Diễn biến chất lượng nước hệ thống An Kim Hải ngày càng phức tạp

Nhiều chỉ tiêu bị ô nhiễm

Theo Viện Nước, Tưới tiêu và Môi trường, trong năm 2019, viện tiến hành phân tích 17 chỉ tiêu thì có tới 8 chỉ tiêu có dấu hiệu bị ô nhiễm bao gồm: Nhóm các chất hữu cơ, vi sinh như COD, BOD5 (200c), Colifomr và các chất thuộc nhóm N như NH4+; NO2.

Ô nhiễm tại điểm công Hoàng Lâu ở xã Lê Thiện, huyện An Dương, Hải Phòng.

Ngoài ra, nhóm Photpho đôi lúc cũng bị cao do quá trình xả thải ồ ạt từ các nhà máy, cơ sở sản xuất, khu dân cư, khu đô thị… vào các kênh nhánh và trực tiếp vào sông Rế trong khi lúc đó nguồn nước bị đóng kín (cống Bằng lai và Quảng Đạt đóng), không có chế độ tiêu thoát hợp lý trên cả các kênh nhánh và trục chính sông Rế, quá trình tích lũy tương đối P/N sẽ xảy ra rất dễ xảy ra hiện tượng phú dưỡng.

Kênh chính An Kim Hải có 3 vị trí được lựa chọn bao gồm Cống Luồn, Cầu Đen và đập Tràn Duệ đã xuất hiện hàm lượng oxy trong nước DO nhỏ hơn 2 mg/l (mức QCVN đối với nước tưới) và mức độ xuất hiện là khá thường xuyên trong các đợt khảo sát.

Chỉ số Oxy hòa tan thấp phản ánh thực chất ô nhiễm trên hệ thống An Kim Hải. Mặt khác trên kênh này tại điểm Cầu Đen và Cống Luồn nước thường xuyên có màu đen và mùi hôi thối, nhất là vào mùa khô khi cống Luồn bị đóng không có sự tiêu thoát thì mức độ ô nhiễm càng lớn.

Đối với kênh cấp I, năm 2019 có 5 kênh được lựa chọn quan trắc lấy mẫu đều là các kênh nằm phía cuối hệ thống thì 3/5 kênh có hiện tượng luôn bị ô nhiễm nhóm các chất hữu cơ, vi sinh như COD, BOD5 (200c), Colifomr ở hầu hết ở các đợt lấy mẫu, ô nhiễm nhiều nhất là kênh Bắc Nam Hùng đây là kênh vừa có chiều dài lớn lại chạy qua nhiều khu công nghiệp và nhà máy. Tuy nhiên mức độ ô nhiễm còn tùy thuộc theo mùa, mùa mưa ít bị ô nhiễm hơn mùa khô.

Có dấu hiệu ô nhiễm tăng hơn

Diễn biến chất lượng nước trên hệ thống An Kim Hải khá phức tạp, quá trình biến đổi theo mùa không rõ rệt, do hệ thống chịu ảnh hưởng mạnh của các quá trình nhân tạo mà đặc biệt là do nguồn nước cung cấp tại thượng lưu (cống Bằng Lai và cống Quảng Đạt) và nước thải ô nhiễm xả trực tiếp và từ các kênh nhánh vào sông Rế.

Chất lượng nước các năm dọc theo trục chính sông Rế có xu hướng giảm dần từ đầu thượng lưu đến hạ lưu (AH1 – AH7). Hàm lượng chất rắn lơ lửng tăng rồi giảm xong có xu hướng tăng dần về những năm gần đây. Hàm lượng chỉ tiêu vi sinh tăng mạnh sau đó giảm rồi lại tăng dần. Hàm lượng các chất hữu cơ trong nước thay đổi đột ngột theo từng năm, có xu hướng tăng mạnh vào mùa kiệt hàng năm.

Bãi rác của xã Kim Lương, huyện Kim Thành, Hải Dương là một trong những điểm đe dọa chất lượng nước hệ thống.

Đặc biệt chỉ số oxy hòa tan giảm mạnh vào những năm gần đây. Hàm lượng các chất ô nhiễm nhóm N cũng vậy giảm rồi tăng về những năm 2015, 2016, 2017, 2018 và năm 2019 không những số lượng các chỉ tiêu ô nhiễm tăng lên mà các giá trị theo từng chỉ tiêu đó cũng lớn hơn các năm.

Mặc dù các công ty Khai thác công trình thủy lợi cũng đã có rất nhiều các giải pháp cả về công trình cũng như phi công trình nhằm giảm thiểu mức độ ô nhiễm nước trong hệ thống, xong do kinh phí và điều kiện về con người còn nhiều khó khăn nên mức độ thực hiện cũng chỉ đang ở mức giảm thiểu cũng chưa thể triệt để hết.

Từ năm 2016-2019 thành phố Hải Phòng có những chỉ đạo rất gắt gao về công tác quản lý nguồn nước trên sông Rế như tuyên truyền, xây dựng kè bờ, xây dựng các công trình hướng dòng chảy thải ra khỏi dòng sông chính (Sông Rế) và đặc biệt đã xây dựng từng đập ngăn nước theo từng đoạn một.

Những giải pháp này thực hiện khá hiệu quả, tuy nhiên do tốc độ phát triển của kinh tế nên lượng nước thải, chất thải vẫn đổ ra ngày càng nhiều, vẫn xảy ra hiện tượng xả trộm vào ban đêm, ngày nghỉ lễ gây ô nhiễm một vùng, cá chết. Vì vậy cần phải có những giải pháp cụ thể và theo dõi giám sát thường xuyên, định kỳ dày hơn nhằm cải thiện chất lượng nước tốt hơn trong hệ thống.

Hưng Giang - Mai Chiến