Dịch tay chân miệng: Vì sao số ca diễn biến nặng tăng?

Trẻ bị bệnh tay chân miệng được điều trị tại Bệnh viện Nhi đồng 1 (TPHCM).

Chưa có dấu hiệu “hạ nhiệt”

Ghi nhận tại một số bệnh viện nhi trên địa bàn TPHCM cho thấy, số trẻ nhập viện do bệnh TCM chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Theo bác sĩ Dư Tuấn Quy - Trưởng khoa Nhiễm, Thần kinh (Bệnh viện Nhi Đồng 1), hiện trẻ mắc bệnh TCM vẫn chưa có dấu hiệu giảm, trong khoa đang điều trị cho hơn 160 trẻ bị TCM có độ nặng chiếm từ 25 - 30%.

Còn bác sĩ Phùng Nguyễn Thế Nguyên - Trưởng khoa Hồi sức nhiễm (Bệnh viện Nhi đồng 1) cho biết, riêng khoa Hồi sức nhiễm đang điều trị 8 trẻ, trong đó có 3 trẻ phải thở máy. Mỗi ngày đều có trẻ mắc TCM nặng mới nhập viện. Các trẻ thường nằm viện tại khoa từ 7 - 10 ngày, trong đó đặt nội khí quản 3 ngày, hồi sức 4 - 5 ngày. Cũng theo bác sĩ Nguyên, có những ngày phải đặt nội khí quản cho 5 - 6 trường hợp. Điều đáng lưu ý là năm nay có nhiều trẻ bị TCM không có triệu chứng sốt cao nhưng vẫn diễn tiến nặng, rối loạn trung tâm hô hấp như ngưng thở, phải đặt nội khí quản nhiều hơn so với những năm trước. Năm 2011, dịch TCM đã khiến khoảng 150 trẻ tử vong nhưng cũng không nhiều trẻ phải đặt nội khí quản như năm nay.

Bác sĩ Nguyên khuyến cáo phụ huynh và nhà trường chủ động phòng ngừa, vệ sinh, rửa tay cho trẻ đồng thời cách ly khi trẻ đã mắc bệnh. Phụ huynh không nên quá lo vì không phải bệnh nhân TCM nào cũng nặng và không phải ca nào cũng sẽ diễn tiến xấu.

Trung bình mỗi ngày, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố điều trị khoảng 100 - 150 bệnh nhi. Trong đó có những trẻ phải điều trị tích cực, thở máy. Bác sĩ Nguyễn Minh Tiến - Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố cho biết, tại khu khám bệnh TCM, một ngày khám từ 200 - 300 trẻ. Bệnh viện đã chỉ đạo khoa Nội tổng hợp tiếp nhận bệnh nhi TCM. Như vậy, tổng công suất giường bệnh dành cho TCM là 250 giường.

Theo bà Lê Hồng Nga - Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TPHCM, mùa dịch 2011 và 2018 là những năm xuất hiện sự lưu hành của chủng virus EV71, mùa dịch kéo dài 5 - 6 tháng và năm nay, Thành phố cũng xuất hiện chủng virus EV71. Mùa dịch tay chân miệng năm nay đã bắt đầu được 2 tháng và theo như mùa dịch của những năm xuất hiện chủng virus EV71, thì khả năng khoảng 3 - 4 tháng nữa thì dịch mới có thể giảm được.

Chủng EV71 thường gây bệnh nặng

GS.TS Phan Trọng Lân - Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, bệnh TCM lưu hành tại Việt Nam chủ yếu do chủng Enterovirus 71 (EV71) và Coxsackie A16. Bệnh có thể xảy ra trên mọi đối tượng, tuy nhiên có đến 90% ca bệnh xảy ra ở trẻ dưới 3 tuổi. Chủng EV71 thường gây bệnh cảnh nặng và dễ gây các biến chứng và có thể làm người bệnh tử vong. Nếu như tuần 14 chủng này chiếm khoảng 6% trong các mẫu xét nghiệm thì tuần 23 tỷ lệ dương tính với chủng EV71 đã tăng lên 40% trong các mẫu xét nghiệm. Chính đặc điểm này khiến cho các ca mắc bệnh TCM diễn biến nặng nhiều hơn so với các năm trước đây.

Còn theo Sở Y tế TPHCM, với nguyên nhân gây bệnh là EV71 - chủng virus có độc lực cao, rất dễ làm bệnh diễn tiến nặng và có thể gây tử vong. Cụ thể, đã có 6 trẻ tử vong tại các bệnh viện của thành phố . Trong khi đó, tại TPHCM, EV71 là tác nhân gây ra các cơn dịch lớn vào các năm 2011 và năm 2018 nên Sở Y tế khuyến cáo nên tăng cường các giải pháp phòng dịch vì theo dự báo, số ca mắc TCM sẽ còn tiếp tục tăng trong thời gian tới.

Bác sĩ Đỗ Thị Thúy Nga - Phó Trưởng khoa Nội tổng hợp (Bệnh viện Nhi Trung ương), cho biết có hai biến chứng thường gặp với bệnh TCM là biến chứng thần kinh và biến chứng suy hô hấp, suy tuần hoàn. Tuy nhiên thời gian qua bệnh viện tiếp nhận nhiều trẻ biến chứng thần kinh hơn, trong đó điển hình là viêm não. Bệnh nhi vào viện thường trong tình trạng tỉnh táo, không rối loạn tri giác nhiều, nhưng có biểu hiện giật mình, đặc biệt là giật mình ở đầu giấc ngủ. Ngoài ra, còn có biểu hiện là run chi, đi loạng choạng…

Các bác sĩ cũng khuyến cáo, mắc TCM trẻ sốt cao trên 38,5 độ kéo dài hơn 48 giờ, không đáp ứng với thuốc hạ nhiệt. Trẻ mắc TCM có biểu hiện giật mình là dấu hiệu của tình trạng nhiễm độc thần kinh. Vì thế, cha mẹ nhớ chú ý để phát hiện triệu chứng này ở trẻ, ngay cả khi trẻ đang chơi và quan sát xem tần suất giật mình có tăng theo thời gian hay không. Ngoài ra, dấu hiệu trẻ quấy khóc nhiều, thậm chí quấy khóc cả đêm không ngủ, nếu ngủ khoảng 15 - 20 phút lại dậy quấy khóc rồi lại ngủ tiếp thì nên đưa trẻ đến bệnh viện ngay. Đây là tình trạng nhiễm độc thần kinh ở giai đoạn rất sớm, tuy nhiên nhiều cha mẹ chủ quan nghĩ rằng do bé có các nốt đau trong miệng nên quấy khóc.

Các bác sĩ cảnh báo bệnh TCM có nhiều biến chứng nguy hiểm và đặc biệt là diễn biến rất nhanh trong vòng vài giờ. Do đó, khi trẻ được điều trị bệnh tại nhà, ngoài việc chăm sóc và cho trẻ uống thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ cha mẹ cần theo dõi sát diễn biến bệnh của trẻ để kịp thời đưa trẻ đến cơ sở y tế, tránh hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.

Chủ động các biện pháp phòng chống dịch

Bà Lê Hồng Nga - Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TPHCM lưu ý, số ca mắc TCM có giảm được hay không là do sự chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch của mỗi cá nhân và tập thể. Đặc biệt, sắp tới học sinh sẽ quay lại trường học, trùng với đỉnh thứ hai của dịch TCM (theo hằng năm) nên việc kiểm soát và phòng, chống dịch TCM là rất cần thiết.

Bà Lê Hồng Nga cũng khuyến cáo, hiện nay ở Việt Nam chưa có vaccine phòng ngừa bệnh TCM, vì vậy việc phòng dịch TCM vẫn dựa vào các biện pháp vệ sinh cá nhân để tránh lan truyền trực tiếp giữa các trẻ. Theo đó, để phòng bệnh trong trường học, cần vệ sinh bề mặt trẻ thường xuyên tiếp xúc; phát hiện sớm trẻ mắc bệnh và cách ly để hạn chế sự lây lan; đồng thời tập cho trẻ những thói quen rửa tay thường xuyên.

Thông tin mới nhất, Sở Y tế TPHCM cho biết, 3.000 chai dịch truyền Globulin miễn dịch điều trị bệnh TCM và 21.000 ống thuốc Phenobarbital dạng tiêm vừa về đến Việt Nam sau thời gian dài bị gián đoạn, kịp thời bổ sung nguồn thuốc cho công tác điều trị bệnh TCM nặng tại 3 bệnh viện chuyên khoa Nhi và Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trên địa bàn thành phố.

THANH MAI