Di tích Kizhi Pogost: Bậc thầy nghề mộc

(ĐTTCO) - Kizhi là một dải đất hẹp trên một hòn đảo tại hồ Onega, Cộng hòa Karelia, Nga. Hòn đảo này nổi danh với hàng chục kiến trúc bằng gỗ có giá trị lịch sử đã được chuyển đến hòn đảo này từ những nơi khác nhau với mục đích để bảo quản vào những năm 1950. Ngày nay, toàn bộ hòn đảo và khu vực lân cận được biết đến như là một bảo tàng quốc gia ngoài trời với hơn 80 kiến trúc bằng gỗ. Nổi tiếng nhất trong số đó là Kizhi Pogost.

Kizhi Pogost gồm 2 nhà thờ bằng gỗ (nhà thờ Biến hình và nhà thờ Đức Mẹ Chuyển cầu) và một tháp chuông hình bát giác được xây dựng vào thế kỷ 18. Đây cũng là nhà thờ không thường thấy ở Nga gồm một đôi kiến trúc, trong đó nhà thờ Biến hình dành cho mùa hè và nhà thờ Chuyển cầu dành cho mùa đông. Điểm đáng chú ý là 22 mái vòm của nhà thờ Biến hình với bức tường gỗ cực lớn vẽ các chân dung tôn giáo.

Nhà thờ cao 37m, được thực hiện hoàn toàn bằng gỗ khiến nó trở thành kiến trúc bằng gỗ cao nhất Bắc Nga và là nhà thờ bằng gỗ cao nhất thế giới. Kizhi Pogost được xây dựng theo mô hình mẫu của Nhà thờ Pokrova Presvyatoi Bogoroditsy (1708) ở tỉnh Vologda đã bị thiêu rụi 1 năm trước đó do sét đánh. Nhà thờ Biến hình được lắp đặt trong khoảng thời gian từ 1714-1722, với cấu trúc chính là các lõi gỗ thông tròn Scotland có đường kính 30cm, dài 3-5m. Hàng ngàn lõi gỗ được vận chuyển từ đất liền đến đảo là một công việc cực kỳ phức tạp trong thời gian đó.

Di tích lịch sử Kizhi Pogost.

Theo truyền thống nghề mộc nước Nga, nhà thờ chỉ được xây dựng bằng gỗ và không sử dụng bất kỳ chiếc đinh nào (trừ lớp vảy trên các lưỡi cày của mái vòm). Tất cả các cấu trúc của nhà thờ được thực hiện bằng cách lắp ghép tra mộng với các lõi gỗ theo chiều ngang, lồng khớp vào nhau ở các góc.

Cấu trúc cơ bản của nó là một khung 8 mặt cùng 4 sàn các mặt được gọi là prirub. Prirub phía Đông có hình ngũ giác nơi có các bệ thờ. 2 cấu trúc nhỏ hình bát giác được đặt trên cấu trúc chính có hình dạng tương tự. Cấu trúc được bao phủ bởi 22 mái vòm có hình dạng và kích thước khác nhau trải dài từ đỉnh đến các mặt, thay đổi theo tầng tạo ra một hình ảnh tổng quan vô cùng ấn tượng. Đây cũng là nguyên nhân khiến kiến trúc có tên gọi nhà thờ Biến hình. Mái nhà được làm bằng các tấm gỗ vân sam và mái vòm được phủ bằng gỗ cây dương, cung cấp một hệ thống thông gió hiệu quả giúp duy trì tuổi thọ cho gỗ.

Nhà thờ Biến hình được dự định chỉ sử dụng trong mùa hè nên không có hệ thống sưởi ấm. Nhà thờ Biến hình đại diện cho các loại nhà thờ nhiều hình bát giác. Cạnh nhà thờ Biến hình, nhà thờ mùa đông được xây dựng kế bên vào năm 1764, có tên nhà thờ Đức mẹ Chuyển cầu, với 9 mái vòm nổi bật nằm ngang.

Gỗ là một vật dụng đặc biệt mang tính di sản ở nước Nga, nhất là trong các làng nghề truyền thống ở miền Bắc. Trong suốt thế kỷ 18, tất cả mọi công trình ở Nga bao gồm nhà ở, nhà kho, nhà máy, cung điện hay nhà thờ đều được làm từ vật liệu duy nhất là gỗ. Bắt đầu từ cấu trúc mái vòm đơn giản, các công trình bằng gỗ ở Nga dần đạt đến độ tinh xảo và ngày càng phức tạp, điển hình là ở các nhà thờ gỗ ở miền Bắc nước Nga. Không sử dụng bất kỳ một chiếc đinh nào, những người thợ mộc đã tạo nên một khối kiến trúc vô cùng tinh xảo.

Yên Huỳnh