Cuộc tập trận Vladivostok: Liên minh Nga-Trung Quốc rất khăng khít

Máy bay trực thăng của Nga tham gia cuộc tập trận Vostok-2018 tại thao trường Klerka, trên vùng biển cách thành phố Vladivostok 100km về phía nam ngày 15/9. (Ảnh: AFP/TTXVN)

RFI đưa tin, ngày 11/9, Nga mở màn cuộc tập trận mang tên "Vostok-2018," được đánh giá là quy mô nhất kể từ năm 1981. Điều đáng nói là quân đội Trung Quốc được mời tham gia cuộc tập trận này.

Một số chuyên gia cho đây là bằng chứng cho thấy liên minh Nga-Trung Quốc rất khăng khít. Còn một số người phỏng đoán Moskva đang chuẩn bị cho “Chiến tranh Thế giới mới.”

Báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng của Hong Kong lại đưa ra một góc nhìn khác khi nhấn mạnh rằng hoạt động này nằm trong tham vọng của Nga muốn khẳng định vị thế cường quốc châu Á và mục tiêu ngắn hạn là tìm khách hàng mua vũ khí.

Quyết định của Nga mời Trung Quốc tham gia cuộc tập trận "Vostok-2018" đã gây ngạc nhiên cho giới quan sát bởi cuộc tập trận quan trọng hàng đầu này của Moskva vốn “đóng cửa với các quân đội nước ngoài," đôi khi còn bao gồm cả các kịch bản đối phó với Trung Quốc trong trường hợp xảy ra xung đột giữa hai nước.

Nhà báo Adrew McCormick cho rằng việc Nga mời Trung Quốc tham gia "Vostok-2018" - một cuộc tập trận khổng lồ, huy động đến 300.000 quân, 36.000 chiến xa, 1.000 phi cơ - về cơ bản có thể coi là dấu hiệu cho thấy Moskva quyết tâm trở thành “cường quốc hàng đầu” tại khu vực mà sự hiện diện của Nga tương đối mờ nhạt trong vài chục năm gần đây.

Thế đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương đang khá căng thẳng, khiến một số quốc gia trong khu vực có xu hướng tìm kiếm một đối tác chiến lược mới để không bị kẹt vào cuộc đọ sức giữa "hai người khổng lồ."

Trong bối cảnh này, Moskva chủ trương sử dụng “các sức mạnh quân sự” của mình để tìm kiếm cơ hội ngoại giao và kinh tế.

Tận dụng thế đối đầu Mỹ-Trung Quốc

Trong ngắn hạn, Nga muốn chinh phục thêm các thị trường mới cho hoạt động xuất khẩu vũ khí của nước này. Mục tiêu của Nga không chỉ là Trung Quốc.

Moskva muốn thúc đẩy quan hệ quân sự với hàng loạt quốc gia như Philippines, Việt Nam; muốn bán vũ khí cho nhiều nước, kể cả đảo quốc tí hon Fiji ở Nam Thái Bình Dương.

Bên cạnh đó, Nga cũng muốn tăng cường khả năng tiếp cận các cảng biển, sân bay, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Nga tham gia các lĩnh vực khác.

Nga muốn tận dụng ưu thế của mình - với tư cách là cường quốc quân sự thứ hai thế giới, sau Mỹ - để chào mời các khách hàng châu Á.

Đến nay, một số quốc gia, trong đó phải kể đến Philippines, đã bị Nga "quyến rũ." Tháng Tám vừa qua, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines thông báo lần đầu tiên tàu chiến Philippines đến thăm thành phố Vladivostok - nơi đồn trú của hạm đội Thái Bình Dương của Nga - để đáp lại việc hải quân Nga thăm Manila.

Cũng trong tháng đó, có thông tin cho biết Nga có ý định bán cho Philippines 2 tàu ngầm lớp Kilo chạy bằng diesel, loại vũ khí Nga đã xuất khẩu từ hơn 30 năm nay.

Đây là lần đầu tiên Philippines mua tàu ngầm và điều đáng chú ý là Manila là đồng minh truyền thống của Washington. Quốc gia Đông Nam Á này cho đến nay chủ yếu mua vũ khí của Mỹ, các nước châu Âu hoặc Đông Á.

Indonesia là một khách hàng tiềm năng lớn khác mà Nga nhắm đến. Indonesia đã đặt hàng nhiều chiến đấu cơ Su-35 của Nga vào tháng 10 tới, Jakarta sẽ nhận được 11 chiếc Su-35 đầu tiên và một hợp đồng mua 5 chiếc khác dự kiến sẽ được ký vào cuối năm).

Jakarta từng là khách hàng mua vũ khí của Liên Xô trước đây (quân đội Indonesia hiện vẫn sử dụng nhiều máy bay chiến đấu do Nga chế tạo như Su-27, Su-30, bên cạnh các chiến đấu cơ mua của Mỹ). Indonesia được đánh giá là khách hàng mua Su-35 thứ hai của Nga, sau Trung Quốc.

“Gấu hạt nhân” lần đầu cất cánh tại Indonesia

Không chỉ bán vũ khí, Moskva còn muốn tận dụng quan hệ với các khách hàng châu Á để phô trương lực lượng, gây thanh thế. Tháng 12/2017, hai máy bay chiến đấu của Nga là Tu-95MS, có biệt danh “gấu hạt nhân,” đã hạ cánh xuống một hòn đảo nhỏ của Indonesia.

Gấu hạt nhân” Tu-95 là máy bay chiến đấu chiến lược có khả năng mang vũ khí hạt nhân, được Nga phát triển từ những năm 50 của thế kỷ trước, liên tục được cải thiện từ đó đến nay.

Thông thường, các chuyến bay tương tự của Tu-95, cất cánh từ các sân bay của nước Nga, thường xuyên bị Mỹ và Nhật Bản phản đối.

Lần này, việc “gấu hạt nhân” Tu-95 cất cánh từ sân bay Indonesia và thực hiện “một vòng tuần tra trên không” đã buộc các căn cứ quân sự miền bắc Australia phải đặt vào tình trạng báo động. Đây là lần đầu tiên Tu-95MS cất cánh trên đất Indonesia.

Theo tác giả bài viết, Nga đang thăm dò phản ứng của các cường quốc để có các bước đi tiếp theo.

Một số chuyên gia về quân sự Nga, chẳng hạn như Alexey Muraviev của trường Đại học Curtin (miền tây Australia), cho rằng tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Nga đang ở trong một bối cảnh “thực sự thuận lợi” do sự hiện diện không đáng kể của cường quốc này trong vòng vài chục năm gần đây khiến người ta ít cảnh giác. Điều này khác hẳn với tình hình tại biên giới phía tây của Nga, nơi Moskva bị phương Tây cô lập do chính sách đối với Ukraine.

Binh sỹ Nga tham gia cuộc tập trận Vostok-2018 tại thao trường Klerka, trên vùng biển cách thành phố Vladivostok 100km về phía nam ngày 15/9. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Alexey Muraviev nhấn mạnh rằng tại châu Á, Moskva có thể vừa cao giọng thách thức Mỹ và các đồng minh của Mỹ, vừa có thể khẳng định chính mình là một thế lực khác mà các nước có thể hợp tác, ngoài Mỹ hay Trung Quốc.

Nhật Bản được nêu ra như một ví dụ. Mặc dù Tokyo và Moskva thường xuyên có những xung khắc về vấn đề quốc phòng, song các hoạt động quân sự của Nga tại vùng Viễn Đông không cản trở hải quân Nga-Nhật Bản diễn tập phối hợp, cũng như việc chiến hạm Nga thăm thường xuyên cảng biển Nhật Bản.

Liên minh nhất thời hay đối tác dài hạn?

Để hiểu ý đồ lâu dài của Nga tại châu Á-Thái Bình Dương, báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng cho rằng cần phải đối chiếu quan điểm địa chiến lược của Moskva với các cường quốc láng giềng.

Cho dù mời Trung Quốc tham gia cuộc tập trận "Vostok-2018" nhằm cải thiện sự tin cậy song phương trong thời điểm hiện tại, rất ít khả năng Nga sẽ “cột chặt số phận của mình” với cường quốc phương Nam đang có tham vọng vươn lên đứng đầu thế giới này.

Theo chuyên gia Bobo Lo, cựu lãnh đạo một chương trình nghiên cứu về Nga và lục địa Âu-Á ở Chatham House, viện tư vấn về chính trị quốc tế có trụ sở tại London, thế lực Moskva lo ngại nhất tại châu Á chính là Trung Quốc. Nga sợ nếu Trung Quốc trở nên quá mạnh, Moskva sẽ nhanh chóng bị đánh bật khỏi khu vực.

Đối tác khu vực có nhiều quan điểm tương đồng nhất với Nga là Ấn Độ, một đồng minh lâu đời. Từ hàng chục năm nay và kể cả hiện nay, New Delhi vẫn mua vũ khí của Nga, cho dù cũng đang hướng sang tìm các nguồn cung cấp khác từ Mỹ, Nhật Bản hay châu Âu.

Điều quan trọng chủ yếu khác là Ấn Độ cũng có chung quan điểm về một thế giới “đa cực” như Nga, cho dù quan điểm về một thế giới đa cực giữa hai bên không hẳn đã hoàn toàn tương đồng.

Vấn đề cơ bản đối với nước Nga là nếu Nga muốn được đối xử như một “cường quốc thế giới nghiêm túc,” quốc gia này trước hết phải đẩy mạnh vai trò của mình tại châu Á. Sự lựa chọn tốt nhất của nước Nga tại châu Á là đầu tư cho quan hệ với các đối tác có chung quyền lợi và quan điểm về dài hạn, chứ không phải là các liên minh nhất thời.

Nga mời Trung Quốc tập trận lớn để chứng tỏ không đơn độc

Liên quan đến cuộc tập trận "Vostok-2018," nhật báo Pháo Le Monde trong bài viết“Trò chơi chiến tranh Nga-Trung tại Siberi,”cho rằng dù cả Trung Quốc lẫn Nga đều khẳng định đây là hoạt động hợp tác quân sự thường kỳ giữa hai nước, song “với Điện Kremlin, thông qua cuộc tập trận này, họ muốn chứng minh rằng nước Nga không bị cô cập trên phương diện ngoại giao cũng như quân sự”./.

(TTXVN/Vietnam+)