Đề nghị cấm đấu giá tài sản đến 5 năm đối với người trúng đấu giá bỏ cọc

Khu đô thị mới Thủ Thiêm (TP Hồ Chí Minh), nơi từng xảy ra hiện tượng trúng đấu giá xong bỏ cọc của một số đơn vị tham gia

Khu đô thị mới Thủ Thiêm (TP Hồ Chí Minh), nơi từng xảy ra hiện tượng trúng đấu giá xong bỏ cọc của một số đơn vị tham gia

Tiếp theo chương trình Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV, chiều 21/5, Quốc hội đã tiến hành thảo luận tại hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản.

Đề xuất cấm đấu giá đến 5 năm nếu trúng giá bỏ cọc

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh, tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10 - 11/2023), Quốc hội đã xem xét, cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản. Dự kiến, dự thảo Luật sẽ được thông qua tại Kỳ họp này.

Ông Thanh cho biết, dự thảo Luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý đã sửa đổi, bổ sung 43 điều và bãi bỏ 3 điều của Luật hiện hành; bổ sung 3 điều mới; tăng 18 khoản so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 nhưng chủ yếu là sửa về mặt kỹ thuật lập pháp, không phát sinh nhiều chính sách mới.

Liên quan đến nội dung xử lý vi phạm đối với người trúng đấu giá không nộp tiền trúng đấu giá, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐBQH), dự thảo Luật đã bổ sung trường hợp người trúng đấu giá quyền sử dụng đất đối với trường hợp giao đất, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư, quyền khai thác khoáng sản mà vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá dẫn đến quyết định công nhận kết quả đấu giá bị hủy thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm bị cấm tham gia đấu giá đối với loại tài sản đó trong thời hạn từ 06 tháng đến 05 năm.

Quy định này được đặt ra trên cơ sở nghiên cứu, tham khảo quy định tại Điều 87 của Luật Đấu thầu năm 2023 nhằm ngăn chặn các hành vi tiêu cực, gây lũng đoạn thị trường, ngăn chặn tình trạng bỏ cọc hoặc thổi phồng giá trị tài sản để trục lợi trong hoạt động đấu giá tài sản...

Về tiền đặt trước và xử lý tiền đặt trước, ông Thanh cho biết, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật quy định rõ hơn về tiền đặt trước đối với một số tài sản đặc thù và thường là tài sản có giá trị lớn, có thể tác động đến thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản, mức tiền đặt trước tối thiểu là 10% (cao hơn 5% so với Luật hiện hành) và mức tối đa là 20% giá khởi điểm.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh

Quy định này được cho là cũng góp phần hạn chế tình trạng người trúng đấu giá bỏ cọc, bảo đảm thống nhất với quy định của pháp luật hiện hành về khoáng sản, đất đai, tần số vô tuyến điện…

Cân nhắc quy định tăng mức tiền đặt cọc thêm 5%

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, trong quá trình tiếp thu, giải trình dự thảo Luật, nhiều ý kiến đề nghị cần nâng mức tiền đặt trước (sau khi trúng giá sẽ chuyển thành tiền đặt cọc) để hạn chế những trường hợp nộp hồ sơ nhằm thông đồng, dìm giá sau đó bỏ cọc khi trúng đấu giá.

Bên cạnh đó, một số đại biểu đề nghị cân nhắc quy định tiền đặt trước theo hướng tăng theo lũy kế sau mỗi bước giá và phương án xử lý tiền đặt trước tại dự thảo Luật.

Về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc nâng mức tiền đặt trước đối với một số tài sản đặc thù như quyền sử dụng đất đối với trường hợp giao đất, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư, quyền khai thác khoáng sản và tài sản khác là không phù hợp, vì các tài sản đặc thù này thường có giá trị rất lớn.

Báo cáo của cơ quan chủ trì soạn thảo cũng cho rằng, quá trình triển khai quy định về mức tiền đặt trước từ 5% - 20% của luật hiện hành cơ bản phù hợp với thực tiễn, tạo điều kiện thu hút được nhiều người tham gia đấu giá. Thông lệ quốc tế đều không có quy định cụ thể về khoản tiền đặt trước tham gia đấu giá.

Việc nâng mức tiền đặt trước chưa xử lý triệt để được tình trạng bỏ cọc sau khi trúng đấu giá tài sản mà còn hạn chế số lượng người đủ điều kiện tham gia đấu giá tài sản, nhất là những nhà đầu tư quy mô nhỏ nhưng có tiềm năng.

“Việc xử lý tình trạng người trúng đấu giá “bỏ cọc” phải được xử lý bằng các hình thức khác chứ không chỉ bằng cách quy định nâng mức tiền đặt trước. Việc quy định tiền đặt trước từ 5 - 20% để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với khoảng 20 loại tài sản đưa ra đấu giá hiện nay", ông Thanh nói.

Quốc hội thảo luận ở Hội trường về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản chiều 21/5

Hiện quy định tiền cọc tại Anh từ 5% - 10%; Mỹ từ 5% - 25% nhưng không quá 25.000 USD; Trung Quốc là 25% nhưng không quá 50.000 nhân dân tệ….

Đáng chú ý, có ý kiến đề nghị bổ sung chế tài cụ thể xử lý người trúng đấu giá bỏ cọc như phạt tiền đặt cọc gấp đôi, bồi thường chi phí tổ chức đấu giá, không được tham gia đấu giá trong thời hạn nhất định, công khai danh sách người trúng đấu giá vi phạm nghĩa vụ thanh toán, xử lý dân sự, hành chính, hình sự...

Thậm chí, có ý kiến đề nghị cấm người có hành vi vi phạm gây lũng đoạn thị trường ít nhất là 5 năm.

Tuy nhiên, cũng có quan điểm cho rằng đấu giá tài sản là quan hệ dân sự, do đó không nên quy định xử lý hành chính, hình sự. Đồng thời, cần quy định trường hợp người trúng đấu giá được từ chối kết quả trúng đấu giá do có sự kiện bất khả kháng...

Chia sẻ thêm, ông Vũ Hồng Thanh cho biết , điều 218 của Bộ luật Hình sự đã có quy định về tội vi phạm quy định về hoạt động đấu giá tài sản và chế tài hình sự đối với hành vi thông đồng, dìm giá hoặc nâng giá trong hoạt động bán đấu giá tài sản. Đồng thời, Nghị định số 82/2020/NĐ-CP của Chính phủ đã có các quy định cụ thể về chế tài xử lý hành chính đối với các hành vi vi phạm tương ứng, trong đó có hành vi thông đồng, dìm giá.

Song mức xử lý vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định số 82/2020/NĐ-CP của Chính phủ hiện chưa đủ sức răn đe và ngăn ngừa các hành vi vi phạm.

“Đề nghị Chính phủ đánh giá, rà soát để sửa đổi, bổ sung Nghị định 82 theo hướng bổ sung và nâng mức xử phạt vi phạm hành chính bảo đảm phù hợp với thực tiễn, nhất là đối với hành vi bỏ cọc, thông đồng dìm giá hoặc nâng giá trong hoạt động đấu giá tài sản”, ông Thanh nói.

Trước đó, quan điểm siết quy định để xử lý hiện tượng trúng đấu giá bỏ bọc đã được các ĐBQH tranh luận sôi nổi tại Kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV (tháng 11/2023) khi bàn về dự thảo Luật này.

Đáng chú ý, trong khi tồn tại hai luồng quan điểm một là cần nâng mức tiền đặt trước (sau khi trúng đấu giá chuyển thành tiền đặt cọc); hai là không nên nâng mức này để tránh làm hạn chế cơ hội của người tham gia đấu giá, đại biểu Nguyễn Duy Thanh (đoàn Cà Mau) lại đề xuất tách biệt giữa tiền đặt trước và tiền đặt cọc.

Trong đó, tiền đặt cọc có thể là 20 - 30% giá trúng đấu giá, phải nộp ngay sau khi có kết quả trúng đấu giá. Nếu người trúng đấu giá không nộp thì kết quả bị hủy, cuộc đấu giá tiếp tục được diễn ra.

"Giả sử tiền đặt cọc phải nộp ngay lên tới hàng trăm, hàng nghìn tỷ đồng thay vì chỉ vài trăm triệu hoặc vài tỷ đồng, người trúng đấu giá chắc chắn sẽ rất thận trọng khi bỏ giá", ông Thanh góp ý.

Minh Minh