Đảng Cộng hòa đã đến lúc sang trang

Một tuần trước, các nghị sĩ Cộng hòa tại Thượng viện tự tin bước vào ngày bầu cử với cơ hội phá vỡ thế bế tắc 50-50, vốn giúp đảng Dân chủ kiểm soát Thượng viện suốt 2 năm qua nhờ lá phiếu quyết định của Phó tổng thống Kamala Harris.

Giờ đây, với chiến thắng của bà Catherine Cortez Masto, Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ tại bang Nevada, lá phiếu của bà Harris thậm chí có thể không cần thiết nếu Thượng nghị sĩ Raphael Warnock đánh bại đối thủ đảng Cộng hòa Herschel Walker trong cuộc đua ở Georgia vào ngày 6/12, và giành được ghế thứ 51.

Tin tức từ Nevada kết thúc một tuần bầu cử giữa kỳ đáng kinh ngạc tại Mỹ, trong đó đảng Dân chủ giành được những chiến thắng bất ngờ trên khắp đất nước, bất chấp lịch sử và một loạt kết quả thăm dò tiêu cực.

Theo CNN, rõ ràng từ góc nhìn của Tổng thống Joe Biden và đảng Dân chủ, đây là một tin vui lớn. Song các chuyên gia cho rằng đây cũng không hoàn toàn là nỗi thất vọng với nhiều đảng viên Cộng hòa.

Cây bút David Axelrod của CNN đã so sánh của bầu cử giữa kỳ Mỹ lần này với cuộc bầu cử Quốc hội năm 1945 ở Anh. Sau khi mất đa số, cựu Thủ tướng Anh Winston Churchill nhận được lời an ủi từ phu nhân Clementine rằng thất bại này là “trong cái rủi có cái may". Và điều tương tự cũng đang xảy ra với nước Mỹ.

Theo ông Axelrod, các cử tri của Nevada và nhiều khu vực khác đang giúp đảng Cộng hòa và nước Mỹ thoát khỏi sự kìm kẹp sắt đá của cựu Tổng thống Donald Trump.

“Bản cáo trạng nhức nhối”

Ông Marc Thiessen - đảng viên Cộng hòa và là người từng viết bài phát biểu cho cựu Tổng thống George W. Bush - gọi cuộc bầu cử năm 2022 là một "bản cáo trạng nhức nhối của đảng Cộng hòa", khi xem xét tất cả yếu tố bất lợi mà đảng Dân chủ phải đối mặt, bao gồm lạm phát cao nhất trong 40 năm, xếp hạng tín nhiệm thấp, dòng người di cư tại biên giới phía Nam và mối lo ngại về tội phạm.

Các cử tri "đã xem xét những điều đó và cân nhắc lựa chọn thay thế từ đảng Cộng hòa. Nhưng họ nói: 'Không, cảm ơn'", ông Thiessen chia sẻ trên Fox News.

Mặc dù cử tri không hài lòng với tình hình nước Mỹ hiện nay, nhiều người vẫn từ chối bỏ phiếu cho ứng viên đảng Cộng hòa.

“Đảng Cộng hòa cần tự xem xét lại một cách kỹ lưỡng. Hãy nhìn vào gương ngay bây giờ, vì đây là một thảm họa”, ông Thiessen nhận xét sau chuỗi thất bại của đảng này.

Ông Trump trong bữa tiệc tại Florida vào đêm 8/11. Ảnh: Reuters.

Sự can thiệp của ông Trump vào các cuộc bầu cử sơ bộ trên toàn quốc đã gây khó khăn cho đảng viên Cộng hòa. Một loạt ứng viên được chọn vì lòng trung thành của họ với ông Trump hơn là khả năng chính trị, đã thua cuộc sau đêm 8/11, theo USA Today.

Đảng viên Dân chủ John Fetterman thành công lật ghế ở Pennsylvania trước đối thủ được ông Trump ủng hộ - bác sĩ Mehmet Oz. Ở Nevada, nơi đảng Cộng hòa đặt nhiều kỳ vọng đánh bại Thượng nghị sĩ Cortez Masto, ứng viên Adam Laxalt của họ đã không thể hoàn thành nhiệm vụ.

Politico cho rằng ông Trump đã thay đổi những gì lẽ ra là một cuộc trưng cầu dân ý thuần túy về Tổng thống Joe Biden thành một cuộc đua phức tạp hơn, với các ứng viên mới không được chuẩn bị kỹ càng và đôi khi mắc kẹt trong những lời cáo buộc của cựu tổng thống.

Nhiều ứng viên hàng đầu của đảng Cộng - gồm các thượng nghị sĩ đương nhiệm và thống đốc nổi tiếng - dường như lường trước được điều này. Họ đứng ngoài các cáo buộc của ông Trump và không lựa chọn mạo hiểm với những tuyên bố của cựu tổng thống.

Chĩa mũi dùi về phía ông Trump dường như là quan điểm chung của nhiều chuyên gia bảo thủ, khi họ cố gắng giải thích cơ hội đảng Cộng hòa vừa bỏ lỡ.

“Rất nhiều (người) có thái độ tiêu cực về ông Trump”, Hạ nghị sĩ Troy Nehls nói trên Houston Morning News. Đầu năm nay, ông Nehls từng gọi ông Trump là một trong những tổng thống vĩ đại nhất của Mỹ.

Trên chương trình Dom Giordano, một đài phát thanh bảo thủ ở Pennsylvania, cựu Thượng nghị sĩ Rick Santorum cũng cho biết: “Ông (Trump) đã thay đổi và chuyển đổi đảng Cộng hòa, nhưng điều đó không nhất thiết có nghĩa ông ấy là người phù hợp để thực sự dẫn dắt đảng tiến tới kỷ nguyên thịnh vượng”, ông Santorum nói.

“Đã đến lúc sang một trang mới”, ông Santorum, người từng ủng hộ ông Trump vào năm 2016, nói thêm, theo CNN.

“Phước lành” với nước Mỹ

Whit Ayres, một nhà thăm dò ý kiến của đảng Cộng hòa, nói rằng cử tri của đảng có thể được chia thành 3 nhóm chính. Một nhóm nhỏ khoảng 10% “không bao giờ ủng hộ ông Trump”. Nhóm thứ hai khoảng 40% "luôn luôn ủng hộ ông Trump", theo Washington Post.

Và khoảng 50% còn lại dao động ở giữa - gồm những người theo đảng Cộng hòa từng bỏ phiếu cho ông Trump 2 lần, họ từng ưa chuộng các chính sách của ông Trump nhưng hiện mong muốn thoát khỏi sự hỗn loạn mà ông gây ra.

“Vì vậy, họ sẵn sàng hỗ trợ một ai đó (khác) làm được nhiều điều họ muốn mà không (kéo theo nhiều hệ lụy)”, ông Ayres nói. "Vấn đề đó là ai?".

Thống đốc Florida Ron DeSantis. Ảnh: Reuters.

Cựu Chủ tịch Hạ viện của đảng Cộng hòa Newt Gingrich từng nói với các cử tri rằng có 3 ứng viên tiềm năng cho cuộc bầu cử năm 2024: ông Trump, Thống đốc Florida Ron DeSantis và Thống đốc bang Virginia Glenn Youngkin.

“Có rất nhiều người tài năng ngoài kia, nhưng nếu nhìn vào những người đang gửi tín hiệu quan trọng, đó sẽ là ông Trump, ông DeSantis và ông Youngkin”, ông Gingrich nhận định.

Thống đốc DeSantis được xem là người phát triển chủ nghĩa dân túy của ông Trump, nhưng với cách làm việc thấu đáo, cứng rắn và không ồn ào. Ông tái đắc cử trong cuộc đua giữa kỳ ở Mỹ vào ngày 8/11, mở màn cho chiến thắng vang dội tại Florida, giúp "đỏ hóa" hai hạt thành trì nhiều năm của đảng Dân chủ.

Ông Youngkin cũng lọt vào tầm ngắm của các nhà tài trợ và dành thời gian giữa nhiệm kỳ để đi khắp đất nước vận động cho các đảng viên Cộng hòa. Vào cuối tháng 9, thống đốc Virginia đã tổ chức một sự kiện dành cho các nhà tài trợ tại khu nghỉ dưỡng sang trọng ngoài Charlottesville - động thái được nhiều người coi là màn dạo đầu cho tuyên bố tranh cử tổng thống.

Danh sách ứng viên tiềm năng thay thế ông Trump ngày càng kéo dài, trong đó có Thống đốc Maryland Larry Hogan. Ông Hogan từng khẳng định quan tâm đến việc khám phá đường đua năm 2024.

Cựu phó tổng thống của ông Trump, Mike Pence, cũng dự định ra mắt một cuốn sách cùng ngày với thông báo tranh cử dự kiến của ông Trump. Các trợ lý của ông Pence cho biết ông có kế hoạch đưa ra quyết định vào mùa xuân và sẽ không bị ảnh hưởng bởi những gì cựu Tổng thống Trump làm.

Một số ứng viên tiềm năng khác bao gồm cựu Thống đốc Nam Carolina Nikki Haley, cựu Ngoại trưởng Mỹ dưới thời ông Trump Mike Pompeo, và Thượng nghị sĩ Tim Scott của Nam Carolina.

Ngoài những tín hiệu “thức tỉnh” đối với đảng Cộng hòa, ông Axelrod cho rằng chiến thắng của đảng Dân chủ vào thời điểm này cũng là một “phước lành” đối với nước Mỹ nói chung.

Kết quả bầu cử tại Nevada được công bố khi Tổng thống Biden đang tham dự loạt sự kiện ở Campuchia, gặp gỡ các lãnh đạo từ khắp nơi trên thế giới và chuẩn bị cho cuộc gặp bên lề với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Một thất bại lớn trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ có thể khiến tổng thống Mỹ gặp bất lợi khi bắt đầu các cuộc thảo luận, gia tăng sự nghi ngờ ngày càng tăng giữa các đồng minh và đối thủ về tính bền vững của nền dân chủ Mỹ và khả năng chính trị của ông Biden.

Song ông Axelrod cho rằng người dân Mỹ hiện có thể yên tâm hơn. “Mọi người có tiếng nói, tạo ra một đòn giáng vào ông Trump và những người cực đoan phủ nhận kết quả bầu cử (năm 2020)”, ông viết trên CNN.

Bộ đôi Biden - Obama và ông Trump xung trận Tổng thống Joe Biden, ông Barack Obama và ông Donald Trump đều có những lời công kích đanh thép đảng đối lập trong cuộc vận động tại Pennsylvania ngày 5/11.

Hải Linh