Đầu tư công có trọng tâm, trọng điểm, gắn chặt với cơ cấu lại nền kinh tế

Chất lượng tăng trưởng kinh tế được cải thiện rõ rệt

Trình bày về kết quả cơ cấu lại nền kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng giai đoạn 2016-2018, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, mô hình tăng trưởng đã bước đầu chuyển biến theo hướng tích cực, góp phần thực hiện mục tiêu thành công mục tiêu kép là vừa giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, vừa thúc đẩy tăng trưởng GDP, tạo thêm dư địa để thực hiện tốt hơn các nhiệm vụ bảo đảm an sinh xã hội, tạo việc làm, nâng cao thu nhập và đời sống của nhân dân, giải quyết những vấn đề bức xúc, củng cố quốc phòng, ổn định trật tự, an toàn xã hội.

Chất lượng tăng trưởng kinh tế đã được cải thiện rõ rệt. Năng suất lao động có sự cải thiện đáng kể theo hướng tăng đều qua các năm, đồng thời Việt Nam là quốc gia có tốc độ tăng năng suất lao động cao trong khu vực ASEAN. Bình quân 3 năm 2016-2018, năng suất lao động tăng 5,62%/năm, cao hơn so với mức tăng bình quân 4,3%/năm của giai đoạn 2011-2015 và đạt mục tiêu đề ra (tăng trên 5,5%).

Bên cạnh đó, tăng trưởng kinh tế dần dịch chuyển sang chiều sâu, thể hiện ở mức đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) trong tăng trưởng của nền kinh tế ngày một lớn và hiệu quả đầu tư được cải thiện. Cụ thể, trong giai đoạn 2016-2018, đóng góp của TFP vào tăng trưởng kinh tế tăng lên đáng kể, đạt 42,18%, cao hơn so với mức 33,58% trong giai đoạn 2011-2015 và vượt mục tiêu đề ra (mục tiêu đóng góp của TFP vào tăng trưởng trong 5 năm 2016-2020 đạt khoảng 30%-35%). Hiệu quả đầu tư được cải thiện, thể hiện qua chỉ số ICOR giảm xuống còn mức 6,42 năm 2016, và 6,11 vào năm 2017...

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày Báo cáo đánh giá giữa kỳ thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020. Ảnh: Quốc hội.

Đáng chú ý, đánh giá về kết quả cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước tại Nghị quyết 24 về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016-2020, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết: Cổ phần hóa và thoái vốn tại các doanh nghiệp nhà nước đạt kết quả khá, thực hiện thoái vốn nhà nước thành công tại một số doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn; một số doanh nghiệp nhà nước yếu kém trở lại hoạt động. Số nhóm ngành, lĩnh vực nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ giảm mạnh; Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã được thành lập và chính thức hoạt động. Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho hay, bên cạnh các kết quả đáng ghi nhận như trên, quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước đang tiến triển chậm, chất lượng quản trị doanh nghiệp nhà nước chậm cải thiện, hiệu quả sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp nhà nước còn thấp, chưa tương xứng với nguồn lực đang nắm giữ.

Ưu tiên sử dụng nguồn vốn vào các công trình quan trọng quốc gia

Trình bày báo cáo thẩm tra đánh giá giữa kỳ thực hiện Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016-2020, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đánh giá kết quả thực hiện các mục tiêu chủ yếu về cơ cấu lại nền kinh tế đến nay cho thấy nhiều kết quả tích cực. Trong số 5 nhóm mục tiêu được xác định tại Nghị quyết số 24 về về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016 - 2020, có 4 nhóm mục tiêu liên quan đến cơ cấu lại ngân sách nhà nước và đầu tư công, cải thiện chất lượng tăng trưởng và cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, thị trường tài chính đạt kết quả khả quan. Theo đó, 41% các chỉ tiêu được xác định tại Nghị quyết số 24 dự kiến hoàn thành và 36,4% chỉ tiêu có khả năng hoàn thành đến năm 2020; khoảng cách về năng lực cạnh tranh của nước ta so với bình quân các nước ASEAN-4 có bước thu hẹp, các chỉ tiêu về năng suất và đổi mới công nghệ đều hoàn thành hoặc vượt kế hoạch đề ra.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh cho rằng, nhóm mục tiêu thứ 5 về cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, phát triển doanh nghiệp và hợp tác xã khó đạt được đến năm 2020 nếu không có giải pháp đẩy nhanh.

Bên cạnh đó, về phát triển doanh nghiệp, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh cũng đánh giá, mục tiêu có 1 triệu doanh nghiệp vào năm 2020 khó hoàn thành, đặc biệt khi việc phát triển doanh nghiệp vẫn tiềm ẩn một số khó khăn và số lượng doanh nghiệp chờ giải thể, phá sản tăng cao trong 9 tháng đầu năm 2018. Về cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, đến tháng 7-2018, các bộ, ngành, địa phương mới thực hiện thoái vốn tại 30/316 doanh nghiệp theo kế hoạch đề ra của năm 2017 và 2018.

“Thời gian tới, việc thoái vốn cần thực hiện thận trọng, trong đó bảo đảm tính đúng, tính đủ giá trị vốn nhà nước trong doanh nghiệp và có kế hoạch cụ thể sử dụng nguồn vốn thu được từ thoái vốn, trong đó ưu tiên vào các công trình quan trọng quốc gia để tạo động lực phát triển và sức lan tỏa cho nền kinh tế”, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh đề nghị.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng tán thành với đánh giá của Chính phủ về những tồn tại, vướng mắc khi triển khai, đặc biệt nhấn mạnh đến cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương trong thực hiện một số nhiệm vụ như: Xử lý nợ xấu; thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn, chuyển giao vốn về Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước; cơ cấu lại ngân hàng nhà nước; thực hiện quá trình đô thị hóa; một số nhiệm vụ được thực hiện nhưng chưa thực sự phù hợp với tinh thần, quan điểm cải cách tại Nghị quyết số 24 mà mới chỉ được cải thiện hơn so với giai đoạn trước; một số nhiệm vụ đã được triển khai nhưng kết quả khó đo lường, chưa thấy rõ như: Phát triển nguồn nhân lực, phát triển và thúc đẩy chuyển giao công nghệ, đổi mới, cơ cấu lại khu vực sự nghiệp công lập.

“Vì vậy, đề nghị cần xây dựng bộ chỉ tiêu để đánh giá cụ thể, toàn diện kết quả cơ cấu lại nền kinh tế. Có ý kiến đề nghị báo cáo rõ nguyên nhân chủ quan của việc có 16,7% nhiệm vụ hiện đã triển khai nhưng chưa đáp ứng về thời gian và kết quả”, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh kiến nghị.

Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh cũng cho rằng, từ năm 2016, quá trình cơ cấu lại ba trọng tâm gồm cơ cấu lại đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước và các tổ chức tín dụng tuy đã có những chuyển biến mang tính căn cơ so với giai đoạn trước, song Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh cũng thẳng thắn thừa nhận, mục tiêu hoàn thành cơ cấu lại 3 lĩnh vực trên trước năm 2019 có thể khó đạt được.

"Đối với cơ cấu lại đầu tư công, những hạn chế liên quan đến việc triển khai kế hoạch đầu tư công trung hạn không đúng tiến độ, vượt dự toán sẽ ảnh hưởng đến tính bền vững của kế hoạch vay, trả nợ công đến năm 2020. Kết quả thực hiện cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước mới chỉ là bước đầu, đòi hỏi tiếp tục quan tâm thực hiện các biện pháp nhằm tránh thất thoát vốn nhà nước, nâng cao tính công khai, minh bạch trong quá trình thực hiện và phát triển doanh nghiệp sau cổ phần hóa. Thực hiện cơ cấu lại các tổ chức tín dụng còn khó khăn trong thu hút nhà đầu tư tư nhân để tham gia xử lý các ngân hàng yếu kém; còn một số vướng mắc trong công tác phối hợp đồng bộ, hiệu quả giữa các cấp, các ngành để triển khai hiệu quả Nghị quyết 42 của Quốc hội", Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh nêu rõ.

Về định hướng đẩy mạnh thực hiện kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2019-2020, Ủy ban Kinh tế tán thành cao với quan điểm của Chính phủ, xác định cơ cấu lại nền kinh tế là trọng tâm ưu tiên hàng đầu trong công tác điều hành, cùng với đó là việc tìm kiếm các động lực mới cho tăng trưởng kinh tế bền vững cho giai đoạn sau năm 2020.

PHƯƠNG HẰNG