Dân Italy: 'Chúng tôi như Vũ Hán mới'

2h15 sáng, Thủ tướng Italy Giuseppe Conte kết thúc cuộc họp báo tuyên bố phong tỏa miền Bắc Italy với một lời kêu gọi mà các nguyên thủ quốc gia khác cảm thấy không cần bắt buộc thực hiện.

“Phải hiểu rằng tất cả chúng ta phải tuân thủ và không được chống lại các biện pháp này”, ông Conte nói vào sáng sớm ngày 8/3. “Không được thử lách luật”.

Ông Conte vừa ra lệnh áp dụng một loạt các biện pháp quyết liệt nhất ở phương Tây nhằm ngăn chặn Covid-19 lây lan. Biện pháp ông Conte đưa ra khiến khoảng một phần tư dân số Italy bị hạn chế di chuyển và gây nguy hiểm cho nền kinh tế nước này.

Một ngày sau đó, lệnh phong tỏa đã được mở rộng ra toàn nước. Thủ tướng Conte yêu cầu người dân ở nhà, cấm tất cả các hoạt động tụ tập công cộng. Số người chịu tác động của lệnh phong tỏa đã lên đến 60 triệu. Hoạt động đi lại giữa các thành phố, xuất nhập cảnh cũng được hạn chế.

Tuy nhiên, không giống như Trung Quốc, Italy là một quốc gia dân chủ. Nhiều cuộc tranh luận ngay lập tức nổ ra về việc chính phủ có thể thực thi biện pháp này hiệu quả như thế nào và liệu người Italy có thực sự tuân theo chúng hay không.

Vũ Hán mới

“Chúng tôi là Vũ Hán mới”, cô Elena Lofino, 39 tuổi, làm việc trong một trung tâm mua sắm ở Lombardy nói với New York Times.

Cô Lofino nói rằng cô nghĩ các biện pháp này được đưa ra là điều dễ hiểu. “Đây là sự hy sinh rất lớn”, cô nói, “nhưng chúng tôi sẽ chấp nhận nó”.

Vài giờ sau khi thủ tướng tuyên bố các biện pháp phong tỏa một phần, số người chết vì virus corona ở Italy đã tăng hơn 50% trong một ngày, từ 233 vào ngày 7/3 lên 366. Một ngày sau đó, khi cả nước bị hạn chế đi lại, số người tử vong đã là 463.

Đây là quốc gia có số ca tử vong nhiều nhất ngoài Trung Quốc. Italy cũng là nơi có tình hình dịch nặng nề nhất châu Âu với hơn 9.172 người bị nhiễm bệnh.

Những hành khách vào phút cuối tại nhà ga xe lửa Milan hôm 8/3. Ảnh: New York Times.

Nhiều người, bao gồm cả ông Conte, đã kêu gọi người dân Italy không furbizia. Furbizia là từ người Italy dùng để gọi hành vi láu cá hoặc xảo quyệt nhằm lách luật.

Furbizia chắc chắn là tính cách điển hình của người Italy được nhiều người dân nước này thừa nhận.

Vào ngày 8/3, furbizia dường như nổi lên khi nhiều người vội vã lên tàu ra khỏi Lombardy trước khi lệnh phong tỏa có hiệu lực vào buổi chiều, mặc dù các chuyên gia y tế và quan chức kêu gọi công chúng tuân thủ luật pháp và hành động có trách nhiệm.

Hôm 8/3, các ca sĩ nổi tiếng và những nhân vật có sức ảnh hưởng xuất hiện khắp mạng xã hội Italy.

“Bạn cần ở nhà!”, bác sĩ Barbara Balanzoni nói trong một video được lan truyền rộng rãi ở Italy. Cô cho biết không có đủ máy thở để giúp những người bị nhiễm virus.

“Có rất nhiều người vẫn đi ra ngoài”, bác sĩ Balanzoni phản đối.

Các bảo tàng trên khắp đất nước cũng bị đóng cửa. Ông Dario Franceschini, Bộ trưởng Văn hóa Italy, đã cảm ơn nhiều nhân vật trong ngành âm nhạc, điện ảnh và chương trình vì đã lan truyền từ khóa “Tôi sẽ ở nhà” trên mạng xã hội.

“Thông điệp này rất quan trọng đối với giới trẻ”, ông Franceschini viết trên Twitter.

Biện pháp quyết liệt

Những người không tuân thủ một số điều khoản của kế hoạch này, bao gồm việc hạn chế sự di chuyển của những người dương tính với virus corona và cấm các cuộc tụ họp, có thể đối mặt với 3 tháng tù.

Chính quyền Italy đã liên tục thực hiện những biện pháp triệt để nhất để ngăn chặn virus lây lan. Họ đã hủy các chuyến bay từ Trung Quốc vào tháng 1, cách ly toàn bộ nhiều thị trấn vào tháng 2 và đang hạn chế di chuyển trên cả nước.

Những người chỉ trích ở Italy cho rằng lời kêu gọi tuân thủ nghĩa vụ công dân đã mất tác dụng vì sự hoang mang của người dân mà chúng gây ra.

Bảo tàng Musei del Castell Sforzesco ở Milan. Hiện tại nó đã đóng cửa, giống như nhiều bảo tàng khác ở Italy. Ảnh: New York Times.

Họ nói rằng những thông điệp mâu thuẫn từ chính phủ và từ các quan chức của miền Bắc về những gì mọi người có thể làm và nơi họ có thể đi không giúp ích được gì. Họ cũng chỉ trích sự không thống nhất của chính phủ trong việc đưa ra cảnh báo không được chạm vào bất cứ thứ gì nhưng lại trấn an người dân chỉ cần rửa tay.

Trong khi Thủ tướng Conte nói rằng người dân Italy bắt buộc phải ở lại miền Bắc (lúc lệnh phong tỏa chưa mở rộng), trừ khi họ được phép đi qua các trạm kiểm soát của cảnh sát, thì quan chức phụ trách việc đối phó với cuộc khủng hoảng của Lombardy nói rằng lệnh phong tỏa này không quá nghiêm ngặt.

Ông Giulio Gallera, quan chức đứng đầu cơ quan y tế của Lombardy viết trên Facebook rằng sắc lệnh được ông Conte ký kết khiến người dân “thắc mắc. Ông Gallera đề nghị rằng để bảo vệ nền kinh tế của đất nước, người dân cần được di chuyển để đi làm. Ông Gallera cũng nói chính phủ Italy nên làm sáng tỏ mọi sự nhầm lẫn về vấn đề này.

"Furbizia"

Những ngày trước khi có sắc lệnh, nhiều người đàn ông lớn tuổi bên ngoài thị trấn bị phong tỏa Zorlesco đã nói đùa rằng bạn bè của họ thường trốn các trạm kiểm soát của cảnh sát bằng cách đi qua các con đường quê cũ đến quán bar để uống rượu bên ngoài khu vực bị cách ly.

Nhưng các quan chức Italy rõ ràng không nghĩ chuyện này buồn cười và họ đã mất kiên nhẫn với bất kỳ hình thức furbizia nào.

Ông Giuseppe Ippolito, giám đốc của Viện truyền nhiễm quốc gia Lazzaro Spallanzani ở Rome, tuyên bố trên truyền hình Italy rằng “những người bỏ trốn đêm qua là một nguy cơ tiềm tàng cho đất nước”. Ông kêu gọi họ liên hệ với các dịch vụ y tế, báo cáo tình hình của họ và “sẵn sàng cho các biện pháp cách ly”.

Một số người từng nghĩ rằng họ đang làm điều đúng đắn khi rời Milan đi về phía nam.

Tại nhà ga xe lửa trung tâm của Milan vào sáng sớm 8/3, cô Giorgia Caredda, một người quản lý mạng xã hội 30 tuổi, đợi chuyến tàu đến Rome để cô có thể giúp chăm sóc người cha có vấn đề về tim “trong trường hợp có điều không hay xảy ra”.

“Một phần trong tôi cảm thấy thật ngớ ngẩn”, cô nói về ý muốn rời đi vì cảm thấy như sắp chết. “Tôi có cảm giác bị xiềng xích và cần phải thoát ra”.

Tại Rome, chính quyền cũng khuyến nghị mọi người nên hạn chế di chuyển và chỉ “ra ngoài khi cần thiết”.

Tuy nhiên, các nhà chức trách ở khu vực Lazio, khu vực miền Trung có người đứng đầu nhiễm virus corona vào hôm 7/3, đã đăng trên Facebook hình ảnh của các quảng trường và đường phố sầm uất ở Rome với chú thích #wecantdothis (chúng ta không thể làm điều này).

Một trạm kiểm soát ở thị trấn bị phong tỏa Zorlesco. Ảnh: New York Times.

Trong nghiên cứu kinh điển của Luigi Barzini năm 1964 về những người đồng hương của mình, ông đã lý giải người Italy có furbizia vì lịch sử bị chinh phục và cai trị lâu dài bởi những người nước ngoài mà họ thù ghét, từ Napoleon đến gia tộc Habsburg.

“Người Italy đã tạo ra những cách để chống lại áp bức”, ông Barzini viết. “Vì họ không thể bảo vệ tự do dân tộc trên chiến trường, họ đã chiến đấu hết mình để bảo vệ quyền tự do của cá nhân và gia đình, dù sao đây cũng là loại tự do duy nhất mà họ hiểu”.

Barzini đã so sánh các quy tắc mà các nhà lãnh đạo áp đặt như “những hàng rào trong một cuộc thi chạy vượt rào” để người Italy thể hiện tốc độ. Theo ông, luật pháp trở thành thứ không mong muốn nhưng họ phải chấp nhận vì nó việc phá luật đem lại niềm vui.

“Làm thế nào một người có thể lách luật nếu không có luật?”, Barzini đã viết.

Đây chính xác là kiểu suy nghĩ mà ông Conte kêu gọi người Italy từ bỏ.

“Chúng ta phải bảo vệ sức khỏe của mình”, ông Conte nói vào sáng sớm 8/3, “và những người chúng ta yêu quý”.

Thông điệp này dường như đang được chấp thuận ở những nơi không thể ngờ tới.

Ông Antonio Ponti, 47 tuổi, một D.J. trong câu lạc bộ Milan, đã lên kế hoạch tổ chức một bữa tiệc bất chấp lệnh cấm tụ tập của thành phố. Để lách quy định cấm những sự kiện tổ chức ở các địa điểm mà người tham gia không thể giữ khoảng cách 1 m với nhau, ông đã lên kế hoạch tổ chức bữa tiệc ngoài trời.

Nhưng khi số lượng ca nhiễm virus gia tăng và hạn chế di chuyển được áp dụng ở Milan, ông Ponti nói rằng ông không muốn bị coi là “kẻ làm dịch bệnh lây lan”. Ông làm theo lời kêu gọi của những người khác và hủy bữa tiệc.

“Sẽ sáng suốt hơn nếu chúng ta giúp mọi thứ trở nên tốt hơn”, ông nói.

Virus corona cực kỳ 'nhạy cảm' ở những nơi có nhiệt độ cao Nghiên cứu tại Đại học Harvard cho thấy virus corona có thể lây nhiễm nhanh chóng trong các điều kiện độ ẩm khác nhau, nếu không áp dụng các biện pháp tích cực chống virus lây lan.

Như Trần