có lẽ sẽ không khiến ngân hàng trung ương hoảng sợ về việc tăng lãi suất trong tuần này, vì mức độ thiệt hại kinh tế do Omicron gây ra vẫn chưa được biết rõ”.

Lạm phát gia tăng là tin xấu đối với người lao động Anh, những người đã từng chứng kiến mức lương tăng mạnh trong quá trình phục hồi sau đợt Covid-19 đầu tiên nhưng giờ đây phải đối mặt với cú sốc khi giá hàng hóa gia tăng tại các cửa hàng. Các ước tính ban đầu cho thấy mức lương trung bình hàng tháng tăng 4,7% trong tháng 11 so với năm trước - thấp hơn tỷ lệ lạm phát 5,1%. Nhiều nhân viên cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi việc tăng thuế vào đầu năm 2022.

Brian Reading - cố vấn kinh tế cho cựu Thủ tướng Anh Edward Heath trong những năm 1970, lần cuối cùng nước Anh trải qua thời kỳ lạm phát kéo dài - đã cảnh báo vào tháng 10 rằng đất nước sẽ phải đối mặt với một thời điểm đặc biệt nguy hiểm khi khan hiếm nhân viên có kỹ năng, công nhân khu vực công và nhu cầu về hưu tăng lên, trả lương và trợ cấp để bù đắp phần thu nhập bị mất cũng sẽ tăng cao.

Ông viết trong một bài bình luận cho nhóm nghiên cứu chính sách kinh tế OMFIF: “Lạm phát giá đang tác động đến mọi thứ. Tất cả bây giờ phụ thuộc vào việc liệu điều này có gây ra một vòng xoáy tăng giá toàn bộ về tiền lương-giá-lương hưu-thuế-đồng bảng Anh hay không.”

Lạm phát hiện đang ở mức cao hơn gấp đôi so với mức mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương Anh, trong khi tăng trưởng kinh tế đang chậm lại. GDP của Vương quốc Anh chỉ tăng 0,1% trong tháng 10, với sản lượng vẫn thấp hơn 0,5% so với mức trước đại dịch.

Theo Paul Dales, chuyên gia kinh tế trưởng tại Capital Economics, trong khi các nhà kinh tế kỳ vọng lạm phát sẽ giảm bớt trong nửa cuối năm tới, có một số người lại đưa ra bằng chứng về “áp lực giá cả dai dẳng hơn”.

Ông nói: “Việc lạm phát giá đầu ra của các nhà sản xuất cốt lõi tiếp tục tăng tốc ... cho thấy sự gia tăng chi phí toàn cầu và ảnh hưởng của tình trạng thiếu sản phẩm vẫn đang thúc đẩy áp lực giá cả dẫn đến lạm phát.”

Tuy nhiên, Dales hy vọng Ngân hàng Trung ương Anh sẽ chờ thêm thông tin trước khi tăng lãi suất.

Theo ông: “Lạm phát đã gần vượt xa mục tiêu hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ khi Vương quốc Anh bắt đầu đưa ra tỷ lệ lạm phát mục tiêu vào tháng 10 năm 1992. Về mặt cân bằng, chúng tôi cho rằng Ngân hàng Trung ương Anh có nhiều khả năng giữ lãi suất ở mức 0,10% cho đến khi ngân hàng biết thêm nhiều thông tin về tình hình biến thể Omicron sẽ ảnh hưởng đến mọi thứ như nào.”

Huy Hoàng (Theo Reuters)