Đi tìm giải pháp hòa bình cho Syria
Lần đầu tiên kể từ tháng 9, ba 'nhân vật chủ chốt' trong cuộc xung đột tại Syria là Iran,Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã ngồi lại để vạch ra con đường phía trước cho quốc gia Trung Đông này. Động thái này phản ánh những nỗ lực 'hài hòa' nhằm mang lại hòa bình cho Syria sau 9 năm xung đột tàn khốc.
Lần đầu tiên kể từ tháng 9, ba “nhân vật chủ chốt” trong cuộc xung đột tại Syria là Iran,Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã ngồi lại để vạch ra con đường phía trước cho quốc gia Trung Đông này. Động thái này phản ánh những nỗ lực "hài hòa" nhằm mang lại hòa bình cho Syria sau 9 năm xung đột tàn khốc.
Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc họp với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và người đồng cấp Iran Hassan Rouhani của trong cuộc họp trực tuyến. Ảnh: Reuters
Cuộc họp thượng đỉnh trực tuyến ba bên được tổ chức giữa các nhà lãnh đạo ba nước bảo trợ Tiến trình Astana là Tổng thống Nga Vladimir Putin, người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan và người đồng cấp Iran Hassan Rouhani. Tháng 1-2017, Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đã khởi động tiến trình đàm phán Astana về hòa bình Syria trong nỗ lực đưa tất cả các bên xung đột tại quốc gia Trung Đông này trở lại bàn đàm phán. Tiến trình này được xem như một sự bổ sung cho các cuộc đàm phán hòa bình do LHQ bảo trợ ở Geneva (Thụy Sĩ).
Iran và Nga ủng hộ Tổng thống Syria Bashar Al-Assad, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ kêu gọi loại bỏ chính phủ của ông Al-Assad và ủng hộ lực lượng đối lập. Đầu tháng 3 vừa qua, một thỏa thuận giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga yêu cầu lực lượng của chính phủ Syria tạm dừng các chiến dịch trên không và trên bộ nhằm vào tỉnh Idlib do phe nổi dậy kiểm soát trong ba tháng. Lệnh ngừng bắn cũng được thực hiện.
Tại cuộc họp, Tổng thống Putin cho biết mục tiêu của cuộc họp là phân tích tình hình và thống nhất các bước "để đảm bảo việc bình thường hóa lâu dài ở Syria". "Trên tất cả, đó là một câu hỏi về việc tiếp tục cuộc chiến chống khủng bố quốc tế", ông Putin nói. "Tình hình căng thẳng vẫn xảy ra tại các vùng lãnh thổ nằm ngoài sự kiểm soát của quân đội Syria, đặc biệt là ở khu vực Idlib và ở đông bắc Syria. Chúng ta cần tích cực giúp thúc đẩy một cuộc đối thoại tại Syria", nhà lãnh đạo Nga cho biết. Idlib hiện đang được các nhóm vũ trang kiểm soát, một số nhóm trong đó được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn.
Trong cuộc họp, ông Putin cũng tố cáo "tính bất hợp pháp" của một loạt các lệnh trừng phạt mới của Mỹ nhằm vào Syria, nhấn mạnh những "tác động tiêu cực của các lệnh trừng phạt được đưa ra chống lại Syria, bỏ qua lời kêu gọi của HĐBA LHQ". Mỹ đưa ra Đạo luật Caesar, có hiệu lực vào giữa tháng 6, nêu rõ sẽ trừng phạt bất kỳ quốc gia, cá nhân hoặc tổ chức nào làm ăn với chính phủ của Tổng thống Al-Assad. Động thái này đã tạo ra “đám mây đen” trên những nỗ lực để xây dựng lại đất nước bị chiến tranh tàn phá. "Bất chấp lời kêu gọi từ Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres về việc giảm bớt áp lực trừng phạt trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang hoành hành, Washington cũng như Brussels đã quyết định kéo dài các biện pháp trừng phạt đối với Syria", ông Putin cho biết trong cuộc họp. “Ngoài ra, các lệnh trừng phạt mới có lẽ nhằm bóp nghẹt nền kinh tế của Syria”, ông Putin nói thêm.
Tại cuộc họp, Tổng thống Erdogan kêu gọi khôi phục hòa bình và an ninh ở nước láng giềng phía nam. Ông Erdogan cho biết "các ưu tiên cơ bản của Thổ Nhĩ Kỳ là bảo vệ sự thống nhất chính trị và toàn vẹn lãnh thổ của Syria, khôi phục hòa bình trên mặt đất và tìm giải pháp chính trị lâu dài cho cuộc xung đột". "Chúng tôi sẽ tiếp tục làm những gì có thể để khôi phục hòa bình và an ninh cho nước láng giềng Syria càng sớm càng tốt", Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nói.
Trong khi đó, Tổng thống Iran Hassan Rouhani nói tại cuộc họp rằng, "nước Cộng hòa Hồi giáo cho rằng giải pháp duy nhất cho cuộc khủng hoảng tại Syria là chính trị chứ không phải là giải pháp quân sự". "Chúng tôi tiếp tục ủng hộ cuộc đối thoại tại Syria và nhấn mạnh quyết tâm chống các nhóm khủng bố IS, Al-Qaeda và các nhóm liên quan khác", ông Rouhani nói. Ông Rouhani kêu gọi Mỹ rút quân khỏi Syria để cho phép chính phủ của Tổng thống Al-Assad giành lại hoàn toàn quyền kiểm soát lãnh thổ của đất nước. Hiện tại, một số lực lượng Mỹ vẫn đóng quân tại Syria để bảo vệ các mỏ dầu và cơ sở do người Kurd kiểm soát khỏi rơi vào tay IS.
Tại cuộc họp, cả ba đã thông qua một tuyên bố chung về tình hình tại Syria, bác bỏ giải pháp quân sự cho cuộc xung đột ở Syria, khẳng định vấn đề này cần phải được giải quyết thông qua một tiến trình chính trị. Ba bên đều thể hiện quan ngại sâu sắc về tình hình nhân đạo tại Syria và tác động của đại dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19, kêu gọi cộng đồng quốc tế, đặc biệt là LHQ và các tổ chức nhân đạo của LHQ, tăng cường hỗ trợ người dân Syria trên cơ sở không phân biệt đối xử, chính trị hóa và đưa ra các điều kiện. Theo tuyên bố chung, Tổng thống cả ba nước Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đều nhất trí tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh ba bên tiếp theo tại Iran vào thời gian sớm nhất có thể.
