Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực: Bài học đắt giá từ những vụ án (Bài 2): Cái giá của lòng tham

Các bị cáo trong một vụ án tham nhũng xảy ra trên địa bàn huyện Mường Lát, bị xét xử công khai tại Tòa án Nhân dân tỉnh. Ảnh: Đỗ Đức

Còn gì sau bản án

Đầu tháng 3 năm nay, phiên tòa xét xử sơ thẩm ông C.B.X, cùng 4 đồng phạm trong vụ sai phạm về quản lý đất đai gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước hơn 973 triệu đồng, xảy ra tại xã Ngọc Phụng (Thường Xuân) được nhiều người dân quan tâm. Kết thúc phiên tòa, kẻ có tội đã bị trừng trị thích đáng với hành vi mình gây ra. Trong đó, trường hợp của V.N.N (sinh năm 1972) ở xã Ngọc Phụng khiến nhiều người phải suy ngẫm hơn.

Trước phiên xử này diễn ra, N. đã là phạm nhân của vụ án Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ với mức án 24 tháng tù. Và N. là bị cáo duy nhất không được hội đồng xét xử xem xét áp dụng tình tiết giảm nhẹ khung hình phạm. Bởi những bằng khen, giấy khen, cống hiến trong quá trình công tác, hoàn cảnh gia đình khó khăn... đã được tính vào vụ án trước. Tính tổng hình phạt của cả 2 vụ án, 2 lần xét xử, V.N.N chịu mức án 48 tháng tù.

V.N.N “dính” cả 2 án trên đều trong thời gian làm Chủ tịch UBND xã Ngọc Phụng (Thường Xuân). Án lần 1, sau trận mưa lũ tháng 10/2017, N. đã chỉ đạo thuộc cấp lập khống hồ sơ để UBND huyện Thường Xuân cấp tiền hỗ trợ cho các hộ dân bị ảnh hưởng không đúng thực tế, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước trên 265 triệu đồng. Tuy động cơ vụ lợi không vì mình mà cho một số hộ dân, nhưng hành vi đó là vi phạm pháp luật, gây bất bình trong Nhân dân. Và từ chỉ đạo của N., 4 cán bộ khác của UBND xã Ngọc Phụng cũng vướng vào con đường tội lỗi.

Còn ở vụ sai phạm trong quản lý đất đai gây thất thoát hơn 973 tỷ đồng cho ngân sách Nhà nước liên quan đến bị cáo C.B.X, cựu Chủ tịch UBND huyện Thường Xuân, thì N. là người bị chỉ đạo và không có dấu hiệu được chia chác gì. Không hiểu vì thành tích XDNTM, hay muốn được lòng sếp, N. đã bán đi tương lai rộng mở, danh giá của gia đình và niềm tự hào của các con để an phận phía sau song sắt nhà tù. Ái ngại hơn, trước lúc bị cách ly khỏi xã hội, N. đã để lại phía sau là người mẹ già tóc bạc lưng còng, người vợ mắc bệnh hiểm nghèo và hai con nhỏ.

Phiên tòa xét xử ông C.B.X và đồng phạm tại Tòa án Nhân dân tỉnh thu hút sự quan tâm theo dõi của đông đảo người dân. Ảnh: ĐỖ ĐỨC

Trong phiên tòa ấy, nhìn V.N.N xanh xao trước bục khai bị cáo, nhiều người chứng kiến phiên tòa không khỏi tiếc nuối. Nhiều người thở dài và chặc lưỡi: “Giá như”...

"Chạy trời không khỏi nắng"

Trong các phiên tòa sơ thẩm được tòa án 2 cấp tổ chức xét xử tội phạm tham nhũng năm 2023 thì L.V.K (sinh năm 1987), thường trú tại xã Vĩnh Long (Vĩnh Lộc) chịu mức án cao nhất với 13 năm 6 tháng tù.

Theo bản án được tuyên, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, là công chức địa chính xã Quý Lộc (Yên Định), từ năm 2018 đến tháng 11/2021, L.V.K đã lạm dụng chức vụ quyền hạn, bằng nhiều thủ đoạn, chiêu trò, “bánh vẽ” giao đất, làm Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để nhận tiền của 7 hộ dân. Sau đó K. không thực hiện như đã hứa mà chiếm đoạt luôn số tiền 655,9 triệu đồng. Toàn bộ số tiền này K. dùng để chi tiêu cá nhân.

Và khi quyền lợi của người dân bị bỏ ngỏ, K. đã bị khởi tố, bắt tạm giam ngày 17/3/2023. Hành vi bất chính ấy, chẳng những đẩy cuộc sống của nhiều hộ dân vào cảnh mong chờ tuyệt vọng về những tờ sổ đỏ, mà chính K. cũng đã phải trả giá đắt với tội danh Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản. Ngoài thời gian dài đằng đẵng trong “kho”, K. còn phải thi hành phần dân sự của bản án, với việc trả lại toàn bộ số tiền đã chiếm đoạt cho các bị hại.

Cùng ở tội danh Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản, tháng 3/2024, Tòa án Nhân dân huyện Yên Định đã mở phiên tòa sơ thẩm xét xử N.N.H (sinh năm 1973). Cũng như L.V.K, có chức vụ sinh đổ đốn, trong thời gian từ tháng 5/2012 đến tháng 1/2019, khi làm Phó Trưởng phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện Yên Định, H. đã nhiều lần hứa hẹn và nhận tiền của nhiều người dân để làm chế độ xã hội. Tổng số tiền mà đối tượng đã chiếm đoạt là trên 100 triệu đồng, và dùng để tiêu sài cá nhân. Và điều gì đến cũng đến, N.N.H phải chịu mức án 6 năm 6 tháng tù.

Trong những vụ việc xảy ra, kẻ gây tội học rộng hiểu nhiều nên hành vi, cách thức phạm tội thường tinh vi, kín đáo, ít người biết. Mà khi biết rõ quyền lợi của mình không được đáp ứng, nhiều người vẫn nuôi hy vọng. Thậm chí có những vụ việc nhiều người biết “toạc móng heo” rằng sẽ mất tiền, nhưng cũng không dám tố cáo, vì sợ người nhận tiền còn đương chức, có thể bị trả thù. Nhưng rồi, như cái kim trong bọc, những việc làm phi pháp ấy cũng đến ngày được đưa ra ánh sáng.

Bản án được tuyên trong những phiên tòa xét xử các vụ việc tham nhũng đã thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật, đủ sức răn đe, cảnh tỉnh những ai đang có ý nghĩ tư túi, vụ lợi cho bản thân, coi thường kỷ cương, phép nước. Và trong không ít phiên tòa ấy, người theo dõi đã tận thấy những vẻ mặt sám hối, u sầu, lời ăn năn, hối hận từ ruột gan để xin hội đồng xét xử giảm nhẹ khung hình phạt. Đó hẳn là một nỗi đau.

Để phòng, chống tham nhũng tiêu cực, từ thực tiễn hoạt động xét xử, Chánh tòa Hình sự, Tòa án Nhân dân tỉnh - ông Phạm Văn Long cho rằng, cần phải thực hiện cả một chuỗi các nhóm giải pháp, sự quyết liệt, đồng bộ và toàn diện. Mà trước hết là quan tâm làm tốt công tác tổ chức cán bộ, hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán để phòng ngừa. Đồng thời xử lý nghiêm minh các hành vi tham nhũng, tiêu cực... Đó là chuyện dài hơn và cần sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa từ nhiều phía.

Còn phía sau những bản án cho những người từng được gọi là cán bộ đang đằng đẵng bên trong song sắt nhà tù, sẽ còn là nỗi đau của những ông bố bà mẹ, của những đứa con còn chưa hiểu chuyện... Nhưng pháp luật thượng tôn, kẻ gây tội phải được trừng trị.

Nhóm phóng viên

Bài cuối: Phòng từ cơ chế hay từ mỗi cán bộ.