'Địa hình văn hóa' - Yếu tố tình báo quân sự Mỹ không thể bỏ qua

Trên cơ sở kinh nghiệm thu được từ những hoạt động ở Iraq và Afghanistan, Cơ quan tình báo hải quân đánh bộ (HQĐB) Mỹ-MCIA đã tiến hành khai thác, nghiên cứu văn hóa các nước đối tượng tác chiến mà MCIA gọi là “địa hình văn hóa”, trên cơ sở đó tổ chức bồi dưỡng, tăng cường “kỹ năng văn hóa” (tức các thủ đoạn của “tình báo văn hóa”) cho các binh sĩ trong lực lượng HQĐB, mà hàng đầu là các nhân viên tình báo của lực lượng này.

Ảnh minh họa. Ảnh: CIA

MCIA đã đưa ra những kết luận sau:

Thứ nhất, văn hóa đơn giản là một yếu tố khác của địa hình. Địa hình văn hóa tồn tại song song với địa hình địa lý và có thể chia nhỏ thành các bộ phận hợp thành, được nghiên cứu và khai thác để thực hiện các nhiệm vụ quân sự. Việc nghiên cứu địa hình văn hóa là một phần hợp thành của quá trình vạch kế hoạch tham mưu và chuẩn bị tình báo cho chiến trường.

Thứ hai, tất cả binh sĩ HQĐB phải có những hiểu biết cơ bản về văn hóa, cả văn hóa Mỹ và văn hóa nước ngoài, để họ có thể cảm nhận sự tác động của văn hóa đến việc hoàn thành nhiệm vụ của họ. Huấn luyện về các nền văn hóa cụ thể chỉ có thể tiến hành một khi xây dựng được nền tảng cơ sở, cũng giống như một binh sĩ HQĐB phải học cách sử dụng la bàn và bản đồ trước khi xử lý một mẫu địa hình cụ thể.

Thứ ba, “tình báo văn hóa” là quá trình bổ sung thông tin văn hóa chi tiết hơn vào chu trình tình báo từ mọi nguồn, và vì vậy là một nhiệm vụ tình báo đặc thù. Huấn luyện văn hóa và nghiên cứu địa hình văn hóa là nhiệm vụ mà tất cả binh sĩ HQĐB, chứ không riêng nhân viên tình báo, phải đảm nhiệm và thực hiện như một phần của đào tạo, huấn luyện chuyên môn.

Thứ tư, huấn luyện tình báo văn hóa không phải là huấn luyện về tính nhạy bén. Thay vì tập trung vào “làm sao đừng để phạm lỗi”, sẽ tập trung vào “làm sao sử dụng thông tin văn hóa để thực hiện nhiệm vụ”. Nghiên cứu địa hình văn hóa phải là một phương tiện nâng cao năng lực chiến đấu.

Từ những kết luận trên của MCIA, HQĐB Mỹ đã thành lập Trung tâm học tập văn hóa tác chiến nâng cao (CAOCL) có nhiệm vụ hỗ trợ huấn luyện văn hóa cho các binh sĩ trong toàn lực lượng. Được đặt tại Quantico, thực chất, Trung tâm là cơ sở đào tạo-huấn luyện chuyên cung cấp thông tin về văn hóa, ngôn ngữ, phong tục, tập quán các nước cho đội ngũ sĩ quan, binh sĩ - đặc biệt là nhân viên tình báo thuộc lực lượng HQĐB.

Trong hoạt động của mình, CAOCL phát triển mối quan hệ công tác với tất cả các trường đào tạo nghiệp vụ thuộc các bộ tư lệnh tác chiến khác và tích cực hỗ trợ các đơn vị đang triển khai quân. CAOCL cũng cộng tác chặt chẽ với MCIA để đề ra những yêu cầu huấn luyện văn hóa và tình báo văn hóa cho toàn quân nói chung.

MCIA cũng cho ra đời một loạt sản phẩm phục vụ cho công tác huấn luyện tình báo văn hóa như “thẻ thông minh văn hóa” dành cho lực lượng triển khai, các tài liệu hướng dẫn về văn hóa trên chiến trường, các sách nghiên cứu tình báo văn hóa chuyên sâu, các tài liệu nghiên cứu chi tiết các nền văn hóa quân sự nước ngoài.

Nhờ đó ví như, chỉ cần qua một cái nháy chuột, người lính Mỹ ở các đơn vị triển khai có thể được cung cấp một giao diện rộng rãi, rõ ràng về những mối quan hệ trong các bộ tộc, ranh giới bộ tộc.. ở Iraq.

Các nhóm phân tích và nghiên cứu thuộc MCIA và CAOCL định kỳ thực hiện những chuyến đi dã ngoại để tiến hành các cuộc phỏng vấn văn hóa, khảo sát địa hình văn hóa và kiểm tra lại các thông số nghiên cứu.

Hai cơ quan này tìm hiểu các kho tàng văn hóa lớn, tiến hành các phân tích, nghiên cứu văn hóa chuyên sâu, thử nghiệm các tác động phản hồi văn hóa để cung cấp sản phẩm cho các hoạt động tình báo của HQĐB và của toàn quân. MCIA cũng cung cấp các sản phẩm tình báo văn hóa cho các đối tác và các quốc gia đồng minh.

Với sự trợ giúp của MCIA và CAOCL, Trường tình báo HQĐB và Trung tâm huấn luyện tình báo dành cho hải quân và HQĐB Mỹ (đặt tại bang Virgina) đã xây dựng được loạt bài giảng tình báo văn hóa và hội nhập các bài giảng này vào chương trình giảng dạy nói chung.

Các học viên tình báo học tập tại đây được tiếp thu một khóa cơ bản về văn hóa và tác động của văn hóa đối với tác chiến, chiến dịch; được trang bị các kỹ thuật đặc thù trong tình báo văn hóa. Họ cũng được giảng về giá trị của các nhân tố văn hóa đặc thù (các yếu tố của địa hình văn hóa), các thủ đoạn thu thập thông tin tình báo văn hóa, cuối cùng, học cách sử dụng các thông tin đó trong hoạt động tác chiến của mình.

Một trong những nội dung được đưa vào chương trình huấn luyện là Lộ trình chuyển đổi ngoại ngữ quân sự, là chương trình đào tạo ngoại ngữ tích cực dành cho cho các trường đào tạo nghiệp vụ, các căn cứ và trạm lớn.

Tình báo văn hóa đang trở thành sợi chỉ xuyên suốt mọi nỗ lực phân tích của tình báo HQĐB và cộng đồng tình báo Mỹ nói chung. Như vậy, “địa hình văn hóa” được coi ngang hàng các yếu tố khác của địa hình chiến trường.

Nguyên Phong