'Đại án' VNCB giai đoạn 2: Tòa tuyên thu hồi hàng ngàn tỷ đồng

Phiên xử chóng vánh

Trước đó, vụ án từng được đưa ra xét xử nhưng sau 1 tháng diễn ra căng thẳng, HĐXX đã ra quyết định trả hồ sơ điều tra bổ sung cùng hàng loạt vấn đề đề nghị cần phải làm rõ... Nhưng kết quả điều tra bổ sung cho thấy hầu hết các vấn đề HĐXX yêu cầu điều tra bổ sung CQĐT, VKS vẫn giữ nguyên quan điểm truy tố.

Và trước khi phiên tòa này diễn ra, dư luận xôn xao khi nhiều lãnh đạo ngân hàng liên quan đến vụ án Phạm Công Danh bị Ủy ban kiểm tra Trung ương quyết định thi hành kỷ luật. Những quyết định kỷ luật này được đưa ra vì những vi phạm rất nghiêm trọng, trong đó có việc phê duyệt chủ trương cho vay 4.700 tỷ đồng đối với 12 công ty liên quan đến vụ án Phạm Công Danh giai đoạn 2, gây thiệt hại cho VNCB trên 2.550 tỷ đồng.

Các bị cáo đang nghe tuyên án.

Tại phiên tòa xét xử lần này, dư luận một lần nữa "dậy sóng" và đồn đoán về trách nhiệm pháp lý khi ông Trần Bắc Hà cùng hai cấp dưới đều bị triệu tập đến tòa với tư cách người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan... Thế nhưng, cũng như tại phiên xử trước, trước ngày diễn ra phiên tòa, ông Trần Bắc Hà lại nhập viện điều trị bệnh tại một bệnh viện tại Singapore.

Toàn bộ bệnh án, giấy tờ chứng minh ông Hà đang điều trị bệnh được người đại diện nộp cho HĐXX và lý do vắng mặt chính đáng của ông Hà được chấp nhận. Hàng loạt đại gia khác bị triệu tập như ông Trần Quí Thanh, bị án Hứa Thị Phấn... cũng vắng mặt, trong đó nhiều người vắng mặt không lý do...

Trái với suy đoán của nhiều người, phiên tòa xét xử lần này diễn ra khá tẻ nhạt khi HĐXX không trở lại phần xét hỏi những vấn đề đã xét hỏi ở phiên tòa trước cũng như không đề cập lại đến vấn đề kết luận điều tra bổ sung đã thể hiện. Vai trò, trách nhiệm của ông Trần Bắc Hà cùng các lãnh đạo ngân hàng khác liên quan cũng không được nhắc hay đề cập đến trong suốt phiên tòa diễn ra. Vì vậy, phiên xét hỏi và tranh luận diễn ra chóng vánh...

Viện kiểm sát giữ nguyên quan điểm buộc tội và trách nhiệm dân sự

Trong phần luận tội, thừa ủy quyền của VKSND tối cao thực hành quyền công tố tại tòa, đại diện VKSND TP Hồ Chí Minh giữ nguyên quan điểm truy tố và đề nghị HĐXX tuyên phạt các bị cáo với mức hình phạt như phiên tòa trước, chỉ riêng ông Trầm Bê được đề nghị nhẹ hơn (từ 4-5 năm tù) so với phiên xử trước (từ 5-6 năm tù).

Bị cáo Phạm Công Danh.

Luật sư bị cáo đề nghị đối trừ số tiền 4.500 tỷ đồng tiền vay từ các ngân hàng mà nhóm Danh đã lấy từ 6.126 tỷ đồng thiệt hại để tăng vốn điều lệ cho VNCB. Theo VKS, tại tòa, đại điện CB (VNCB đổi tên) đã cho rằng số tiền này đã hòa vào dòng tiền chung nên không thể bóc tách ra được.

Tuy nhiên, số tiền này cũng đã được Danh sử dụng trong giai đoạn làm chủ tịch HĐQT VNCB. Theo bản án được xác định ở giai đoạn 1, tại thời điểm khởi tố vụ án, vốn sở hữu của VNCB là âm hơn 18.000 tỷ đồng trong khi tổng nợ phải trả là 38.000 tỷ đồng nên việc các bị cáo và các luật sư yêu cầu đối trừ là không có căn cứ.

Về phần giải quyết thiệt hại, VKS giữ nguyên quan điểm đề nghị HĐXX tuyên thu hồi toàn bộ số tiền 6.126 tỷ đồng của 3 ngân hàng Sacombank, BIDV và TP Bank để trả lại cho VNCB; buộc bị cáo Phạm Công Danh và Tập đoàn Thiên Thanh bồi thường số tiền 6.126 tỷ đồng cho 3 ngân hàng Sacombank, BIDV và TP Bank.

Giảm nhẹ hình phạt do thành khẩn

Trong phần tuyên án, HĐXX đã nhận định hành vi phạm tội của từng bị cáo cụ thể. HĐXX xác định trong vụ án này bị cáo Phạm Công Danh là người chủ mưu cầm đầu. Do cần tiền sử dụng để tái cơ cấu ngân hàng nhưng không thể vay trực tiếp tại VNCB (tiền thân là ngân hàng Đại Tín, tên gọi mới là CB) nên Phạm Công Danh đã chỉ đạo lãnh đạo, nhân viên VNCB và các nhân viên Tập đoàn Thiên Thanh sử dụng 29 lượt công ty do Danh thành lập hoặc mượn pháp nhân, lập hồ sơ khống đứng tên các công ty vay vốn tại 3 ngân hàng Sacombank, TPBank, BIDV.

Bị cáo Trầm Bê.

Đồng thời, Danh còn dùng tiền của VNCB gửi sang 3 ngân hàng này để cầm cố, bảo lãnh cho các khoản vay, sau đó bị 3 ngân hàng trên thu hồi nợ từ tiền gửi của VNCB, gây thiệt hại cho VNCB 6.126 tỷ đồng. HĐXX cho rằng cần áp dụng mức án cao nhất của khung hình phạt đối với bị cáo Danh. Tuy nhiên, HĐXX cũng xem xét quá trình điều tra, bị cáo Danh thành khẩn khai báo, hợp tác với Cơ quan điều tra (CQĐT), quá trình điều hành Tập đoàn Thiên Thanh có nhiều đóng góp cho xã hội...

Đối với ông Trầm Bê, HĐXX nhận định biết Chủ tịch VNCB Phạm Công Danh không thể vay tiền của VNCB nên ông Trầm Bê đã bàn bạc, thống nhất cho Danh vay tiền. Sau khi làm việc với ông Danh, ông Trầm Bê đã đưa Danh gặp Phan Huy Khang để trao đổi phương án vay tiền thông qua các công ty của Danh. Sau đó, Trầm Bê đã thống nhất với Khang cho Danh vay 1.800 tỷ đồng.

Từ đó, Khang đã chỉ đạo nhân viên Sacombank chi nhánh Hưng Đạo và quận 8 làm các thủ tục hợp thức hóa để giải ngân cho vay. Hồ sơ cho vay đều là các hồ sơ lập khống, các công ty vay vốn đều không có hoạt động kinh doanh, không thẩm định, không kiểm tra sau khi cho vay, bỏ mặc cho Danh sử dụng tiền vay trái pháp luật, gây thiệt hại cho VNCB 1.835 tỷ đồng.

Đối với Phan Thành Mai (nguyên TGĐ VNCB), là người trực tiếp họp bàn, thống nhất ký biên bản họp HĐQT để ra chủ trương cấp tín dụng cho Danh thông qua các công ty của Danh vay tiền bằng các hồ sơ vay trái quy định của pháp luật.

Không chỉ chuẩn bị nguồn tiền, làm chủ tài khoản để ký hợp đồng tiền gửi, ký lệnh điều chuyển tiền, ký bảo lãnh cho các công ty vay tiền, Mai còn là người đề xuất Danh về việc phát hành trái phiếu Tập đoàn Thiên Thanh, công ty Trung Dung trái pháp luật, thông qua Quỹ Lộc Việt bán, thế chấp trái phiếu đó lấy tiền cho Danh sử dụng, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng cho VNCB với tổng số tiền 6.126 tỷ đồng. Tuy nhiên, khi lượng hình HĐXX cân nhắc bị cáo Mai phạm tội không vụ lợi, quá trình điều tra thành khẩn khai báo, phối hợp với CQĐT nhanh chóng điều tra và kết thúc vụ án, gia đình có công với Cách mạng...

Các bị cáo còn lại, trong đó có 19 bị cáo là giám đốc của các công ty của Danh được xác định có hành vi ký các hồ sơ, tài liệu liên quan đến việc vay tiền tại các ngân hàng trong vụ án này, ký các hợp đồng tín dụng, hợp đồng cầm cố tài sản, ký các chứng từ nhận tiền vay, chuyển đến tài khoản theo chỉ đạo, tạo điều kiện cho Danh có được tiền vay và bỏ mặc cho Danh sử dụng nguồn tiền trên, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng cho VNCB.

Tuy nhiên, xét những bị cáo này đều là nhân viên dưới quyền hoặc người thân với Danh và được nhờ đứng tên làm giám đốc, họ không góp vốn, không điều hành công ty, họ chỉ ký các hồ sơ, thủ tục, chứng từ đã được lập sẵn do nhân viên tài chính đưa cho, không biết nội dung ký và không hưởng lợi gì nên HĐXX cân nhắc, xem xét giảm nhẹ một phần hình phạt.

Từ nhận định trên, HĐXX đã tuyên phạt bị cáo Phạm Công Danh 20 năm tù, tổng hợp hình phạt với bản án giai đoạn 1 là 30 năm tù; Phan Thành Mai 10 năm tù, tổng hợp hình phạt với bản án giai đoạn 1 là 30 năm tù; Trầm Bê mức án 4 năm tù; Phan Huy Khang (nguyên TGĐ Sacombank) 3 năm tù. Các bị cáo còn lại cũng bị tuyên mức án từ 2 năm tù treo đến 10 năm tù, trong đó hầu hết các bị cáo làm giám đốc thuê đều được tuyên án treo.

Bác yêu cầu thu hồi 6.126 tỷ đồng từ 3 ngân hàng

Phần giải quyết thiệt hại, HĐXX không chấp nhận quan điểm của VKS, tuyên thu hồi toàn bộ số tiền 6.126 tỷ đồng của 3 ngân hàng Sacombank, BIDV và TPBank, được xem là vật chứng của vụ án để trả lại cho VNCB (nay là CB). Theo HĐXX, do cần tiền tái cơ cấu nên Phạm Công Danh đã sử dụng tiền của VNCB đem gửi tại 3 ngân hàng và dùng chính các hợp đồng tiền gửi này làm tài sản đảm bảo cho 29 pháp nhân là các công ty của Danh vay tiền đưa cho Danh sử dụng.

Sau đó, 29 công ty không có tiền trả nợ nên 3 ngân hàng TPBank, Sacombank, BIDV đã thu hồi nợ từ tiền bảo lãnh của VNCB. Theo HĐXX, việc các công ty vay tiền ngân hàng rồi chuyển cho Phạm Công Danh - đối tượng phạm tội sử dụng, số tiền này mới là vật chứng của vụ án chứ không phải là tiền gửi của VNCB tại 3 ngân hàng.

Vì vậy, số tiền vật chứng cần thu hồi là tiền Phạm Công Danh vay tại 3 ngân hàng sử dụng cho mục đích cá nhân chứ không phải là số tiền 3 ngân hàng thu hồi nợ, việc các ngân hàng thu hồi nợ là đúng với quy định của pháp luật. Điều này là phù hợp với ý kiến của Thống đốc ngân hàng Nhà nước (NHNN), Hiệp hội các ngân hàng, đúng với diễn biến thực tế của vụ án...

HĐXX đã tuyên thu hồi hàng ngàn tỷ đồng từ nhiều nguồn khác nhau do Danh dùng từ khoản vay 6.126 tỷ đồng để chi trả, gồm: bà Hứa Thị Phấn 600 tỷ đồng; hơn 194 tỷ đồng từ ông Trần Quí Thanh, Trần Ngọc Bích; 2.371 tỷ đồng từ VNCB (nay là CB); hơn 338 tỷ đồng từ Công ty CP ĐT-PT Hải Tiến; hơn 1.500 tỷ đồng từ BIDV… và phần lớn số tiền còn lại HĐXX buộc thu hồi từ bị cáo Danh và Tập đoàn Thiên Thanh.

Đối với hai căn nhà kê biên của bị cáo Trầm Bê, HĐXX xác định đây không phải là vật chứng của vụ án nên giải tỏa kê biên, trả lại cho ông Trầm Bê.

Liên quan đến số tiền 4.500 tỷ đồng tiền vay từ các ngân hàng mà nhóm Danh đã lấy từ 6.126 tỷ đồng thiệt hại để tăng vốn điều lệ cho VNCB, tại phiên tòa các luật sư của bị cáo Phạm Công Danh đề nghị đối trừ số tiền trên.
Theo HĐXX, 4.500 tỷ đồng bị cáo Danh dùng từ hành vi phạm tội chuyển về VNCB nhằm tăng vốn điều lệ cho VNCB nhưng không được NHNN đồng ý.
Tại tòa, bị cáo Danh đòi CB phải trả lại để khắc phục hậu quả cho vụ án. Theo HĐXX, hồ sơ vụ án cho thấy, 4.500 tỷ đồng đã được Danh chuyển vào VNCB nhưng đến nay, vốn điều lệ của CB vẫn là 3.000 tỷ đồng. Từ đó, HĐXX buộc CB phải trả lại 4.500 tỷ đồng cho bị cáo Phạm Công Danh. Nhưng do HĐXX đã tuyên thu hồi 2.371 tỷ đồng được xem là vật chứng của vụ án từ CB nên CB chỉ cần phải trả lại hơn 2.100 tỷ đồng cho Phạm Công Danh.
Tuy nhiên, do bị cáo Danh đang còn phải thực hiện nghĩa vụ thi hành án ở cả 2 giai đoạn của vụ án nên cần giữ lại số tiền hơn 2.100 tỷ đồng này của bị cáo Danh để đảm bảo nghĩa vụ thi hành án của bị cáo.

A.Huy