Củng cố hệ thống y tế cơ sở ở Bắc Cạn

Những cánh tay nối dài

Chị Nguyễn Thị Lệ Chuyên, dân tộc Tày, đã có mười năm liền là nhân viên y tế ở thôn Tủm Tó, xã Bằng Lãng, huyện Chợ Ðồn (Bắc Cạn) cho biết, công việc của nhân y tế thôn cũng khá nhiều, từ giao ban chuyên môn đến tham gia cân trẻ định kỳ, tuyên truyền y tế dự phòng vào ngày họp thôn; hằng tuần, bố trí hai, ba ngày đi đo huyết áp; vận động nhân viên dân ăn uống hợp vệ sinh, giữ gìn vệ sinh môi trường, tiêm phòng định kỳ cho trẻ em trong độ tuổi, khám thai định kỳ cho phụ nữ; thăm khám cho bà con, nhất là người cao tuổi, trẻ em… Nhiều hôm đang dọn cơm thì người trong bản gọi báo có ông cụ bị ngất hay có người tai nạn lao động, bỏng... chị lại bỏ dở bữa cơm, vội đến để sơ cứu ban đầu, cùng với người thân đưa người bệnh lên trạm y tế xã, hoặc gọi bác sĩ ở trạm đến xử lý, cấp cứu. Có hôm đã 12 giờ đêm, một hộ dân ở cuối bản gọi thông báo cậu con trai bị nôn, sốt cao. Không quản đêm tối, đường xa, chị Chuyên có mặt khám cho cháu bé, qua trao đổi với gia đình, biết cháu buổi chiều ăn đồ lạ, chị đã pha nước đường ấm cho cháu uống, cháu bé đỡ dần rồi hết sốt.

Công việc của nhân viên y tế thôn, bản không phải là ít, mất nhiều thời gian nhưng mức trợ cấp lại không cao, cho nên chị Chuyên phải làm thêm nhiều công việc khác như bán thịt lợn, đào măng, gặt, cấy thuê… để có thêm thu nhập chi trả cho hai cô con gái đang học THPT, phải thuê nhà trọ ngoài trung tâm huyện Chợ Ðồn. Chị Chuyên tâm sự: Nhiều khi chỉ muốn nghỉ để dành thời gian đi làm thuê lấy tiền nuôi hai con ăn học. Nhưng nghĩ mình là đảng viên, được chi bộ giao nhiệm vụ chăm lo sức khỏe ban đầu cho nhân dân cho nên dù rất vất vả thì vẫn cố gắng. Bằng sự nhiệt tình, lòng yêu nghề mà đến nay thôn nào của xã Bằng Lãng cũng có nhân viên y tế như chị Chuyên, được đào tạo chín tháng, có kiến thức về y tế và làm tốt công việc được giao.

Thống kê của ngành y tế tỉnh Bắc Cạn cho thấy, trên địa bàn toàn tỉnh, tất cả các thôn, bản đều có nhân viên y tế. Ðội ngũ này được đào tạo kiến thức cơ bản về chăm sóc sức khỏe từ ba đến chín tháng, thực hiện tốt các chức năng được quy định về y tế dự phòng, chăm sóc sức khỏe sinh sản, chăm sóc sức khỏe ban đầu, tuyên truyền vận động, vệ sinh môi trường, sơ cứu ban đầu… cho nên nhiều năm qua không có dịch bệnh lớn xảy ra, không có tình trạng ngộ độc đông người, ý thức tự phòng, chống bệnh của nhân dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, vùng cao được nâng lên, cơ bản chấm dứt tình trạng tìm đến cầu cúng khi có bệnh. Ðáng chú ý, tại Hội thi y tế thôn,
bản giỏi toàn quốc năm 2017 do Bộ Y tế tổ chức mới đây, đội thi của tỉnh Bắc Cạn đã xuất sắc đoạt giải nhất, phần nào cho thấy sự quan tâm cũng như đánh giá đúng vai trò là cánh tay nối dài của ngành y tế để làm tốt công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Tạo nền tảng vững chắc

Trạm Y tế xã Bằng Lãng được đầu tư khang trang với hai dãy nhà, có vườn thuốc nam xanh tốt, trang thiết bị y tế cũng được đầu tư khá đồng bộ, đạt chuẩn quốc gia về y tế cơ sở. Chỉ với bốn cán bộ (một bác sĩ, hai y sĩ, một điều dưỡng), toàn bộ 22 chương trình, nội dung hoạt động của trạm y tế xã được thực hiện tốt, 100% số dân trong xã có thẻ bảo hiểm y tế. Toàn bộ trẻ em trong độ tuổi, phụ nữ mang thai được tiêm vắc-xin đầy đủ; không còn tình trạng tự sinh nở tại nhà, không để xảy ra chết mẹ và trẻ sơ sinh, không có dịch bệnh lớn. Trạm luôn kết hợp với y tế thôn, bản truyền thông dinh dưỡng, thực hiện các chương trình phòng, chống HIV/AIDS, phòng chống lao, vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng chống mù lòa, khám cho học sinh tại từng thôn, bản định kỳ hai lần/năm.

Cụ Triệu Văn Ngô ở thôn Tủm Tó, năm nay đã 70 tuổi, vui mừng cho biết: "Trước đây bị ốm, đi khám bệnh vất vả lắm, phải lên tận huyện. Bây giờ, trạm y tế xã có bác sĩ, cơ sở vật chất tốt cho nên mỗi khi ốm đau chỉ cần đến trạm khám là được, vừa điều trị ngay tại xã vừa gần nhà, tiện cho cháu con chăm sóc. Phó Trưởng trạm y tế xã Hoàng Văn Thuấn chia sẻ, trước đây do không có bác sĩ, thiếu trang thiết bị cho nên nhiều người chỉ mắc bệnh thông thường cũng phải chuyển lên tuyến trên, nhưng đến nay chúng tôi đã điều trị dứt điểm ngay tại trạm y tế xã. Phó Chủ tịch UBND huyện Chợ Ðồn Dương Văn Hoàn thông báo: Ðến nay tất cả các trạm y tế xã trên địa bàn huyện đều đã có bác sĩ, 50% số trạm y tế xã đạt chuẩn bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã. Năm 2017, công suất sử dụng giường bệnh tuyến y tế cơ sở của huyện đạt 174,7%.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, đến nay nhiều trạm y tế xã trên địa bàn tỉnh Bắc Cạn khá linh hoạt trong việc áp dụng những mô hình, phương thức hoạt động nhằm nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh cho người dân. Như Trạm Y tế xã Nguyên Phúc, huyện Bạch Thông đã xây dựng phòng khám "thân thiện" với phương châm lấy người bệnh làm trung tâm, tạo không khí tươi mới, giảm áp lực, căng thẳng cho người bệnh, nhất là trẻ nhỏ. Trong phòng khám rộng 20 m2, Trạm trang trí đồ dùng, đồ chơi dành cho thiếu nhi, tủ đựng đồ, hình vẽ sinh động trên tường tạo không gian gần gũi, thoải mái cho người bệnh và có góc truyền thông với nhiều sách, tài liệu về dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe cho trẻ, sách thơ, truyện… Các y, bác sĩ kết hợp khám, chữa bệnh với trò chuyện, động viên, giúp cho việc triển khai các hoạt động can thiệp như tiêm chủng, sơ cứu ban đầu rất thuận lợi. Kết quả khám, chữa bệnh và thực hiện các chương trình mục tiêu y tế quốc gia của Trạm Y tế xã Nguyên Phúc luôn đạt và vượt kế hoạch đề ra. Từ mô hình như ở xã Nguyên Phúc, huyện Bạch Thông đã nhân rộng phòng khám thân thiện ra Trạm y tế các xã Vi Hương, Ðôn Phong, Lục Bình và bệnh viện huyện.

Những năm qua, tỉnh Bắc Cạn tập trung nhiều nguồn vốn đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị y tế, đào tạo nhân lực cho hệ thống y tế cơ sở. Ðến nay, tất cả 122 xã, phường, thị trấn trên địa bàn đều đã có trạm y tế, trong đó có 93 trạm đạt chuẩn quốc gia về y tế xã; 110 trạm có bác sĩ, trang thiết bị y tế được đầu tư khá đồng bộ, bảo đảm thực hiện tốt chức năng chăm sóc sức khỏe sinh sản, khám, chữa bệnh thông thường cho nhân dân. Tỉnh chủ trương tất cả các trạm y tế xã, phường, thị trấn đều có bác sĩ, những trạm ở gần trung tâm y tế huyện, thành phố và bệnh viện đa khoa tỉnh, thì hằng tuần Trung tâm y tế huyện cử bác sĩ luân phiên xuống các trạm này khám, chữa bệnh cho nhân dân. Giám đốc Sở Y tế tỉnh Bắc Cạn TS Nguyễn Ðình Học cho biết: Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục đào tạo lại, đào tạo nâng cao trình độ đội ngũ y, bác sĩ tuyến xã, trước tiên là mời, đưa bác sĩ có trình độ xuống hướng dẫn, chuyển giao kinh nghiệm, kỹ thuật cho cán bộ y tế xã; hướng tới sẽ ứng dụng công nghệ thông tin để đào tạo trực tuyến, vừa tiết kiệm thời gian, kinh phí và đào tạo được nhiều người.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay mạng lưới y tế tuyến xã trên địa bàn tỉnh còn những tồn tại bất cập, đó là một số trạm y tế đã xuống cấp, thiết bị y tế được trang bị từ nhiều nguồn vốn khác nhau nay đã cũ, lạc hậu, thiếu. Mặt khác, cơ cấu cán bộ y tế xã còn bất hợp lý. Ngành y tế đã có cơ chế tự chủ về tài chính, nhưng lại chưa được tự chủ về con người cho nên không thể ký hợp đồng với các bác sĩ giỏi đã về hưu hoặc sinh viên giỏi mới ra trường để nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh ở tuyến y tế cơ sở. Nhiều trạm chưa có hệ thống xử lý chất thải, rác thải. Theo Sở Y tế tỉnh Bắc Cạn, cái khó của tỉnh là không có kinh phí để đầu tư đồng bộ cho nên vẫn phải đầu tư chắp vá, sau vài ba năm nhiều trạm y tế xã lại không giữ được chuẩn do cơ sở vật chất, thiết bị cũ, hư hỏng mà không được đầu tư mới.

Bài,ảnh: TUẤN SƠN