Đến với bài thơ hay: Thơ tình cuối mùa thu...

Xuân Quỳnh

Thơ tình cuối mùa thu...

Cuối trời mây trắng bay

Lá vàng thưa thớt quá

Phải chăng lá về rừng?

Mùa thu đi cùng lá

Mùa thu ra biển cả

Theo dòng nước mênh mang

Mùa thu và hoa cúc

Chỉ còn anh và em

Chỉ còn anh và em

Là của mùa thu cũ

Chợt làn gió heo may

Thổi về xao động cả

Lối đi quen bỗng lạ

Cỏ lật theo chiều mây

Đêm về sương ướt má

Hơi lạnh qua bàn tay

Tình ta như hàng cây

Đã qua mùa bão gió

Tình ta như dòng sông

Đã yên ngày thác lũ

Thời gian như là gió

Mùa đi cùng tháng năm

Tuổi theo mùa đi mãi

Chỉ còn anh và em

Chỉ còn anh và em

Cùng tình yêu ở lại

Kìa bao người yêu mới

Đi qua cùng heo may.

Một sự mơ hồ cách biệt, đơn chiếc mong manh như chợt đến, chợt đi khi nhịp tim một thời rạo rực yêu đương của chị nay có lúc lỡ nhịp hụt hẫng trong một lo âu vô hình nào đó. Nhưng sức sống tình yêu trong con người thi sĩ trỗi dậy để khẳng định tự tin dù biết rằng cuộc đời không đơn giản thế.

Chị chọn thời khắc giao mùa là lúc kết thúc một mùa và đón nhận một mùa mới. Khi ấy, các bước chân vội vã, gấp gáp của thời gian luôn vang động, ngân vọng, níu kéo hơn bao giờ hết trong lòng người. Gieo vào đó một tiếc nuối cay đắng, một hồi hộp đợi chờ. Cảm nhận đổi thay thiên nhiên để nhận thức thay đổi bản thân.

Thơ tình cuối mùa thu được đặt trong khung cảnh thiên nhiên của mình vào dòng thời gian như một một ám ảnh không nguôi vì: Sự chảy trôi không ngừng của cuộc sống, vì sự hữu hạn, ngắn ngủi của hạnh phúc đời người. Chị chọn mùa thu là mùa đẹp nhất và có cảm giác ngắn nhất trong năm. Chị viết rất tự nhiên, tuôn chảy dòng nhạc điệu, cái nhạc điệu ngân vọng trong lòng như nhà phê bình tài hoa Nguyễn Đăng Mạnh từng nhận xét: “Thơ Xuân Quỳnh tự nhiên như đã gọi là phụ nữ thì phải sinh con đẻ cái vậy”.

Mở đầu bài thơ là cảm giác không gian man mác thiếu vắng diệu vợi, buồn buồn: “Cuối trời mây trắng bay – Lá vàng thưa thớt quá – Phải chăng lá về rừng”. “Cuối trời” và “thưa thớt” đã chạm vào cõi lòng trắc ẩn, nữ tính, nhạy cảm của nhà thơ. Và một câu hỏi đặt ra ngỡ như vu vơ phiếm chỉ nhưng hàm chứa trong đó sự tin cậy ấm áp về phía rừng, phía thảm xanh dày ngăn ngắt và ẩn chứa nhiều bí mật. Có lẽ bấy giờ cảm giác của Xuân Quỳnh muốn tìm một chỗ tựa, điểm tựa nào đó tin yêu của cuộc đời. Và chính khoảng giao mùa cuối mùa thu đã gieo vào chị, đồng hành với chị để đi tìm cái đích của hạnh phúc trong sự thảng thốt bao nỗi mong manh có thể chợt đến.

Mùa thu ra biển cùng lá như một khát vọng mênh mang. Và khép lại khổ thơ đầu với hình ảnh mùa thu - hoa cúc “như nỗi nhớ dây dưa” trong thơ Tế Hanh khi “chỉ còn anh và em”. Một sự tiếc nuối quá khứ “của mùa thu cũ” bỗng thức dậy từ xao động ngọn gió heo may. Và tiếp đó là “lối đi quen bỗng lạ - cỏ lật theo chiều mây”.

Cặp đôi quen - lạ như là một nhận thức thường trực, thường thấy nhưng đến cỏ lật - chiều mây đã nới rộng cái khoảng không gian ngợp trong nghịch cảnh cỏ thì dày xanh tin cậy chắc chắn mà mây thì mỏng trắng, xa vời, dễ biến đổi. “Đêm về sương ướt má - Hơi lạnh qua bàn tay”. Sương ướt má - Sương hay giọt nước mắt của trời. Cái bàn tay thường biểu hiện tình cảm, giao cảm thân thiện của một ứng xử giao tiếp giờ đã lạnh hơi sương, hơi thu. Nhưng với một bản lĩnh như Xuân Quỳnh biết chấp nhận vì chị biết đó là quy luật, dù chỉ là mơ hồ thoáng qua của một con người hay cả nghĩ.

Nghĩ nhiều về dự cảm thiếu hụt mất mát chị tự biết để nhận ra: “Tình ta như hàng cây - Đã qua mùa bão gió - Tình ta như dòng sông - Đã yên ngày thác lũ”. Không hiểu sao thiên nhiên cứ chực ùa vào vây bọc lấy Xuân Quỳnh mỗi khi chị trắc trở như một người bạn ân tình từ thuở “Thuyền và biển”.

Chị luôn ở trạng thái sinh động, tươi tắn, hồn nhiên trong cuộc sống đời thường bao nhiêu thì biến động dữ dội trong những khung cảnh thiên nhiên khi gặp trắc trở “như bão gió”, “như thác lũ” trong thơ bấy nhiêu. Chị đã định vị được cái tâm thế, sức sống của tình yêu trong những hoàn cảnh ngặt nghèo để rồi đi qua, để rồi yên ổn. Bởi chị biết: “Mùa đi cùng tháng năm – Tuổi theo mùa đi mãi” - Tiếp sau ý thức và sự mất mát là sự khẳng định, tin tưởng với những điều không mất, trong sự tuôn chảy của thời gian nghiệt ngã: “Chỉ còn anh và em - cùng tình yêu ở lại”.

Chị ráo riết cố định một niềm tin trước thử thách thời gian như có lần chị ví “biết yêu anh cả khi chết đi rồi”. Khát vọng tình yêu đó đồng hành với thế hệ trẻ, trẻ mãi: “Kìa bao người yêu mến - Đi qua cùng heo may”.

“Thơ tình cuối mùa thu” nhưng không có chặng cuối của tình yêu. Bởi tình yêu luôn mới mẻ với bao cung bậc cảm xúc. “Thơ tình cuối mùa thu” đã được âm nhạc chắp cánh có da diết, có tiếc nuối nhưng bừng sáng lên hy vọng và khát vọng bởi cao hơn hết đó là thông điệp bất diệt của tình yêu, của sự sống muôn đời.