Đáp trả cục diện nóng phía Tây: Nga 'mượn sức' phương Đông

Cùng với việc dự hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 33, hội nghị thượng đỉnh ASEAN - Nga lần thứ 3, Hội nghị thượng đỉnh Đông Á lần thứ 13 (EAS) và kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao giữa Nga và Singapore, chuyến thăm này đánh dấu một bước đi quan trọng trong nỗ lực của Nga mở rộng trục về phía Đông.

Khai thác cơ hội Singapore

Trong chuyến thăm này, Tổng thống Putin và Tổng thống Singapore Halimah Yacob đồng chủ trì lễ khởi công Trung tâm Văn hóa Nga (RCC). RCC sẽ thúc đẩy việc nghiên cứu ngôn ngữ và văn hóa Nga tại Singapore, và tạo thuận lợi cho việc trao đổi song phương các buổi biểu diễn, triển lãm và phát triển khoa học và công nghệ. Hai nhà lãnh đạo cũng đã ký bốn thỏa thuận song phương bên lề chuyến thăm này.

Chuyến thăm của ông Putin đến Singapore chín năm sau chuyến thăm của cựu tổng thống Nga Dmitry Medvedev (hiện đang giữ cương vị Thủ tướng Nga) năm 2009, và hơn hai năm sau chuyến thăm năm 2016 của Thủ tướng Singapore Lí Hiển Long tới Nga. Trong thời gian qua, quan hệ thương mại song phương đã tăng từ 1,9 tỷ đô la Singapore (1,4 tỷ đô la Mỹ) trong năm 2007 lên 7,4 tỷ đô la Singapore (5,4 tỷ đô la Mỹ) vào năm 2017.

Theo số liệu năm 2017, 690 công ty Nga đang có mặt tại Singapore và Nga là đối tác thương mại lớn thứ 24 của Singapore. Các công ty Singapore cũng hoạt động tại Moscow, Tatarstan và vùng Penza. Đầu tư trực tiếp của Singapore tại Nga lên tới 420 triệu đô la Singapore (306 triệu đô la Mỹ) vào cuối năm 2015, với khoảng 20 công ty Singapore hoạt động tại nước này về công nghệ, hàng tiêu dùng và dịch vụ, cơ sở hạ tầng và thương mại.

Tổng thống Putin tại Singapore.

Các liên kết kinh tế của Singapore với Nga có thể được tăng cường hơn nữa trong tương lai, với vai trò tiềm tàng của công ty khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) Pavilion Energy PE- trụ sở tại Singapore trong dự án LNG 2 ở Bắc cực trị giá 25,5 tỷ USD. Dự án này được thúc đẩy bởi Novatek - nhà sản xuất khí đốt khổng lồ của Nga.

Một thỏa thuận phác thảo lĩnh vực hợp tác tiềm năng này đã được ký kết bởi chủ tịch Novatek Leonid Mikhelson và Giám đốc điều hành PE Frederic Barnaud bên lề chuyến thăm của ông Putin.

Chuyến thăm cũng tăng thêm nhiều động lực có giá trị cho những nỗ lực của Singapore và Liên minh Kinh tế Á-Âu do Nga dẫn đầu (EEU) trong việc hướng tới thiết lập một hiệp định thương mại tự do (FTA). Sự phát triển như vậy sẽ giúp các doanh nghiệp nhà nước lớn của Nga tìm cách mở rộng sự hiện diện của họ tại Singapore và tận dụng Singapore làm bàn đạp tại khu vực.

Đối phó sự cô lập

Một mục tiêu địa chính trị lớn của chuyến thăm của Putin là tiếp tục đẩy lùi nỗ lực của phương Tây trong việc cô lập Nga. Thay vì rút lui, sự tham gia của Putin trong hội nghị thượng đỉnh ASEAN-Nga và EAS ở Singapore đã thành công trong việc báo hiệu ý định của Moscow nhằm mở rộng trục của họ về phía Đông, cho đến nay chỉ tập trung chủ yếu vào Trung Quốc và Đông Bắc Á.

Việc mở rộng này có một chương trình nghị sự kinh tế rõ ràng. Nhiều quốc gia EAS khác (10 nước ASEAN cùng với Úc, Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc, New Zealand, Hàn Quốc và Hoa Kỳ) đã hoặc đang trở thành đối tác kinh tế quan trọng của Nga. Bằng cách tham dự hai hội nghị thượng đỉnh, ông Putin đã tìm cách bảo đảm với các đối tác Đông Nam Á - đặc biệt là ASEAN - rằng Nga nghiêm túc về việc tăng cường các mối quan hệ này.

Ông Putin cũng muốn thể hiện sự hỗ trợ và có lẽ muốn cho Đông Nam Á thấy rằng Nga là một quyền lực được tính đến trong khu vực và không thể bị đẩy lui. Ông cũng muốn gửi tín hiệu tương tự với Hoa Kỳ và Trung Quốc, hai cường quốc hiện tại đang cạnh tranh ảnh hưởng với Moscow trong khu vực, rằng họ sẽ thấy Nga trở nên tích cực hơn và tìm kiếm ảnh hưởng ở Đông Nam Á.

Sự quan tâm ngày càng tăng của Nga ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương cũng mang lại những tác động đối với ASEAN.

Một mặt, ASEAN nên chào đón sự hiện diện mạnh mẽ của Nga trong các vấn đề chính trị, kinh tế và văn hóa của khu vực. Trong khi tình trạng hiện tại của mối quan hệ giữa Nga và ASEAN vẫn còn nhiều không gian để phát triển, sự tăng cường này sẽ có lợi cho cả hai bên. Đông Nam Á cũng không nên bị vây hãm trong những căng thẳng hiện tại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc hay trở thành nạn nhân của tình trạng này.

Mặt khác, ASEAN nên nhận thức được, sự cạnh tranh quyền lực lớn trong khu vực chỉ có thể gia tăng hơn nữa nếu chuyến thăm của ông Putin dẫn đến việc mức độ ảnh hưởng của Nga ngày càng cao hơn. Hoa Kỳ và Trung Quốc không có khả năng chào đón thêm bất kỳ 'sự cạnh tranh' nào trong khu vực này.

Trong khi nhiều người còn chưa chắc chắn rằng Nga sẽ có thể hoặc thậm chí sẵn sàng đầu tư các nguồn lực cần thiết để tăng cường thực sự ảnh hưởng của họ trong khu vực, thì những nỗ lực của ông Putin tại Singapore cho thấy đây không phải là chỉ để thử hay chỉ dừng lại ở ý muốn. Tuy nhiên, Nga sẽ hành động một cách thực tế, và các mối quan hệ hiện tại với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Triều Tiên đang cho thấy một trật tự kinh tế, chính trị và chiến lược cao hơn mối quan hệ với ASEAN.

An Bình