Cùng ASEAN thúc đẩy hòa bình trên Biển Đông

Toàn cảnh buổi đối thoại ASEAN - Canada lần thứ 17 tại điểm cầu Việt Nam. Ảnh: TTXVN

Coi trọng và ủng hộ mạnh mẽ

Tại cuộc Đối thoại ASEAN – Mỹ lần thứ 33 được tổ chức theo hình thức trực tuyến diễn ra vào đầu tháng 8 vừa qua, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương David Stilwell khẳng định rằng, Mỹ luôn coi trọng mối quan hệ với ASEAN, đồng thời luôn ủng hộ ASEAN đóng vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực. Đặc biệt, ông Stilwell cũng nhấn mạnh rằng, Việt Nam đang làm rất tốt trọng trách là Chủ tịch ASEAN 2020 khi dẫn dắt các quốc gia trong khu vực vượt qua những khó khăn, thách thức lớn chưa từng có trong lịch sử là đại dịch toàn cầu Covid-19.

Cùng quan điểm với Mỹ, tại cuộc Đối thoại ASEAN - Canada lần thứ 17 theo hình thức trực tuyến diễn ra vào ngày 11-8, Trợ lý Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Canada Paul Thoppil khẳng định, Canada coi trọng quan hệ hợp tác với ASEAN, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực, tiếp tục nhấn mạnh mong muốn tham gia sâu rộng hơn vào các cơ chế hợp tác khu vực do ASEAN khởi xướng và dẫn dắt.

Trong hai cuộc đối thoại này, các bên đều thống nhất việc tiếp tục hợp tác, làm sâu sắc hơn mối quan hệ đối tác chiến lược ASEAN – Mỹ, ASEAN - Canada trong thời gian tới với nỗ lực thúc đẩy nhiều chương trình, sáng kiến hợp tác trên nhiều lĩnh vực. Một trong những điểm nhấn quan trọng trong hai cuộc đối thoại lần này là chủ đề về Biển Đông. Cả Mỹ và Canada đều đánh giá cao nỗ lực của ASEAN trong việc thúc đẩy hợp tác, đối thoại, xây dựng lòng tin tại khu vực. Trong đó, Mỹ bày tỏ sự ủng hộ lớn đối với nỗ lực của ASEAN trong việc thực hiện nghiêm túc, đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.

Canada ủng hộ ASEAN phát huy vai trò trong thúc đẩy hợp tác, đối thoại, xây dựng lòng tin ở khu vực, đề cao luật pháp quốc tế, xây dựng trật tự khu vực dựa trên luật lệ, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982 và hoàn tất xây dựng COC.

Liên quan tới vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng đoàn Quan chức cao cấp (SOM) Việt Nam tại ASEAN cho biết, trong bối cảnh hiện nay, các quốc gia đều cho rằng cần phải thúc đẩy đối thoại, tăng cường xây dựng lòng tin, có trách nhiệm xây dựng Biển Đông trở thành vùng biển hòa bình, hữu nghị và hợp tác. Lãnh đạo các nước ASEAN khẳng định, Khối sẽ tiếp tục tăng cường quan hệ hợp tác xây dựng với tất cả các đối tác, trong đó có Mỹ, Canada nhằm thúc đẩy đối thoại, xây dựng lòng tin và duy trì hòa bình và ổn định tại khu vực.

Lập trường nguyên tắc của ASEAN là các bên cần kiềm chế, không có các hành động gây phức tạp thêm tình hình, không quân sự hóa, giải quyết các tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, gồm UNCLOS 1982; tiếp tục thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC và sớm nối lại đàm phán nhằm hoàn tất COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982, đóng góp duy trì hòa bình, an ninh, ổn định ở Biển Đông trong khu vực.

Nỗ lực toàn cầu vì môi trường hòa bình

Trong thời gian qua, nhiều quốc gia phương Tây nổi bật như Australia, Canada, Mỹ... nhiều lần khẳng định quan điểm ủng hộ giải quyết tranh chấp Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế, đồng thời khẳng định sự ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong việc dẫn dắt khu vực. Đặc biệt, Mỹ liên tục khẳng định sự ủng hộ đối với ASEAN nói chung và các quốc gia thành viên nói riêng trong việc bảo vệ quyền chủ quyền và lợi ích trên Biển Đông theo luật pháp quốc tế.

Điều này đã được Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo khẳng định trong cuộc điện đàm với người đồng cấp Philippines Teodoro Locsin vào đầu tháng 8 vừa qua. Trước đó, cùng ngày, sau cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Mike Pompeo, Ngoại trưởng Malaysia Hishammuddin Hussein chia sẻ với công chúng quốc tế rằng, các vấn đề liên quan đến Biển Đông cần phải được giải quyết một cách hòa bình dựa trên các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982. Cuối tháng 7 vừa qua, tại Hội nghị Quan chức cao cấp Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ David Stilwell cũng đã khẳng định cam kết của Mỹ về việc ủng hộ xây dựng COC ở Biển Đông.

Đoàn công tác của Vùng 4 Hải quân thăm, tặng quà cán bộ, chiến sĩ trên đảo Đá Lát, huyện đảo Trường Sa. Ảnh: TTXVN

Cũng trong cuối tháng 7 năm nay, Australia đã thể hiện quan điểm mạnh mẽ trong việc giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông. Công hàm của nước này gửi lên Liên hợp quốc khẳng định các cơ sở pháp lý quốc tế đối với chủ quyền của các quốc gia tại Biển Đông. Trong đó nhấn mạnh rằng, tôn trọng luật pháp quốc tế, gồm UNCLOS 1982 phải là cơ sở giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông.

Động thái này của Australia được giới chuyên gia quốc tế về Luật Biển đánh giá là một “chiến thắng” của luật pháp quốc tế. Mặt khác, quan điểm của Australia và Mỹ trong thời gian qua đã củng cố sức mạnh của công lý quốc tế và là sự ủng hộ mạnh mẽ đối với các quốc gia Đông Nam Á ở Biển Đông nhằm giúp kiềm chế những tham vọng xâm lấn chủ quyền bằng vũ lực.

Cũng theo giới chuyên gia quốc tế, thời gian gần đây, ASEAN đang là đối tác đối thoại chủ yếu của Liên minh châu Âu (EU), nên an ninh hàng hải là ưu tiên quan trọng bậc nhất trong nỗ lực tăng cường hợp tác chính trị và an ninh giữa 2 tổ chức khu vực. Lập trường của EU luôn nhất quán khi ủng hộ rất lớn đối với các giải pháp hòa bình để giải quyết tranh chấp, hối thúc COC, nhằm tạo ra cơ sở cho môi trường hòa bình, ổn định. EU tuyên bố ủng hộ hoàn toàn tiến trình do ASEAN đứng đầu, nhằm thúc đẩy hơn nữa một trật tự khu vực và quốc tế dựa trên luật pháp, củng cố hợp tác đa phương.

Thanh Trúc