'Dập dịch là phải đi nhanh hơn virus'

Phó giáo sư Trần Như Dương, Phó viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương (Hà Nội), trưởng đoàn công tác của viện tại Hải Dương, nhận định chủng virus mới có tốc độ lây lan rất nhanh. Tất cả lực lượng phải nỗ lực thần tốc để chạy đua với thời gian, từ đó chiến thắng dịch bệnh.

Việc truy vết chủng mới có đáng ngại?

- Virus ở Đà Nẵng là chủng cũ, khả năng lây nhiễm thấp, chu kỳ lây truyền dài đồng nghĩa khả năng lây từ người sang người ít, xác suất trường hợp một ca lây sang nhiều ca thấp.

Trong khi đó, chủng virus tại Hải Dương được xác định là biến chủng ở Anh. Phía Nhật Bản cũng thông báo trường hợp nữ công nhân N.T.G. (Hải Dương) là chủng ở Anh. Ngày 1/2, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM đã thông báo giải được trình tự gene của bệnh nhân liên quan Hải Dương cũng là biến chủng này.

PGS.TS Trần Như Dương, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương. Ảnh: BYT.

Chủng biến đổi mới của Anh có khả năng bám dính ở tế bào người rất mạnh. Chủng virus này khi bám dính vào người mới có khả năng lây nhiễm. Ngoài ra, tốc độ của chúng tăng 70% so với chủng cũ, chu kỳ lây truyền rút ngắn còn 2-3 ngày so với 5 ngày trước đây.

Chủng virus này lây truyền nhanh hơn rất nhiều chủng cũ. Chúng ta đang phải chiến đấu với kẻ thù nguy hiểm hơn. Do đó, chúng ta phải chuyển thành phương án tốc độ, dập dịch là phải đi nhanh hơn virus, chậm là thua. Mọi người đều đang làm việc khẩn trương, thâu đêm, suốt sáng, từ đó, chạy đua với chu trình của virus.

- Truy vết là một trong những công việc sống còn bởi nhờ đó, chúng ta mới có thể phát hiện và cách ly ngay lập tức. Việc truy vết gồm: tốc độ truy vết, tốc độ khoanh vùng và tốc độ xét nghiệm, qua đó chiến thắng tốc độ lây lan của virus.

Ở đây, chúng ta sắp xếp các đội truy vết không kể ngày đêm, đưa ra danh sách chuyển những trường hợp liên quan xuống địa phương để tổ chức cách ly. Các thông tin được chuyển đi theo tiến độ chứ không theo sự hoàn thành. Chúng ta làm được đến đâu chuyển đi đến đó.

Vai trò của các hướng dẫn trong truy vết

- Hướng dẫn trong Sổ tay truy vết rất quan trọng. Thế giới chưa ghi nhận quốc gia nào có hướng dẫn. Do đó, chúng ta không hề có kinh nghiệm trong công tác này. Thời gian đầu, chúng ta phải lần mò nhưng sau chiến dịch Sơn Lôi (Vĩnh Phúc), Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long đã yêu cầu tổng hợp thông tin để đưa ra Sổ tay hướng dẫn truy vết.

Nhờ hướng dẫn bài bản, chúng ta mới có thể truy vết nhanh, triệt để, không bỏ sót. Việc truy vết theo cách cổ điển gây ra tình trạng bỏ sót nhiều. Kinh nghiệm từ Sơn Lôi, Hạ Lôi đã giúp tôi cho ra đời Sổ tay truy vết. Cuốn sổ tay này được phát hành trên toàn quốc, tập huấn từng phường, xã.

Cũng nhờ đó, cán bộ xã, thôn, huyện, tỉnh hay Trung ương đều nắm rõ phải làm gì với 5 bước dễ hiểu, dễ làm. Nhờ Sổ tay truy vết, công việc này được hoạt động trơn tru, bài bản, từ đó giúp chúng ta yên tâm khi dập dịch.

Công tác kiểm soát dịch bệnh tại Việt Nam. Ảnh: Việt Hùng.

Dù không hoàn hảo, từ những kinh nghiệm thực tiễn, chúng ta sẽ tiếp tục hoàn thiện bổ sung. Các tổng kết từ thực tiễn đều sẽ được đưa vào, áp dụng cho chiến trường. Tôi cũng nghĩ các sửa đổi bổ sung sẽ tiếp tục được đưa ra bởi kinh nghiệm từ thực tiễn sẽ chỉ ra những điều nhỏ nhất, không ai có thể dạy chúng ta được.

Những kinh nghiệm thực tiễn được tổng kết trong Sổ tay truy vết được áp dụng hiệu quả cho các đợt chống dịch trên cả nước, đặc biệt là đợt dịch ở Hải Dương hiện nay.

- Năm 2007-2008, một ổ dịch tả xảy ra tại Trúc Sơn (Chương Mỹ, Hà Nội). Tôi được cử về địa phương này để xử lý ổ dịch. Dịch tả lây lan rất mạnh nên việc yêu cầu người dân giữ gìn vệ sinh, rửa tay bằng xà phòng, ăn chín uống sôi và đặc biệt, uống kháng sinh dự phòng rất quan trọng.

Tuy nhiên, cán bộ y tế không thể đảm bảo khi được phát thuốc kháng sinh, người dân có uống hay không. Do đó, chúng tôi đề nghị thành lập các tổ đi từng ngõ, gõ cửa từng nhà. Trong buổi tập huấn cho nhân viên y tế, đầu tôi bỗng nảy ra câu nói đó.

Tôi cũng không nhớ mình nghe của ai hay học ở đâu và chỉ đạo mọi người rằng: “Phải đi từng ngõ, gõ từng nhà để xem người dân có uống không, phải chứng kiến cảnh người dân uống thuốc, bởi việc uống kháng sinh dự phòng rất quan trọng trong việc chống dịch tả”.

Kim Dung - Trung Sơn