Côn Đảo: Tổ chức lễ giỗ lần thứ 234 của Thứ phi Hoàng Phi Yến

Miếu Bà Phi Yến hay còn gọi là An Sơn Miếu là nơi thờ bà Hoàng Phi Yến - Thứ phi của chúa Nguyễn Phúc Ánh (Nguyễn Ánh). Bà có tên thật là Lê Thị Răm. Miếu bà Phi Yến cách trung tâm thị trấn Côn Đảo khoảng 2km về phía tây nam nằm trên đường Hoàng Phi Yến, khu dân cư số 3. Theo truyền thuyết là nơi dân làng An Hải xưa phụng thờ người phụ nữ trung trinh tiết liệt, dám cản ngăn chồng bán nước cầu vinh. Người phụ nữ ấy là bà thứ phi Hoàng Phi Yến và ngôi miếu kia là An Sơn Miếu.

Các em học sinh xếp hàng vào thắp hương trước Bà.

Truyền thuyết kể rằng, bà Phi Yến là thứ phi của Nguyễn Ánh (vua Gia Long). Vì muốn chống lại Tây Sơn, giữ lấy chiếc ngai vàng của mình, Nguyễn Ánh đã cầu viện giặc Pháp. Vì ngăn cản chồng “cõng rắn cắn gà nhà”, bà Phi Yến đã bị Nguyễn Ánh giam vào một hòn đảo nhỏ trên biển, còn hoàng tử Cải – con của bà và nguyễn Ánh thì bị ném xuống biển.

Sau khi được Hổ đen và Vượn trắng cứu và đưa về Cỏ Ống, nơi có ngôi mộ con mình, bà Phi Yến đã ở lại đây ngày đêm chăm sóc phần mộ đứa con bạc phước. Một hôm, dân làng An Hải sang làng Cỏ Ống xin rước Bà sang dự lễ đàng chay cho thêm phần long trọng. Đêm đó, tên Biện Thi, vì không kiềm lòng được trước sắc đẹp của Bà đã lẻn vào phòng Bà định dở trò đồi bại. Hắn vừa chạm vào cánh tay thì Bà giật mình tri hô.

Để giữ gìn danh tiết, bà đã tự chặt đứt cánh tay của mình rồi tự vẫn. Cảm phục người phụ nữ trung trinh tiết liệt, nhân dân làng An Hải đã lập miếu thời bà, cũng kể từ đó trở đi hàng năm vào ngày nay người dân đảo thường tổ chức ngày giỗ cho bà, thậm chí nó còn thu hút hàng trăm nghìn bước chân từ phương xa cùng rủ nhau đi du lịch Côn Đảo về đây tham gia vào bầu không khí trọng đại.

Người dân thành kính cầu nguyện trong ngày lễ giỗ.

Chương trình lễ hội theo thông lệ sẽ kéo dài 2 ngày. Đó là ngày 17 và 18 âm lịch (ngày 13-14/11/2019). Nhiều hoạt động sẽ được tổ chức xuyên suốt thời gian lễ hội. Lễ hội bắt đầu từ đêm 17/10 âm lịch. Vào đêm này, Ban tổ chức Lễ giỗ bắt đầu bày cúng các loại hoa quả, xôi, chè và đãi khách thập phương.

Người dân ở Côn Đảo cũng bắt đầu đến miếu để dâng lên những vật phẩm mộc mạc và thành tâm cầu xin những điều tốt lành, sau đó tham gia các hoạt động văn nghệ, vui chơi được tổ chức ở đây.

Ngày 13/11 (nhằm ngày 17 âm lịch) là ngày giỗ lần thứ 234 của bà. Chính quyền UBND huyện Côn Đảo cùng với Ban tổ chức và người dân đã tổ chức lễ giỗ cho Bà trong bầu không khí hết sức trang nghiêm, tri ân và thành kính.

Các nghi thức khai lễ giỗ đã được cử hành một cách long trọng. Bên cạnh chương trình lễ giỗ, nhiều hoạt động phần hội sẽ được tổ chức và chắc chắn sẽ thu hút sự tham gia của đông đảo người dân toàn huyện, ví dụ như thi các trò chơi dân gian, giao lưu đờn ca tài tử,… góp phần tạo nên không khí lễ hội sôi nổi.

Trong đó, các trích đoạn cải lương nói về cuộc đời và huyền thoại của bà Thứ phi Hoàng Phi Yến và những bài tân cổ ca ngợi Côn Đảo, ca ngợi quê hương, đất nước đã nhận được sự cổ vũ của đông đảo người xem. Đây là hoạt động văn hóa văn nghệ được tổ chức hàng năm trong lễ giỗ Bà.

Có thể nói, từ nhiều năm qua, ngày giỗ Bà đã trở thành một dịp để mọi người thành tâm khấn nguyện những điều may mắn, tốt đẹp cho gia đình, người thân, cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, đó chính là nhu cầu hướng vào tâm thánh thiện.

Lễ giỗ bà Thứ phi Hoàng Phi Yến mang ý nghĩa đặc biệt về văn hóa tinh thần của nhiều người dân Côn Đảo. Đây là niềm tự hào của người dân địa phương, cũng là trách nhiệm của chính quyền và nhân dân trong việc bảo vệ và phát huy những giá trị của di tích, đáp ứng nhu cầu văn hóa của nhân dân, trong đó có việc tổ chức lễ giỗ Bà – một hoạt động văn hóa gắn với di tích, để những giá trị văn hóa của di tích An Sơn miếu cũng như những truyền thống tốt đẹp trong dân gian được lưu truyền mãi mãi.

Trần Hùng - Thành Tính