Đèo Lũng Lô - Tự hào cung đường huyền thoại

Nằm ẩn hiện trong núi rừng Tây Bắc, Đèo Lũng Lô hiện ra hùng vĩ và hiên ngang. Với chiều dài 15km, Đèo Lũng Lô nối hai huyện Văn Chấn (Yên Bái) và Phù Yên (Sơn La).

Ngược dòng thời gian trở về những năm thác cam go, khốc liệt của cuộc kháng chiến chống Pháp, Trung ương Đảng quyết định mở con đường 13A bắt đầu từ Bến Hiên, thuộc tỉnh Tuyên Quang, vượt qua Bến Âu Lâu, đi qua đèo Lũng Lô tới ngã ba Cò Nòi, nối với đường 41 phục vụ cho chiến dịch Điện Biên Phủ.

Ông Hoàng Hữu Hương, nguyên Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Thượng Bằng La, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái: "Con đường này là con đường duy nhất, ngắn nhất lên đến Điện Biên. Ngày đó chưa có đường đi từ Yên Bái lên Điện Biên… Đảng và Nhà nước quyết tâm mở chiến dịch Điện Biên Phủ cũng như mở con đường Đèo Lũng Lô này. Mở bằng chân tay chứ không phải bằng máy móc gì cả, toàn bộ bằng chân tay hết, xà beng, cuốc xẻng làm bằng sức của con người, chỉ có mìn hỗ trợ, cực kỳ khó khăn.

Trên đỉnh đèo có cái hang gọi là “hang vũ khí”, tất cả vũ khí, đạn dược đưa lên đó để vận chuyển, để trung chuyển là nơi đấy. Dưới đèo này cũng có hang, gọi là “hang thương binh”, đó là nơi thương binh, bệnh binh ở tuyến trước mà bị thương là đưa về đây để sơ cứu và trung chuyển về Yên Bái. Khó khăn nhưng dân ta đã quyết định hoàn thành con đường thật sớm để góp phần hoàn thành chiến thắng Điện Biên Phủ."

Hơn 200 ngày đêm mở đường, đèo Lũng Lô đã trở thành con đường huyết mạch vừa bảo vệ và vận chuyển hàng nghìn tấn lương thực, quân trang, vũ khí đạn dược đến nơi an toàn. Trước tình hình đó, thực dân Pháp đã ném xuống khu vực đèo Lũng Lô gần 12.000 tấn bom; có những ngày lên tới 200 quả.

Với tinh thần tất cả cho tiền tuyến, hàng vạn lượt người đã bất chấp bom rơi đạn nổ, vượt qua hiểm nguy ngày đêm bám đường.... Hàng vạn tấn quân lương, quân trang vũ khí đạn dược, hàng chục nghìn tấn lương thực, thực phẩm tập kết ở khu vực Thượng Bằng La đã vượt đèo vào chiến trường và được bảo vệ an toàn.

Các nhà quân sự đã đánh giá “Không có con đường 13A thì không có chiến dịch Điện Biên Phủ, không có tuyến Lũng Lô – Đèo Chẹn thì chiến thắng Điện Biên Phủ khó thành công…, kẻ thù mới sụp đổ hoàn toàn”.

68 năm kể từ ngày chiến thắng Điện Biên Phủ, di tích đèo Lũng Lô vẫn còn đó như một minh chứng hào hùng của lịch sử chống giặc ngoại xâm của cha ông ta.

Ông Hoàng Hữu Hương, nguyên Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Thượng Bằng La, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái: “Cứ mỗi một năm đến ngày chiến thắng Điện Biên phủ, bản thân tôi rất bồi hồi và thấy mình có trách nhiệm với các thế hệ đi trước. Mong muốn làm thế nào con đường này là mãi mãi và chúng ta giữ cho nó thật là tốt để xứng đáng với danh tiếng lịch sử Lũng Lô.”

Trên mảnh đất một thời máu lửa, một thời đạn bom, sự hồi sinh đã trở lại, ta lại thấy được những giá trị của độc lập, tự do, để thêm trân trọng và tự hào hơn những thế hệ cha ông, bỏ bao máu xương, làm lên cung đường huyền thoại.

Thực hiện : Bích Liên Hồng Dũng Tuấn Trường