Đa dạng sinh học ở Kon Ka Kinh

Khám phá Vườn quốc gia Kon Ka Kinh.

Nơi có kiểu rừng hỗn giao độc đáo

Vườn quốc gia (VQG) Kon Ka Kinh rộng khoảng 42.000ha, nằm trong thung lũng sông Ba có độ cao từ 570m - 1.748 m. Năm 1986, VQG Kon Ka Kinh được đưa vào danh sách Các khu rừng đặc dụng nhằm bảo tồn rừng á nhiệt đới núi cao với các loài hạt trần. Năm 1999, Viện Điều tra quy hoạch rừng (FIPI) kết hợp với Tổ chức Chim quốc tế (BirdLife Intemational) xây dựng dự án đầu tư thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Ka Kinh và dự án này đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng UBND tỉnh Gia Lai phê duyệt. Ngày 25/11/2002, Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Ka Kinh chính thức được chuyển đổi thành VQG Kon Ka Kinh với diện tích là 41.780ha theo Quyết định số 167/2002/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Theo các nhà khoa học, VQG Kon Ka Kinh có trên 1.022 loài thực vật, trong đó có 22 loài ghi tên trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới. Các loài quý hiếm như: Pơ mu, chò đãi, kim giao, gõ đỏ, trầm hương, đỉnh tùng... VQG Kon Ka Kinh cũng là nơi duy nhất ở Việt Nam có kiểu rừng hỗn giao. Những loài cây dây leo dài loằng ngoằng, chằng chịt trong rừng thoạt đầu có thể làm khách du lịch hơi khó chịu vì vướng víu. Song nhờ vậy mà những dây leo này chính là những nhịp cầu nối tự nhiên giữa các tầng tán rừng để các loài động vật nhỏ di chuyển, sinh sống, là điều kiện thuận lợi tạo nên sự đa dạng sinh học cho rừng. Xen lẫn với cây cổ thụ cao vài chục mét là những thảm thực vật xanh muốt, những bông hoa đủ hình thù, màu sắc và thường thay đổi màu phụ thuộc vào độ cao, vào mật độ ánh sáng nơi chúng sinh sống.

Do đặc điểm đa dạng về địa hình, khí hậu và một số yếu tố khác hình thành nên rừng, VQG Kon Ka Kinh có hệ thực vật rừng rất phong phú; nơi đây là điểm hội tụ các luồng thực vật như: Luồng thực vật thuộc khu hệ Bắc Việt Nam bao gồm các loài cây thuộc họ đậu, dâu tằm, na, giẻ, thầu dầu và mộc lan... Luồng thực vật thuộc khu hệ Vân Nam - Quý Châu và chân dãy núi Himalaya bao gồm các loài cây lá kim của ngành phụ hạt trần như thông nàng, hoàng đàn giả, kim giao, pơ mu... Luồng thực vật thuộc khu hệ Malaixia - Inđônêxia bao gồm các loài cây thuộc họ dầu như: Chò chai, chò đen, chò chỉ... Luồng thực vật Ấn Độ - Mianma bao gồm một số loài cây thuộc họ bàng như: choại; họ tử vi như: Bằng lăng ổi... Bên cạnh đó, còn có một số loài đặc hữu như: bọ nẹt trung bộ, du moóc, hoa khế, hoàng thảo vạch đỏ, gõ đỏ, lọng hiệp, trắc, thông Đà Lạt, xoay, song bột và một số loài quý hiếm khác được ghi vào sách đỏ Việt Nam và thế giới.

Hệ động vật đa dạng

Không chỉ là nơi có hệ thực vật rừng phong phú, chính nhờ nguồn thức ăn dồi dào, hệ sinh thái tự nhiên được bảo vệ khá tốt đã giúp VQG Kon Ka Kinh thu hút và bảo tồn nhiều loài động vật quý. Nơi đây có một hệ động vật rừng đặc hữu cho cả Việt Nam và Đông Dương. Hệ động vật rừng với 556 loài, trong đó có tới 16 loài đặc hữu, 47 loài ghi tên trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới. Các loài đặc hữu như: Vượn má hung, voọc chà vá chân xám (một trong các loài linh trưởng đẹp nhất thế giới), mang Trường Sơn, thằn lằn buôn lưới, thằn lằn đuôi đỏ, ếch gai sần... Và các loài quý hiếm như: Tê tê, culi, vượn má vàng Bắc, gấu, hổ, beo, rái cá, cầy mực, sóc đen... Riêng hệ chim có các loài chim đặc hữu: Khướu đầu đen, khướu mỏ dài, khướu đầu xám, trèo cây mỏ vàng, gà lôi vằn..., trong đó loài chim được xem là biểu tượng của VQG là khướu Kon Ka Kinh (còn gọi là khướu tai hung). Loài chim quý này được phát hiện lần đầu tiên tại rừng quốc gia Kon Ka Kinh và cũng chỉ mới được ghi nhận trong vòng 30 năm trở lại đây ở châu Á.

Ngoài các loài thú hoang dã vốn đang trên đường tuyệt chủng ở nhiều nơi khác... tại đây có các loại mang lớn, mang Vũ Quang, mang Trường Sơn (có tên trong Sách đỏ của Việt Nam và thế giới).

Cùng với sự đa dạng và phong phú của hệ động, thực vật rừng, VQG Kon Ka Kinh còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ lưu vực đầu nguồn của các con sông lớn như sông Ba và Sông Đak Pne, cung cấp nước tưới tiêu cho hàng ngàn hécta cà phê, hồ tiêu, đất nông nghiệp và cung cấp nước sinh hoạt cho các huyện của 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum. Hơn thế nữa, phía tây của VQG này là một phần lưu vực của thủy điện Ya Ly.

Trong những năm qua, một phần của VQG Kon Ka Kinh đã trở thành điểm du lịch sinh thái, hấp dẫn các du khách tới đây nghỉ ngơi, an dưỡng và nghiên cứu khoa học. Chinh phục đỉnh Kon Ka Kinh cao 1.748m cũng là sở thích của nhiều người. Đứng trên đỉnh Kon Ka Kinh nhìn xuống, du khách có thể cảm nhận hết được sự hùng vĩ của núi rừng Trường Sơn, được tận hưởng một bầu không khí trong lành, mát mẻ và dường như cảnh đẹp nơi đây đang trải dài như vô tận trước mắt của du khách: Những ngọn núi với mây mù bao phủ, những dòng thác đổ từ trên cao tung bọt trắng xóa và tiếng hót của muôn loài chim đang gọi bạn tìm nhau...

Tuấn Linh