Đại tá Trần Dụ Châu & bản án tử hình tội tham nhũng đầu tiên: [Bài I] 'Một cái ung nhọt, dẫu có đau cũng phải cắt bỏ'
Sau khi Tòa án binh Tối cao mở phiên tòa đặc biệt tuyên án: Đại tá Trần Dụ Châu – Cục trưởng Cục Quân nhu (Bộ Quốc phòng) tử hình về tội tham nhũng; bị cáo đã gửi đơn xin ân giảm lên Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Nhận được đơn, Hồ Chủ Tịch thẳng thừng bác bỏ: “Một cái u nhọt dẫu có đau cũng phải cắt bỏ không để nó lây lan nguy hiểm”.
Báo Cứu quốc đưa tin Trần Dụ Châu ra Tòa án binh tối cao.
6 giờ chiều hôm sau, Trần Dụ Châu được đưa ra trường bắn trước sự chứng kiến của đại diện Bộ Tư pháp, Nha Công an, Cục Quân nhu và một số cơ quan…
“Trừng trị để giáo huấn”
Ngày 5/9/1950, tại thị xã Thái Nguyên, Tòa án binh Tối cao mở phiên tòa đặc biệt xử vụ Trần Dụ Châu. Nhà báo Hồng Hà, nguyên Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương, phóng viên báo Cứu quốc tham dự phiên tòa, sau này đã kể lại: Chưa đến giờ khai mạc mà trong và ngoài tòa đã chật kín người.
Cửa vào phòng xử án có một bảng khẩu hiệu: “Nêu cao ánh sáng công lý trong quân đội”. Trong phòng xử, trên tường đối diện nhau có hai khẩu hiệu: “Quân pháp vô thân” và “Trừng trị để giáo huấn”.
Thiếu tướng Chu Văn Tấn ngồi ghế Chánh án giữa hai ông Hội thẩm viên là Phạm Học Hải, Giám đốc Tư pháp Liên khu Việt Bắc và Trần Tấn, Phó cục trưởng Cục Quân nhu. Thiếu tướng Trần Tử Bình ngồi ghế Công cáo ủy viên.
Tới dự phiên tòa còn có các ông: Nguyễn Khang, nguyên Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến hành chính Liên khu Việt Bắc; Võ Dương, Hội trưởng Liên Việt Liên khu Việt Bắc; Đỗ Xuân Dung, Giám đốc Công chính Liên khu Việt Bắc; bác sĩ Vũ Văn Cẩn, đại tá – Cục trưởng Cục Quân y...
“Bản án mà tòa sắp tuyên bố đây phải là một bài học đạo đức cách mạng cho mọi người; nó sẽ làm cho lòng công phẫn của nhân dân được thỏa mãn, làm cho nhân dân thêm tin tưởng, nỗ lực, hy sinh cho cuộc toàn thắng của nước nhà” (Thiếu tướng Trần Tử Bình – Công cáo ủy viên tại phiên tòa xử Trần Dụ Châu).
Tiếng gọi các bị cáo vang trong phòng họp. Bị cáo Lê Sĩ Cửu vắng mặt vì ốm nặng. Thiếu tướng Chu Văn Tấn – Chánh án phiên tòa lần lượt hỏi các bị cáo. Trần Dụ Châu bước ra trước vành móng ngựa.
Cựu Cục trưởng Cục Quân nhu nói nhiều về những công lao và thành tích cách mạng của mình. Trần Dụ Châu cho rằng do nhân viên làm bậy là chính, còn mình không kiểm soát được.
Làm vẩn đục Thủ đô kháng chiến
Thiếu tướng Trần Tử Bình – Công cáo ủy viên, đại diện Chính phủ, đứng lên đọc bản cáo trạng đã khẳng định: “Việc phạm pháp của Trần Dụ Châu xảy ra trong không gian là Việt Bắc, nơi thai nghén nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đã làm vẩn đục Thủ đô kháng chiến...”.
Để làm gương cho cán bộ và nhân dân; để cảnh tỉnh những kẻ đang miệt mài nghĩ những phương kế xoay tiền của Chính phủ; để xử tử vắng mặt những lũ bầy ra mưu nọ kế kia, lừa trên bịp dưới; để trừ hết loài mọt quỹ, tham ô dâm đãng; để làm bài học cho những ai đang trục lợi kháng chiến, đang cậy quyền, cậy thế để lòe bịp nhân dân; Thiếu tướng Trần Tử Bình yêu cầu tòa xử phạt: Trần Dụ Châu tử hình, tịch thu ba phần tư tài sản, tịch thu những tang vật hối lộ trái phép, phạt tiền gấp đôi những tang vật hối lộ và biển thủ.
Trần Dụ Châu tái mặt, cất giọng yếu ớt xin tòa tha thứ. Chánh án Chu Văn Tấn tuyên bố tòa nghỉ để họp kín.
Chánh án Chu Văn Tấn (bên trái) và Công cáo ủy viên Trần Tử Bình (bên phải) xử Đại tá Trần Dụ Châu tử hình.
15 phút sau, tòa trở ra tiếp tục họp. Thiếu tướng Trần Tử Bình đọc công lệnh của Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp tước quân hàm đại tá của Trần Dụ Châu. Sau đó, Thiếu tướng Chu Văn Tấn – Chánh án phiên tòa đứng lên tuyên án:
Trần Dụ Châu can tội biển thủ công quỹ, nhận hối lộ, phá hoại công cuộc kháng chiến: tử hình; tịch thu ba phần tư tài sản.
Lê Sĩ Cửu can tội biển thủ công quỹ, thông đồng với bọn buôn lậu, giả mạo giấy tờ; tử hình vắng mặt.
Hai chiến sĩ công an dẫn bị cáo rời nơi xử án trở về nhà giam. 6 giờ chiều hôm sau, tử tù Trần Dụ Châu được đưa ra trường bắn.
Xây dựng chính quyền nhân dân
Cái chết nhục nhã của Trần Dụ Châu còn là một lời cảnh cáo những kẻ lén lút đang tính chuyện đục khoét công quỹ của Chính phủ, trục lợi của nhân dân.
Tất cả những bọn ấy hãy coi chừng dư luận sắc bén của quần chúng và luật pháp nghiêm khắc của Nhà nước nhân dân!
Chúng ta phải thẳng tay vạch mặt và trừng trị những bọn ấy, những kẻ tham ô, hoang phí, những kẻ mưu sống phè phỡn trên mồ hôi nước mắt người khác, để tiến tới xây dựng một nền tảng chính quyền nhân dân thật vững vàng.
Đây không phải là việc riêng của Chính phủ, của đoàn thể mà đấy là bổn phận của tầng lớp đông đảo quần chúng nhân dân chúng ta” (Xã luận báo Cứu quốc ngày 27/9/1950).
