Đề cao hơn nữa trách nhiệm cá nhân Bộ trưởng đối với dự án luật

Thời gian tới, để nâng cao hơn nữa chất lượng, bảo đảm tiến độ các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, cần đề cao hơn nữa, gắn trách nhiệm cá nhân của các Bộ trưởng đối với từng dự án luật, pháp lệnh được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phân công chủ trì soạn thảo.

Hôm nay, 24/11, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị của Chính phủ về công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật. Trước thềm hội nghị có ý nghĩa quan trọng này, Báo điện tử Chính phủ đã phỏng vấn Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng.

Ông đánh giá như thế nào về chất lượng, tiến độ xây dựng và hoàn thiện các quy định của pháp luật trong thời gian vừa qua?

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng: Có thể thấy, sau nhiều năm với sự nỗ lực của các cơ quan Quốc hội, Chính phủ và cả hệ thống chính trị trong công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật, đến nay nước ta đã có một hệ thống pháp luật cơ bản đầy đủ, chất lượng văn bản pháp luật ngày càng được nâng lên.

Các luật, pháp lệnh, nghị quyết được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành đã bám sát yêu cầu của cuộc sống, cơ bản đáp ứng các tiêu chí về tính đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai và minh bạch của hệ thống pháp luật; xử lý tốt những vấn đề phức tạp mà thực tiễn đặt ra trong quá trình phát triển, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, các chính sách về an sinh xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, cải cách hành chính, cải cách tư pháp, quyền con người, quyền công dân, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan, tổ chức trong toàn hệ thống chính trị, mang lại một diện mạo mới cho sự phát triển của đất nước.

Đã tăng đáng kể số lượng văn bản luật có quy định cụ thể, trực tiếp điều chỉnh các quan hệ xã hội, giảm bớt các nội dung, văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành khi triển khai thực hiện cho nên pháp luật sớm đi vào cuộc sống, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, xã hội, cải thiện đời sống của nhân dân.

Tuy nhiên, so với yêu cầu đặt ra thì công tác xây dựng pháp luật vẫn một số bất cập như tính ổn định, tính dự báo của một số văn bản pháp luật chưa cao nên phải sửa đổi, bổ sung nhiều, nhất là trong lĩnh vực kinh tế, tài chính. Ví dụ: Luật Đầu tư năm 2014 được sửa đổi, bổ sung 5 lần (vào các năm 2015, 2016, 2017, 2018, 2019) và được sửa đổi toàn diện năm 2020. Luật Xây dựng năm 2014 được sửa đổi, bổ sung 4 lần (vào các năm 2016, 2018, 2019 và 2020).

Một số nội dung chưa bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, tính khả thi, thậm chí còn tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn; khả năng thích ứng của pháp luật trước sự thay đổi nhanh chóng của thực tiễn còn hạn chế; một số bất cập tuy đã được phát hiện nhưng chậm được sửa đổi, bổ sung.

Vẫn còn tình trạng ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh chưa kịp thời, dẫn đến chậm đưa quy định của luật, pháp lệnh vào cuộc sống. Do vậy, công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật trong thời gian tới vẫn cần được các cấp, các ngành và cả hệ thống chính trị đặc biệt quan tâm.

Đâu là những giải pháp quan trọng nhất để công tác xây dựng pháp luật hiệu quả hơn,chất lượng hơn trong thời gian tới, thưa ông?

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng: Thời gian qua, công tác xây dựng pháp luật có nhiều đổi mới và đã đạt được những kết quả rất đáng trân trọng. Điều đó có được là do sự quyết tâm, nỗ lực, cố gắng, chung sức của không chỉ các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương mà còn của tất cả các cơ quan, tổ chức khác trong hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ, công chức tận tâm, tận lực.

Tuy nhiên, để phát huy hơn nữa những kết quả tích cực đã đạt được, khắc phục các vướng mắc, hạn chế nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác hoàn thiện thể chế, pháp luật, phục vụ hiệu quả công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước trong tình hình mới, cần quan tâm thực hiện tốt một số vấn đề sau.

Dành sự quan tâm, đầu tư thỏa đáng cho công tác xây dựng pháp luật; đồng thời tăng cường kỷ luật, kỷ cương, bảo đảm tổ chức thực hiện tốt, thực chất các bước trong quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, nhất là khâu tổng kết việc thi hành pháp luật, đánh giá tác động chính sách. Thực hiện tốt việc rà soát các văn bản đã ban hành để phát hiện, xử lý ngay những vấn đề khác nhau giữa quy định của văn bản đang có hiệu lực và văn bản dự kiến ban hành, bảo đảm không để xảy ra mâu thuẫn, chồng chéo. Tổ chức tốt việc lấy ý kiến, tham gia ý kiến và tiếp thu ý kiến về dự án, dự thảo; huy động sự tham gia của đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học một cách thực chất, tránh hình thức.

Đặc biệt, từ ngày 1/1/2021, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 sẽ bắt đầu có hiệu lực với nhiều quy định mới về hồ sơ, trình tự, thủ tục, cùng trách nhiệm của các cơ quan trong tất cả các khâu của quy trình xây dựng pháp luật, từ soạn thảo, thẩm định, thẩm tra đến xem xét, thông qua. Các cơ quan cần nghiêm túc quán triệt, triển khai thực hiện đầy đủ, nghiêm túc để nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật trong thời gian tới.

Việc đề xuất điều chỉnh Chương trình cần cân nhắc kỹ mức độ, thứ tự ưu tiên và tính thống nhất về chính sách với những dự án đã có trong Chương trình; chỉ đề nghị bổ sung vào Chương trình những dự án thực sự cấp bách và hồ sơ, thủ tục phải bảo đảm thực hiện đúng theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; hạn chế tối đa việc đề nghị bổ sung Chương trình gần thời gian diễn ra kỳ họp Quốc hội.

Tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, nhất là giữa cơ quan chủ trì đề xuất chính sách, soạn thảo với các bộ, ngành có liên quan để tạo sự đồng thuận, thống nhất ngay từ giai đoạn lập đề nghị, soạn thảo. Khi xem xét dự án, đề nghị Chính phủ quan tâm bố trí đủ thời gian để thảo luận những vấn đề mang tính chính sách, vấn đề lớn của dự án, nhất là những vấn đề mà các bộ, ngành còn có ý kiến khác nhau; bảo đảm sự đồng thuận, thống nhất giữa các cơ quan của Chính phủ về các nội dung của dự án trước khi trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tăng cường ứng dụng các thành tựu của công nghệ thông tin, Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 vào đổi mới, cải tiến quy trình xây dựng pháp luật để có thể rút ngắn quy trình, tiết giảm thời gian, nâng cao chất lượng phân tích, dự báo, tổng hợp đánh giá thông tin, phản biện về chính sách…

Đồng thời, quan tâm nâng cao năng lực đội ngũ công chức tham mưu làm công tác xây dựng pháp luật; đổi mới cơ chế tài chính, phân bổ kinh phí kịp thời, đầy đủ cho công tác xây dựng pháp luật, từ khâu nghiên cứu đề xuất chính sách đến khâu ban hành và tổ chức triển khai thực hiện, coi việc chi cho xây dựng pháp luật là chi cho hoạt động đầu tư phát triển, được dự toán đầy đủ hằng năm và được cơ quan có thẩm quyền quyết định theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.

Ông có hiến kế về giải pháp để Chính phủ nâng cao hơn nữa chất lượng, bảo đảm tiến độ xây dựng, hoàn thiện các dự án, dự thảo trong Chương trình xây dựng pháp luật?

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng: Tôi đánh giá cao các nỗ lực và sự quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong công tác chỉ đạo, điều hành, có nhiều giải pháp mạnh mẽ nhằm bảo đảm trật tự, kỷ cương trong công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế của các bộ, ngành, nâng cao chất lượng công tác lập và triển khai Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hằng năm của Quốc hội cũng như chất lượng các dự án, dự thảo do Chính phủ trình.

Trong phần trên, tôi đã kiến nghị một số giải pháp để nâng cao hiệu quả công tác xây dựng pháp luật. Điều quan trọng, trước hết theo tôi là Chính phủ cần có giải pháp đề cao hơn nữa, gắn trách nhiệm cá nhân của các Bộ trưởng đối với từng dự án luật, pháp lệnh được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phân công chủ trì soạn thảo. Cần bảo đảm rằng các cơ quan tuân thủ đầy đủ, nghiêm túc các công việc cần tiến hành trong lập đề nghị đưa dự án vào Chương trình cũng như trong công tác soạn thảo, nhất là về tổng kết thực tiễn, đề xuất chính sách, đánh giá tác động, lấy ý kiến và tiếp thu ý kiến của các cơ quan, tổ chức, chuyên gia, nhà khoa học và đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của văn bản.

Các ban soạn thảo, tổ biên tập cần có cơ chế bảo đảm hoạt động thường xuyên, đúng thành phần, cho ý kiến đầy đủ về nội dung dự án trước khi trình Chính phủ. Tất cả các nội dung trên cần được tiến hành thực chất, tránh hình thức.

Bộ Tư pháp cần tiếp tục đề xuất với Chính phủ các giải pháp hiệu quả để củng cố đội ngũ công chức làm công tác xây dựng pháp luật ở các bộ, ngành, trong đó nòng cốt là đội ngũ cán bộ pháp chế, bảo đảm đầy đủ kinh phí cho công tác xây dựng pháp luật và triển khai thi hành pháp luật.

Nâng cao chất lượng thẩm định, tham mưu đề xuất phương án xử lý đối với các vấn đề quan trọng còn nhiều ý kiến khác nhau trong các dự án luật. Đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm bố trí các phiên họp chuyên đề về công tác xây dựng pháp luật, dành nhiều thời gian hơn tại các phiên họp thường kỳ hằng tháng để xem xét, cho ý kiến về các dự án luật, trong đó có việc thảo luận và quyết định các nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau và các vấn đề được nêu trong ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp.

Làm tốt được việc này, theo tôi, sẽ góp phần nâng cao chất lượng các dự án luật, hạn chế tình trạng lồng ghép lợi ích cục bộ của bộ, ngành trong xây dựng văn bản pháp luật, bảo đảm pháp luật được ban hành sát với thực tiễn cuộc sống, phúc đáp yêu cầu phát triển, bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Phương Liên (thực hiện)