Đại chiến Syria: Assad hồi sinh sau 8 năm nội chiến

Năm 2013 là thời điểm chính quyền Assad tuyệt vọng nhất.

Có những thời khắc trong cuộc đại chiến Syria, chính quyền của Tổng thống Syria Assad gần như tuyệt vọng, nhưng nhờ bàn tay và sự can thiệp của Nga, Assad đã hồi sinh, dần dần không còn bị các nước Ả Rập tẩy chay.

Chính phủ Syria hiện tại đã nắm giữ được quyền kiểm soát 2/3 lãnh thổ Syria. Chỉ còn hai khu vực đang nằm ngoài quyền kiểm soát của chính quyền Tổng thống Assad. Đó là khu vực tây bắc của tỉnh Idlib đang bị lực lượng chiến binh chiếm giữ và 1/3 lãnh thổ đang nằm trong sự quản lý của Lực lượng Dân chủ Syria (SDF).

Assad bám trụ được nhờ Nga, Iran

Cuộc xung đột ở Syria bắt đầu bùng lên từ năm 2011 sau khi làn sóng biểu tình chống chính phủ của Tổng thống Assad lan rộng khắp nơi. Quân đội trung thành với Tổng thống Assad và lực lượng biểu tình đụng độ với nhau, khiến bạo lực leo thang và đẩy đất nước rơi vào một cuộc nội chiến đẫm máu kéo dài. Theo thời gian, đại chiến Syria suốt 8 năm qua đã biến thành một cuộc chiến phức tạp, với sự tham gia của nhiều thế lực, từ các nhóm thánh chiến đến các cường quốc quốc tế lẫn khu vực, chia cắt đất nước thành từng mảnh.

Theo tổ chức nhân quyền Syria OSDH, hơn 125.000 quân Syria, dân quân Hồi giáo ủng hộ chế độ, tình nguyện quân Iran và Hezbollah Liban đã tử thương. Phía bên kia, lực lượng vũ trang nổi dậy và lực lượng Dân Chủ người Kurd do phương Tây yểm trợ bị thiệt hại 67.000 người. Ngoài ra, các phe thánh chiến chết gần 66.000.

Số liệu của Liên Hợp Quốc cho biết thêm trong số 17 triệu dân Syria, 13 triệu trở thành nạn nhân chiến tranh và trong số này 5 triệu người phải lưu vong. Các tổ chức phi chính phủ tiếp tục tố cáo chế độ Damas chà đạp nhân quyền, sử dụng vũ khí hóa học, tra tấn và bắt người tùy tiện.

Trước áp lực quân sự trên chiến trường, các biện pháp cô lập ngoại giao, có lúc số phận của chế độ Tổng thống Assad như mành treo chuông. Năm 2013, quân đội Syria chỉ kiểm soát có 20% lãnh thổ. Nhưng thời kỳ «đen tối » dường như đã qua. Với sự trợ giúp quân sự và ngoại giao của Nga và từ chính quyền Iran theo hệ phái Shia, chuyện khó tin đã thành sự thật.

Tuy một phần ba lãnh thổ vẫn còn nằm trong tay thánh chiến và lực lượng Dân chủ Kurdistan, nhưng trong nước cũng như ở bên ngoài, chế độ Damas có thể tự hào là đã vãn hồi tình thế, cho dù chiến tranh chưa chấm dứt. Theo chuyên gia Myriam Youssef từ Damas (Chương trình nghiên cứu chiến tranh của Đại Học Kinh Tế London) chính quyền đã tuyên bố « 2018 là năm chấm dứt chiến tranh ».

Về đối ngoại, vòng vây cô lập Syria do phương Tây và các đồng minh Trung Đông thiết lập cũng từ từ bị rạn nứt. Cuối năm 2018, tổng thống Sudan, Omar el Bechir là lãnh đạo Ả Rập đầu tiên công du Syria. Tiếp theo đó, hai vương quốc Ả Rập khác là Bahrein và Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất thông báo mở lại sứ quán tại Damas. Rồi giám đốc an ninh quốc gia Syria sang Ai Cập dự hội nghị chống khủng bố. Và mới đây, chủ tịch Quốc Hội Syria tham dự hội thảo liên nghị viện tại Jordani.

Các quốc gia Ả Rập ủng hộ đối lập Syria nhìn nhận thất bại : Tổng thống Assad bám trụ được là nhờ trợ lực của Nga và Iran.

Mới đây nhất, Bộ trưởng Quốc phòng Syria Ali Abdullah Ayoub tuyên bố rằng, chính phủ Syria sẽ lấy lại những vùng đất đang nằm trong sự kiểm soát của người Kurd theohai cách: một là thỏa thuận hòa giải, hai là giải phóng lãnh thổ họ kiểm soát bằng vũ lực.

Liên minh từ chối hỗ trợ tái thiết Syria

Tuy vậy, Chính quyền Assad sẽ còn phải đối mặt với hành trình tái thiết Syria đầy chông gai trước mắt. Mỹ, Pháp, Đức và Anh đã tuyên bố sẽ không tham gia vào việc tái thiết Syria cho đến khi "tiến trình ổn định chính trị thực sự" bắt đầu ở quốc gia này.

Trong một tuyên bố chung nhân dịp kỷ niệm 8 năm cuộc xung đột ở Cộng hòa Ả Rập, liên minh cho biết:

"Chúng tôi tuyên bố rõ ràng rằng: Liên minh sẽ không xem xét cung cấp hoặc hỗ trợ bất kỳ thứ gì trong quá trình tái thiết Syria cho đến khi tiến trình chính trị thực chất ổn định và đáng tin cậy được khởi động”.

Tuyên bố nhấn mạnh rằng các quốc gia nêu trên sẽ tiếp tục tìm kiếm kẻ phải chịu trách nhiệm cho những tội ác đã gây ra trong cuộc xung đột Syria.

Theo ý kiến của Liên minh, chính quyền Syria và phe ủng hộ "đang cố gắng thuyết phục thế giới rằng mọi xung đột đã chấm dứt và cuộc sống đang dần trở lại bình thường", nhưng "thực tế là chế độ đàn áp người dân Syria vẫn tồn tại".

Trong khi đó, như Tổng thống Syria, Bashar Assad, tuyên bố năm ngoái, Damascus sẽ không dính dáng gì đến châu Âu hay Mỹ khi tiến hành tái thiết đất nước. Theo nhà lãnh đạo Syria, dân tộc này sẽ chỉ dựa vào sức của chính mình, nếu như có khó khăn, họ sẽ chỉ nhờ sự giúp đỡ từ những người bạn đáng tin cậy.

Văn Giang