Dán tem điện tử cho bưởi Năm Roi, thoát cảnh thật giả lẫn lộn

Cô Nguyễn Thị Tha ngồi bên dây chuyền lựa bưởi, thoăn thoắt bàn tay bao từng quả bưởi Năm Roi vào túi lưới. Trái bưởi đến đây đã được chọn lựa cẩn thận, không bị thẹo hay trầy xước, dán tem đầy đủ, được một anh công nhân cho vào đầu kia cái ống để lựa theo kích cỡ, đầu này cô Tha lồng vào túi lưới, dập móc nhôm thít chặt. Bao trái theo nhiều kích cỡ lớn bé, cung cấp cho siêu thị chỉ lựa những trái nặng từ 0,7 - 2kg, còn xuất khẩu phải khoảng 1kg trở lên.

Cô Nguyễn Thị Tha bao lưới bưởi Năm Roi có dán tem

Ông chủ Hương Bưởi, anh Nguyễn Trung Hiếu sinh ra và lớn lên ở xứ bưởi Năm Roi Mỹ Hòa này. Tuổi 40, da ngăm đen dáng khỏe mạnh của dân miệt vườn, anh kể bưởi đặc sản nay đã khác vài chục năm trước và theo đó, trồng trọt cũng vất vả khác xưa. Trước đây, bưởi Năm Roi trồng hoàn toàn tự nhiên, trái hầu như không bị sâu, nay lạm dụng phân và thuốc hóa học nên xuất hiện sâu phá trái, rất khó trị. Từ năm 2013, mấy chục hộ liên kết trồng bưởi đạt tiêu chuẩn GlobalGAP mới có trái chất lượng như xưa.

Chạy xe vào vườn bưởi của anh Hiếu ở ấp Mỹ Phước là chạy giữa rừng bưởi Mỹ Hòa, dẫu đã qua tết hết chính vụ mà trái còn treo nhiều trên cành vươn ngang đường. Vườn anh Hiếu rộng 2ha, gần nghìn cây bưởi 15 năm, thời điểm sung sức nhất nên sum suê, từng hàng thẳng tắp với mương nước và hệ thống tưới tự động đẹp như công viên sinh thái. Thấy rõ sự đầu tư nhiều công sức tiền của để mỗi héc-ta một năm cho chừng 80 tấn trái đạt chất lượng, riêng đầu tư đường vận chuyển để trái không trầy xước đã tốn kém, vậy mà giọng anh Hiếu đượm buồn: “Ngán nhất hàng giả”.

Diện tích GlobalGAP trồi sụt những năm qua cho thấy sự lao đao của bưởi Năm Roi Mỹ Hòa. Năm đầu đạt chuẩn GlobalGAP với 20ha, năm sau tăng lên 30ha nhưng liền đó tụt xuống 17ha, luẩn quẩn tới năm 2017 trở lại 30ha và năm 2018 này lên được 50ha, của 30 nông hộ ở ba ấp. So với diện tích bưởi Năm Roi của cả xã Mỹ Hòa 1.800ha, diện tích GlobalGAP còn nhỏ bé vì theo anh Hiếu, khó phân biệt thật giả trên thị trường.

“Chúng tôi in tem giấy dán vào, khi chưa tiếng tăm thì chẳng ai quan tâm, có chút tiếng tăm là bị làm giả”, anh Hiếu kể. Để đạt tiêu chuẩn GlobalGAP phải tốn thêm 2.000 - 3.000 đồng/kg trái bưởi, Hương Bưởi hỗ trợ nông dân thực hiện nhưng mấy năm qua chưa có cách gì để khẳng định giá trị trên thị trường, nhằm tăng giá bán nên kinh doanh hay bị… lỗ.

“Nay dán tem điện tử để người tiêu dùng truy xuất nguồn gốc, xác thực trái bưởi GlobalGAP của Hương Bưởi - Mỹ Hòa, hy vọng chống được tem giả, hàng giả”, anh Hiếu bày tỏ. Tên chính thức của E-safe là “tem chống hàng giả” do Tập đoàn Viettel cung cấp, mỗi tem dán một trái, người tiêu dùng khi mua trái bưởi nếu muốn kiểm tra, cào lấy mã số trên tem và nhắn tin theo hướng dẫn trên tem sẽ được phản hồi ngay lập tức, trái bưởi có phải của Hương Bưởi - Mỹ Hòa hay không. Xác thực nguồn gốc cũng có thể vào website, App ứng dụng. “Khách hàng ở châu Âu mà chúng tôi xuất khẩu gần một ngàn tấn đều có thể truy xuất nguồn gốc dễ dàng”, anh Hiếu tươi cười.

Chuyên viên giải pháp sản phẩm của Tập đoàn Viettel Nguyễn Trung Thành cho biết thêm, tem điện tử dán vào trái bưởi rồi, không thể gỡ ra nguyên vẹn nên không thể sử dụng lại, không thể làm giả. “Tem điện tử áp dụng công nghệ mã số bí mật, các thuê bao di động Viettel, Mobifone, Vinaphone đều kiểm tra được. Hoạt động kiểm tra còn được tích điểm đổi quà, may mắn trúng thưởng để khuyến khích người tiêu dùng”, anh Thành nói.

Trước đây, khi bưởi Năm Roi GlobalGAP chưa có điều kiện truy xuất nguồn gốc, anh Hiếu thừa nhận, chính Hương Bưởi cũng bế tắc trong phát triển. Chẳng hạn, năm 2017, bưởi Năm Roi GlobalGAP chỉ có 30ha với sản lượng chừng 2.400 tấn nhưng sản lượng Hương Bưởi mua bán hơn 8.000 tấn. Ngoài niềm tin về uy tín, Hương Bưởi chưa có cách gì mạnh mẽ giúp người tiêu dùng phân biệt bưởi GlobalGAP.

“Từ năm nay đã khác, nếu được chính quyền hỗ trợ và người tiêu dùng sẵn sàng truy xuất nguồn gốc để nhận hàng chính gốc, chúng tôi kỳ vọng dần dần chỉ kinh doanh bưởi Năm Roi GlobalGAP. Tem điện tử còn cho chúng tôi khả năng nắm bắt hành vi tiêu dùng của khách hàng; mua ở đâu, khi nào, số lượng; để có kế hoạch đáp ứng tốt hơn”, anh Hiếu nở nụ cười rạng rỡ.

PHẠM DUY TƯƠNG