Cuộc chiến quả chanh ở Mexico

Chanh được trồng nhiều nơi trên khắp Mexico, giúp mang lại hương vị đặc trưng cho ẩm thực của quốc gia Bắc Mỹ.

Tuy nhiên, việc ấn định giá mạnh tay của các nhóm tội phạm khiến giá chanh tăng vọt. Thực khách phải ngán ngẩm khi một số quán ăn ngừng cung cấp chanh trong tacos - món ăn đặc trưng của Mexico, theo Guardian.

Giá chanh tăng cao chưa từng thấy

“Nếu các vị đến quán taquería (nhà hàng bán tacos), họ sẽ nói là không có chanh, hoặc chỉ có một quả chanh nhỏ cho 10 người. Đó gần như là một trò đùa”, Romain Le Cour, nhân viên chương trình an ninh và giảm bạo lực tại tổ chức México Evalúa, cho biết.

Giá chanh tại Mexico tăng nhanh chóng. Ảnh: Alamy.

Giá chanh thường đạt đỉnh vào mùa đông. Tuy nhiên, trong năm nay, chúng đạt mức cao chưa từng thấy, một phần do sản lượng giảm và thời tiết lạnh hơn. Giá chanh trung bình ở Mexico đã tăng gấp ba lần kể từ tháng 1/2021 - từ gần 1 USD/kg lên khoảng gần 3 USD/kg.

Bên cạnh đó, giữa lúc chi phí sinh hoạt gia tăng do lạm phát, các băng đảng đang áp đặt nhiều biện pháp kiểm soát đối với nhà sản xuất chanh. Điều này một phần để kiếm tiền cho một cuộc chiến đang leo thang ở bang Michoacán.

Tại đây, sự bành trướng của băng đảng Jalisso thế hệ mới (JNGC) gây ra một cuộc xung đột gay gắt với United Cartels, một liên minh địa phương.

“Buôn bán chanh là một ngành công nghiệp trị giá hàng tỷ USD. Đối với bất kỳ nhóm tội phạm nào, việc đến gặp nông dân và cho họ biết cần phải trả những gì để được bảo vệ là việc làm rất dễ dàng và mang lại lợi nhuận lớn”, Le Cour cho biết.

Theo số liệu chính thức, sản lượng thu hoạch chanh ở Michoacán trong tháng 12/2021 đã giảm 26% so với tháng trước đó và gần một nửa so với cùng kỳ năm ngoái.

Sự kiểm soát của các băng đảng

Ở nhiều nơi, các băng đảng đã giới hạn việc chọn hàng chỉ trong vài ngày một tuần để dễ dàng thao túng giá hơn. “Các băng đảng áp đặt giá chanh, họ quyết định có chọn mua hay không", một công nhân trong ngành nói với Reforma.

Một số nông dân đã bỏ ruộng để tránh giao dịch với các băng đảng trong bối cảnh bị quấy rối và giao tranh nghiêm trọng, giữa lúc bọn cướp cũng đang trộm một lượng lớn chanh khi vận chuyển. Những người khác được cho là đã bị ép buộc phải rời đi.

“Họ lấy đi đất đai và nhà cửa của chúng tôi. Họ cướp phá vườn chanh của chúng tôi”, một chủ vườn ở El Aguaje, Michoacán, cho biết.

Hơn 2.800 binh lính đã được triển khai tới bang này nhằm xoa dịu bạo lực, sau khi các thành viên JNGC bị cáo buộc đào mương để cắt đứt một con đường quan trọng.

Ngoài chanh, phần lớn lượng bơ xuất khẩu của Mexico cũng đến từ Michoacán, nơi diễn ra một số trận chiến khốc liệt nhất sau việc phát động của cuộc chiến chống ma túy vào năm 2006.

Các băng đảng kiểm soát việc mua bán bơ ở Mexico. Ảnh: Los Angeles Times.

Giá bơ đang tăng vọt. Đã vậy, nó hiếm khi được phục vụ tại các nhà hàng tacos với số lượng lớn, trừ khi guacamole (món sốt trái bơ) được mua riêng.

Gustavo Arellano, tác giả cuốn sách "Taco USA: How Mexican Food Conquered America" (Tạm dịch: "Taco ở Mỹ: Cách thực phẩm Mexico chinh phục nước Mỹ"), cho biết các băng đảng đã ảnh hưởng đến giá trái cây trong nhiều năm, giữa lúc thực phẩm Mexico ngày càng phổ biến ở thị trường nước ngoài.

“Đó là một cơn cuồng nộ của các vấn đề với chanh. Và đáng buồn thay, người tiêu dùng Mỹ chỉ quan tâm đến món cocktail margarita và vắt thêm chanh vào bánh tacos của họ", ông cho biết.

"Chanh và bơ về cơ bản đã trở thành phiên bản 'ma túy có thể ăn được', do sự khốn khổ mà việc tiêu thụ ngày càng tăng của chúng đang gây ra", ông nói thêm.

Vân Đinh