Cục Phát triển Đô thị: 10 năm xây dựng và trưởng thành

TS. Nguyễn Tường Văn Cục trưởng Cục Phát triển Đô thị

Lần đầu tiên có Cục quản lý thống nhất tập trung lĩnh vực đô thị

Trải qua nhiều giai đoạn kiến thiết và xây dựng Tổ quốc, công tác quy hoạch và phát triển đô thị có vai trò rất quan trọng và đồng hành với sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Đảng và Nhà nước luôn xác định phát triển đô thị là động lực để phát triển kinh tế - xã hội, là nhiệm vụ trọng tâm để các cấp,các ngành tập trung thực hiện.

Hơn thế nữa, phát triển đô thị còn đóng góp đáng kể trong tổng sản phẩm quốc nội (GDP), giá trị sản xuất công nghiệp, giá trị xuất nhập khẩu và tiến bộ khoa học - công nghệ, có tác động lan tỏa, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thu hút đầu tư, cải thiện môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa cùng với sự gia tăng dân số nhanh chóng đã bộc lộ không ít thách thức như môi trường sống xuống cấp, sự quá tải về hạ tầng kỹ thuật - hạ tầng xã hội, phát triển đô thị tràn lan, thiếu kiểm soát của Nhà nước, đòi hỏi quá trình đổi mới quản lý phát triển đô thị cần được xác định đúng vị trí và tầm quan trọng.

Trước thực tiễn đó, nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý phát triển đô thị, Chính phủ đã giao Bộ Xây dựng thực hiện chức năng quản lý nhà nước về phát triển đô thị, bao gồm các vấn đề: Quy hoạch phát triển đô thị, chính sách đầu tư phát triển các đô thị đồng bộ, quản lý trật tự xây dựng đô thị, quản lý quá trình đô thị hóa và các vấn đề khác về đô thị… và quyết định thành lập Cục PTĐT vào tháng 4/2008.

Phải nói khách quan rằng đây là lĩnh vực quản lý hoàn toàn không mới, nhưng nét mới ở đây là với tầm nhìn chiến lược của Chính phủ và Bộ Xây dựng, lần đầu tiên có một cơ quan thuộc Bộ được thành lập để thống nhất tập trung quản lý lĩnh vực này.

10 năm ghi đậm dấu ấn thành tích

Sau 10 năm thành lập và phát triển với bộ máy con người và cơ sở vật chất từ ngày đầu còn hạn chế, đến nay Cục PTĐT đã từng bước trưởng thành về bộ máy, chức năng dần từng bước được kiện toàn với 6 đơn vị trực thuộc và 78 cán bộ công nhân viên chức (trong đó có 36 cán bộ là đảng viên) với 4 thế hệ lãnh đạo Cục từ lúc thành lập đến nay.

Xác định nhiệm vụ xây dựng văn bản pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, kể từ năm 2008 đến nay, Cục đã tham mưu, nghiên cứu, soạn thảo và phối hợp các đơn vị trong và ngoài Bộ ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực quản lý nhà nước về phát triển đô thị. Trong đó phải kể tới Luật Quy hoạch đô thị, Luật Xây dựng; Luật Tổ chức chính quyền địa phương, các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân loại đô thị, phân cấp đơn vị hành chính, Nghị định của Chính phủ về quản lý đầu tư phát triển đô thị và nhiều quyết định, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ và Thông tư của Bộ trưởng Bộ Xây dựng.

Cục PTĐT có vai trò quan trọng trong việc định hướng phát triển đô thị của các địa phương trên địa bàn cả nước (Ảnh: Nhiếp ảnh gia Vũ Long)

Song song với nhiệm vụ nghiên cứu, soạn thảo văn bản pháp luật, Cục PTĐT được Bộ trưởng Bộ Xây dựng giao nhiệm vụ xây dựng định hướng, chiến lược, các chương trình, các kế hoạch quốc gia về phát triển đô thị đó là: Điều chỉnh định hướng quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống đô thị Việt Nam đến năm 2025 tầm nhìn đến 2050; Chiến lược phát triển đô thị quốc gia 2030 tầm nhìn 2050; Chương trình phát triển đô thị quốc gia giai đoạn 2012 - 2020; Chương trình nâng cấp đô thị quốc gia giai đoạn 2009 - 2020; Đề án phát triển đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu; Đề án phát triển đô thị Việt Nam thông minh bền vững Việt Nam; Kế hoạch phát triển đô thị tăng trưởng xanh Việt Nam;... Các chương trình, đề án, kế hoạch đã được Cục chủ động phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương tổ chức triển khai thực hiện. Các văn bản trên đều là những định hướng quan trọng cho các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương xây dựng chương trình, kế hoạch phát triển đô thị của các địa phương trên địa bàn cả nước.

Triển khai quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống đô thị và chương trình phát triển đô thị quốc gia, Cục đã tích cực tham mưu cho Bộ Xây dựng, Chính phủ công tác rà soát, phân loại và nâng loại đô thị theo hướng tập trung nâng cao chất lượng và tính đồng bộ của các đô thị, chỉ ra như các bất cập trong quá trình phát triển để chính quyền đô thị tiếp tục tập trung đầu tư, hoàn chỉnh nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng sống của người dân đô thị.

Trong 10 năm qua, đã có 133 đô thị được Bộ Xây dựng thẩm định, công nhận và trình Chính phủ công nhận loại đô thị (bao gồm: 11 đô thị loại I, 23 đô thị loại II, 24 đô thị loại III, 75 đô thị loại IV).

Tổ chức thực hiện các dự án khảo sát, quy hoạch xây dựng là một trong những chức năng nhiệm vụ quan trọng của Ban quản lý Dự án PTĐT trực thuộc Cục. Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội là nhiệm vụ chính trị của Bộ Xây dựng, Cục đã thay mặt Bộ Xây dựng trực tiếp thực hiện nhiệm vụ quản lý, giám sát trong suốt 3 năm (2008 - 2011) và tham mưu cho Bộ trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2011.

Trong thời gian 2008 - 2018, Ban Quản lý dự án PTĐT đã tổ chức quản lý thực hiện nghiên cứu lập 20 đồ án quy hoạch xây dựng, thiết kế đô thị mẫu; các đồ án đã cơ bản được hoàn thành đúng tiến độ và là cơ sở quản lý hiệu quả quá trình đô thị hóa, đồng thời thu hút vận động nguồn lực để thực hiện các định hướng phát triển đô thị trên cả nước.

Cũng trong khoảng thời gian 10 năm qua, Cục và Ban Quản lý dự án PTĐT đã và đang điều phối, triển khai gần 15 chương trình, dự án hỗ trợ kỹ thuật, vốn vay ODA nâng cấp, phát triển đô thị cho nhiều loại đô thị thuộc các vùng, miền khác nhau gắn liền với nhiều mô hình, cách triển khai khác nhau thực sự đóng góp hiệu quả trong công cuộc phát triển đô thị, giúp nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước thực hiện thành công chiến lược kinh tế - xã hội 5 năm, 10 năm trong suốt thời gian qua.

Cục PTĐT góp công lớn trong việc triển khai quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống đô thị và chương trình phát triển đô thị quốc gia (Ảnh: Nhiếp ảnh gia Vũ Long)

Với vai trò là Trung tâm trực thuộc Cục, Trung tâm thông tin, hợp tác quốc tế và tư vấn phát triển đô thị đã tích cực phối hợp các đơn vị trong và ngoài Cục trong việc hỗ trợ nghiên cứu chính sách cũng như phát huy vai trò quan trọng trong việc kết nối các tổ chức quốc, hỗ trợ chính quyền đô thị trong công tác đào tạo, nâng cao năng lực quản lý phát triển đô thị, xây dựng và vận hành bộ chỉ số đô thị, đã và đang triển khai hoạt động nghiên cứu và tư vấn gồm 60 tỉnh, thành phố trên 63 tỉnh trên toàn quốc. Công tác tư vẫn phát triển đô thị luôn đi trước, thực hiện các công việc mới, yêu cầu cao về chuyên môn, qua đó tham gia công tác quản lý nhà nước; cung cấp báo cáo Cục PTĐT các thông tin, tình hình phát triển đô thị tại Việt Nam, tham gia xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, nghiên cứu Đề tài và Dự án sự nghiệp kinh tế.

Thúc đẩy đối thoại, hợp tác và sáng tạo để cùng phát triển trong xu thế hội nhập luôn được Cục quan tâm và là tôn chỉ hoạt động của Diễn đàn đô thị Việt Nam (VUF) - một tổ chức với vai trò của Cục là cơ quan thường trực, luôn nỗ lực và xây dựng Diễn đàn nâng cao chất lượng và mở rộng đa dạng thành viên, sau 10 năm số lượng thành viên đã tăng thêm hơn 3 lần.

Tới nay, Diễn đàn đô thị Việt Nam đã thu hút trên 110 thành viên tham gia, trong đó có nhiều tổ chức quốc tế như: Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB); Liên minh các đô thị (Cities Alliance); Tổ chức quốc tế JICA (Nhật Bản), KOICA (Hàn Quốc), UN-Habitat, GCF (quỹ khí hậu xanh), GGGI, GIZ…

Xứng đáng dành nhiều phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước

Với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước; đặc biệt là sự quan tâm sát sao của lãnh đạo Bộ Xây dựng, sự nỗ lực của đội ngũ CBCCVC trong Cục; sự giúp đỡ, hỗ trợ của các bộ, ban, ngành, địa phương và các đoàn thể, công tác phát triển đô thị trong 10 năm qua đã ghi dấu một chặng đường hình thành và phát triển của Cục.

Cục PTĐT đã được Đảng, Nhà nước và Bộ Xây dựng ghi nhận với nhiều phần thưởng cao quý như: Huân chương Lao động hạng Ba năm 2012, Bằng khen của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam năm 2012, Bằng khen Thủ tướng Chính phủ năm 2013; Cờ Thi đua của Chính phủ năm 2015. Đảng bộ Cục PTĐT cũng liên tục được công nhận là Đảng bộ trong sạch, vững mạnh và đã được Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương ghi nhận và tặng Cờ thi đua của Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương cho Đảng bộ trong sạch vững mạnh tiêu biểu 5 năm giai đoạn 2009 - 2013. Chi Đoàn Thanh niên Cục được Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tặng bằng khen với thành tích hoạt động xuất sắc.

Một niềm vui lớn hơn nữa ghi nhận chặng đường 10 năm xây dựng và phát triển của Cục PTĐT đó là Cục đã vinh dự được Bộ Xây dựng tặng thưởng Cờ thi đua đơn vị dẫn đầu toàn Ngành năm 2017; được Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tặng thưởng cờ thi đua đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua năm 2017 và được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tặng cờ thi đua vì đã có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua lao động giỏi và xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh năm 2017.

Trong thời gian tới, Cục PTĐT tự tin rằng, với truyền thống và thành tích đã đạt được trong 10 năm qua, cùng với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của các lãnh đạo Bộ Xây dựng, đặc biệt là Bộ trưởng Bộ Xây dựng; sự phối hợp chặt chẽ của các đơn vị trong và ngoài Bộ; mỗi cán bộ công nhân viên chức và người lao động của Cục sẽ tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, sáng tạo. đổi mới, đẩy mạnh nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật, phát triển có hiệu quả các hợp tác quốc tế để duy trì sự chủ động, kịp thời trong việc đề xuất tham mưu các định hướng, chiến lược tổng thể cũng như các giải pháp cụ thể đối với tình hình thực tiễn phát triển đô thị, thiết thực đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và phát triển bền vững đô thị Việt Nam.

TS. Nguyễn Tường Văn
Cục trưởng Cục Phát triển Đô thị - Bộ Xây dựng