'Dân xây nhà xin phép rất khó khăn, công trình sai phép thì ngang nhiên tồn tại'

Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải - Ảnh Ngọc Thắng

Sai phạm thời gian dài vẫn cho tồn tại, khi phát hiện lại chỉ khởi tố doanh nghiệp?

Dẫn báo cáo của Chính phủ đánh giá tình hình vi phạm trật tự thời gian qua có xu hướng giảm, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, bà “rất băn khoăn” với đánh giá này. Bên cạnh đó, những vấn đề bức xúc đặt ra trong thực tiễn, theo bà Nga, là chưa được nêu ra trong báo cáo tổng kết.

Từ đó, bà Nga đề nghị cần phải đánh giá tình hình vi phạm trật tự xây dựng, đặc biệt là các công trình xây dựng sai phép và không phép. Dẫn chứng vừa qua có nhiều công trình xây dựng sai phép, không phép trong một thời gian dài nhưng cơ quan chức năng vẫn cho tồn tại hoặc không phát hiện được, đến khi phát hiện thì lại khởi tố doanh nghiệp.

“Có bao nhiêu chủ thể thứ nhất là có trách nhiệm, thứ 2 tiếp tay?”, bà Nga nêu và cho rằng những cá nhân, tổ chức này chủ yếu là các địa phương, không phải Bộ Xây dựng song thực trạng này cần phải được đánh giá rõ ràng trong báo cáo tổng kết.

Liên quan tới đề nghị của Chính phủ trong tờ trình về sửa đổi các quy định về thẩm định thiết kế xây dựng, cấp phép theo hướng một số công trình không cần cấp giấy phép, bà Nga cũng bày tỏ sự băn khoăn và đề nghị phải đánh giá rất kỹ. “Bây giờ còn đang cấp phép mà vi phạm như vậy mà giờ đây chỉ cấp giấy phép một số loại”, bà Nga nêu.

Dẫn chứng kết quả giám sát công tác phòng cháy, chữa cháy mà Quốc hội vừa thực hiện, bà Nga cho biết, khi tiến hành giám sát thì thấy một điều rất bế tắc là mặc dù được thẩm định, phê duyệt về bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy nhưng ở khu vực đô thị có cháy là không chạy được.

Bên cạnh đó, bà Nga cũng dẫn ra một loạt các vi phạm, hạn chế, sai phạm trong thanh kiểm tra quản lý xây dựng, chất lượng công trình... và đề nghị báo cáo của Chính phủ phải đánh giá đúng và rõ để có hướng sửa đổi luật phù hợp.

Phạt cho tồn tại sẽ mất tính răn đe, người dân băn khoăn

Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cũng băn khoăn, tất cả những quy định sửa đổi từ quy trình, thẩm định, xin giấy phép trong xây dựng có bảo đảm giảm thủ tục hành chính như Chính phủ báo cáo hay không.

Dẫn chứng việc doanh nghiệp than phiền việc thủ tục cấp phép xây dựng rất lâu đang khiến doanh nghiệp phải trả hàng trăm triệu tiền lãi cho ngân hàng mỗi ngày và cuối cùng người dân phải chịu mua nhà giá cao, bà Hải cho rằng, những đề nghị sửa đổi trong dự thảo vẫn rất chung chung.

“Người dân cũng băn khoăn, người dân xây nhà xin phép rất khó khăn, ai đã từng xây nhà thì biết nhưng có những công trình sai phép vẫn ngang nhiên tồn tại”, bà Hải nêu và cho rằng, tình trạng này đang làm người dân tâm tư, băn khoăn, thậm chí mất lòng tin vì không hiểu tại sao lại như vậy. Từ đó, Trưởng Ban Dân nguyện đề nghị dự thảo luật đưa ra nguyên tắc phạt phải xử lý vì nếu phạt cho tồn tại thì mất tính răn đe.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà giải trình tại phiên họp sáng 18.9 - Ảnh Gia Hân

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Quốc hội Phan Thanh Bình thì đề nghị cải cách thủ tục trong thẩm định, cấp phép không chỉ đối với doanh nghiệp, công trình lớn mà còn cả đối với người dân. "Người dân xây dựng nhà bây giờ cũng rất nhiều thủ tục, không dễ dàng. Lĩnh vực này cũng vẫn tồn tại nhiều tham nhũng, nhũng nhiễu", ông Bình nói.

Một vấn đề khác cũng được bà Hải nêu ra là cử tri rất lo lắng công trình xây dựng xen kẹp trong khu dân cư có ảnh hưởng hoặc nguy cơ ảnh hưởng tới đời sống, sức khỏe của người dân. “Không chỉ những công trình như nhà máy Rạng Đông vừa rồi mà còn nhiều công trình sản xuất hiện nay vẫn tồn tại giữa khu dân cư. Tôi đọc dự thảo chưa thấy quy định vấn đề này”, bà Hải nêu và đề nghị cần phải thực hiện nghiêm nghị định của Chính phủ về việc di dời các công trình này ra khỏi khu đô thị, khu dân cư.

Hoàn toàn xác đáng và xin tiếp thu

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà cho biết, tất cả những tồn tại, hạn chế mà các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu ra là hoàn toàn xác đáng và Bộ Xây dựng sẽ tiếp thu.

Tuy nhiên, ông Hà cho hay, lần sửa đổi này, Chính phủ muốn hướng tới việc cải thiện môi trường kinh doanh trong lĩnh vực xây dựng, cụ thể là vấn đề thẩm định dự án và cấp phép.

Theo ông Hà, quy định hiện hành đang gây ách tắc trong 2 khâu này và nếu sửa được thì có thể tạo bước chuyển lớn trong cải thiện môi trường kinh doanh.

Liên quan tới sai phạm trong thanh tra, Bộ trưởng Hà nói, lĩnh vực này đã được quy định trong luật Thanh tra, luật Xử phạt vi phạm hành chính. Bộ Xây dựng chỉ tổ chức thực hiện luật, còn những sai phạm cụ thể như vụ việc thanh tra Bộ Xây dựng vừa rồi tại Vĩnh Phúc thì xử lý nghiêm theo quy định.

Về vấn đề phạt cho tồn tại mà Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải nói đến, ông Hà cho hay, theo Nghị định 139 của Chính phủ thì từ 1.1.2018, các công trình sai phép, không phép phải khôi phục theo đúng quyết định chứ không còn hình thức phạt cho tồn tại nữa.

Lê Hiệp