Điểm mới trong chương trình giáo dục phổ thông

Ảnh minh họa

Thay đổi để thích ứng

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, nếu quan điểm dạy học trước đây là định hướng nội dung, dạy học theo mức độ cần đạt về kiến thức, kỹ năng, thì Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 định hướng phát triển năng lực và phẩm chất, được cụ thể hóa bằng những yêu cầu cần đạt ở từng môn học, cấp học.

Theo đó, Chương trình đổi mới toàn bộ và đồng bộ từ chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá. Đồng thời, tăng quyền tự chủ cho địa phương, cơ sở giáo dục và giáo viên, với mục tiêu giúp học sinh làm chủ kiến thức phổ thông, biết vận dụng hiệu quả kiến thức, kỹ năng đã học vào đời sống và tự học suốt đời, có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp, biết xây dựng và phát triển hài hòa các mối quan hệ xã hội.

Về phương pháp dạy học, học sinh tự lực chiếm lĩnh kiến thức để phát triển năng lực, phẩm chất với phương châm “học qua làm”. Còn sách giáo khoa, thay vì là nguồn kiến thức, thì nay đóng vai trò là học liệu để tổ chức hoạt động dạy học, mỗi môn học có nhiều sách giáo khoa. Một chương trình, nhiều sách giáo khoa là giải pháp quan trọng để thay đổi mục tiêu dạy học từ truyền thụ kiến thức sang dạy học phát triển năng lực.

Chương trình cũng được thiết kể mở khi chỉ quy định số tiết/năm học, đòi hỏi giáo viên phải tham gia xây dựng, phân phối chương trình, cùng nhà trường và tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch giáo dục, kế hoạch dạy học môn học.

Có một số môn học mới đòi hỏi giáo viên (có năng lực chuyên môn phù hợp) tham gia dạy học; có một số nội dung giáo dục mới trong môn học đòi hỏi giáo viên phải cập nhật. Từ đó, vai trò của người thầy cũng chuyển từ vị trí người dạy sang vị trí người tổ chức kiểm tra, định hướng hoạt động học cho học sinh.

Đối với học sinh, ngoài học theo nội dung, học sinh được khuyến khích và tạo điều kiện mở rộng kiến thức, tham gia các hoạt động để vận dụng kiến thức và thực tiễn. Với cấp THPT, học sinh có quyền lựa chọn môn học theo định hướng nghề nghiệp của bản thân. Chương trình giáo dục chia ra 2 giai đoạn sẽ định hướng và cho phép học sinh lựa chọn nghề nghiệp ngay từ những năm học ở cấp THCS.

Để đáp ứng tốt mục tiêu của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, ngành giáo dục và đào tạo phải tiếp tục tăng cường các điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục như phát triển quy mô trường, lớp, đầu tư cơ sở vật chất, các phòng thí nghiệm, phòng học bộ môn...

Chú trọng phát triển đội ngũ nhà giáo đủ về số lượng, cơ cấu, đáp ứng yêu cầu về chuyên môn, nghiệp vụ theo yêu cầu mới, nhất là bảo đảm đủ giáo viên để dạy các môn học mới ở Tiểu học (Ngoại ngữ, Tin học); THCS (Khoa học tự nhiên).

Tránh nóng vội

Trao đổi về quá trình thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, lãnh đạo Trường THCS & THPT Nguyễn Siêu (Hà Nội) cho rằng, thuận lợi lớn nhất là nhà trường và giáo viên được trao quyền chủ động xây dựng kế hoạch giáo dục, kế hoạch dạy học môn học, hoạt động giáo dục phù hợp với điều kiện thực tế trên cơ sở bảo đảm mục tiêu, nội dung, yêu cầu cần đạt của Chương trình. Việc có nhiều bộ sách giáo khoa giúp giáo viên có nhiều tư liệu phục vụ dạy học, nguồn học liệu phong phú, đa dạng hình thức dạy học.

Về phía Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 có mục tiêu cốt lõi cần đạt ngay, nhưng cũng có việc chúng ta cần từng bước chuẩn bị để đạt được. Theo đó, dù Chương trình thay đổi lớn, nhưng trong thực hiện, không nên cực đoan, chuyển từ cực này sang cực khác, mà cần hài hòa, kế thừa những cái tích cực từ chương trình cũ.

Chương trình giáo dục phổ thông theo yêu cầu của Nghị quyết 88/2014/QH13 và Nghị quyết 51/2017/QH14 của Quốc hội là vấn đề đặc biệt quan trọng, có tác động rất lớn đối với cả thế hệ học sinh và sự phát triển của đất nước, đòi hỏi có thời gian mới thấy hết được hiệu quả.

“Chẳng hạn, tránh cực đoan trong chuyển từ giáo dục nặng về trang bị kiến thức sang chú trọng phát triển phẩm chất, năng lực người học. Kiến thức cũng có giá trị quan trọng, phải có kiến thức mới hình thành được năng lực, chỉ có điều không phải lấy kiến thức làm mục tiêu”, người đứng đầu Bộ Giáo dục và Đào tạo nêu.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, quá trình triển khai thực hiện phải đặc biệt coi trọng nhận thức đúng và đầy đủ về nội dung, phương pháp dạy học và các yêu cầu về điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục của chương trình mới.

Bên cạnh đó, cần bám sát tình hình thực tế, kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc để tháo gỡ kịp thời; đặc biệt chú trọng công tác rà soát, sửa đổi, bổ sung kịp thời hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn điều hành.

Ngoài ra, việc triển khai chương trình mới cần đặc biệt chú trọng về phương pháp, cách thức thực hiện đúng định hướng đổi mới; bảo đảm việc dạy học và kiểm tra, đánh giá đối với mỗi nội dung giáo dục đều được thực hiện đúng theo yêu cầu vì sự tiến bộ của học sinh, tạo cơ hội cho học sinh phát triển phẩm chất, năng lực theo mục tiêu của chương trình.

N. Dương