Điện gió, điện mặt trời: Phê duyệt ồ ạt doanh nghiệp 'bấn loạn'

Với việc cho áp dụng giá điện mặt trời mua vào ở mức 9,23 cent/kWh (tương đương 2.100 đồng/kWh), nhiều dự án điện mặt trời ở Ninh Thuận và Bình Thuận đã đua nhau nối lưới, khiến đường dây quá tải và phải giảm công suất huy động, gây thiệt hại cho doanh nghiệp.

Một số dự án năng lượng tái tạo trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận phải cắt giảm công suất theo yêu cầu của Trung tâm Điều độ điện Quốc gia (A0).

Doanh nghiệp lao đao

Việc các dự án điện mặt trời ồ ạt hòa lưới điện để hưởng giá điện 2.156 đồng/kWh (tương đương 9,35 cent/kWh) theo Quyết định 11/2017 của Thủ tướng Chính phủ đã gánh đỡ khá nhiều về công suất cho hệ thống điện quốc gia. Tuy nhiên, điều này cũng khiến nhiều chủ đầu tư các dự án điện mặt trời tại Ninh Thuận, Bình Thuận gặp khó khăn vì không thể phát hết công suất do gặp tình trạng quá tải trong truyền tải của lưới điện.

Chỉ tính riêng tỉnh Ninh Thuận, theo quy hoạch tới năm 2020, tỉnh được duyệt 2.000 MW dự án năng lượng tái tạo, trong đó có mặt trời, nhưng thiết kế lưới truyền tải khu vực này chỉ chịu được tối đa công suất 800-1.000 MW.

Theo ông Lưu Xuân Vĩnh - Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận một số dự án năng lượng tái tạo trên địa bàn phải cắt giảm công suất theo yêu cầu của Trung tâm Điều độ điện Quốc gia (A0).

“Tới cuối tháng 6, tổng công suất các dự án năng lượng tái tạo của tỉnh này được đấu nối là 1.300 MW, trong đó gần 1.090 MW là điện mặt trời, cần giải pháp lâu dài để không gây thiệt hại cho nhà đầu tư”, ông Vĩnh cho hay.

Ông Bùi Văn Thịnh, Chủ tịch Hiệp hội Điện gió Bình Thuận (BTWEA) cho biết: “Trước thực trạng quá tải điện lưới, cơ quan điều độ hệ thống điện quốc gia đã yêu cầu các dự án điện gió phải cùng cắt giảm 38-64% công suất với các dự án điện mặt trời mới hòa lưới. Năm nay cắt giảm thế này chúng tôi chắc chắn lỗ, chưa kể phải trả nợ nước ngoài", ông Thịnh chia sẻ.

Không riêng dự án điện gió, ngay các dự án điện mặt trời vừa đưa vào vận hành cũng phải giảm phát. Đại diện một nhà máy điện mặt trời tại xã Phước Hữu (Ninh Thuận) cho hay, ngày nào cũng nhận được văn bản của trung tâm điều độ đề nghị cắt giảm 30-60% công suất. Việc này, theo ông sẽ ảnh hưởng tới phương án tài chính của dự án.

Theo lãnh đạo Bộ Công Thương, tình trạng điện mặt trời phát triển nóng là nguyên nhân chính khiến lưới điện quá tải dù đã được cảnh báo từ cuối năm 2018.

Theo đại diện Bộ Công Thương, tính đến cuối tháng 6/2019, cả nước có 89 nhà máy điện gió và mặt trời, với tổng công suất đặt 4.543,8 MW, chiếm 8,3% tổng công suất của hệ thống điện quốc gia. Riêng 2 trung tâm tập trung các dự án năng lượng tái tạo (NLTT) nhiều là Ninh Thuận và Bình Thuận đã có tới 38 nhà máy điện gió, điện mặt trời, với tổng công suất đặt 2.027 MW. Các số liệu tập hợp từ hồ sơ đăng ký của các chủ đầu tư cũng cho thấy, hai địa phương này sẽ tiếp tục quá tải các dự án điện vào tháng 12/2020 khi công suất điện gió và điện mặt trời ở 2 tỉnh này chạm ngưỡng 4.240 MW.

Số liệu của A0 cho thấy, dù hàng loạt dự án điện vào hoạt động, cung cấp nguồn điện lớn nhưng nhu cầu phụ tải của Ninh Thuận và Bình Thuận lại rất nhỏ. Tại Ninh Thuận từ nay đến tháng 12/2020, nhu cầu phụ tải chỉ dao động 100-115 MW, dư thừa 1.000-2.000 MW cần truyền tải. Bình Thuận nhu cầu của địa phương chỉ 250-280 MW và công suất cần phải truyền tải lên tới 5.700 - 6.800 MW (tính cả các nguồn điện truyền thống). Nguồn cấp nhiều khiến hầu hết các trạm biến áp (TBA) 110-500 kV trên địa bàn hai tỉnh này đều quá tải. Trong đó, có những đường dây quá tải lên đến 360%.

Loay hoay “đầu ra”

Theo ông Bùi Quốc Hùng Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo - Bộ Công Thương, hiện tại tình trạng phát triển lưới điện truyền tải không theo kịp tiến độ đầu tư các dự án điện mặt trời. Tình trạng điện mặt trời phát triển nóng là nguyên nhân chính khiến lưới điện quá tải dù đã được cảnh báo từ cuối năm 2018.

Ông Hùng cho hay, để giải tỏa công suất các dự án năng lượng tái tạo, chủ yếu là điện mặt trời trong thời gian tới, Bộ Công Thương đã có tờ trình Chính phủ bổ sung quy hoạch tổng sơ đồ điện 7 hiệu chỉnh, xây dựng các dự án lưới điện trên địa bàn tỉnh Bình Thuận, Ninh Thuận, các trạm 500kV, đường dây 500kV, mạch kép và các đường dây 220kV, các nhánh rẽ...

“Dự kiến sẽ có thêm nhiều công trình được đầu tư vào cuối 2019 và đầu năm 2020. Với các dự án này, hi vọng có thể cơ bản đáp ứng công suất các nhà máy điện mặt trời, điện gió trong những năm tới”, ông Hùng nói.

Ông Nguyễn Đức Cường, Giám đốc A0 cho hay: Ngay từ đầu, việc quá tải lưới điện đã được EVN và A0 cảnh báo tới các chủ đầu tư, rất công khai, minh bạch. Để xử lý tình trạng quá tải hệ thống lưới truyền tải, A0 phải cắt giảm công suất của các nhà máy điện gió, điện mặt trời ở một số thời điểm. Việc tăng, giảm công suất các nhà máy NLTT đều được A0 thực hiện theo quy định bảo đảm tính công khai, minh bạch và kịp thời. Đặc biệt, A0 cũng ứng dụng phần mềm tự động điều chỉnh công suất các nhà máy NLTT nhằm duy trì trao lưu công suất trong ngưỡng cho phép.

Theo ông Cường, cắt giảm 60% công suất, chỉ là con số ở một thời điểm nhất định. Nếu tính trung bình ngày, trong tháng 6 và tháng 7/2019, công suất cắt giảm chỉ dao động ở mức 30-35%.

Đại diện lãnh đạo EVN khẳng định, bằng mọi cách sẽ giải tỏa hết công suất các nhà máy điện mặt trời vào cuối năm 2020. Trước mắt, 2 năm tới, tập đoàn này sẽ tập trung đầu tư lưới điện để ưu tiên tối đa giảm việc yêu cầu các dự án điện mặt trời giảm công suất phát.

Tập đoàn đã giao Tổng công ty truyền tải và Tổng công ty điện miền Nam đẩy nhanh tiến độ các dự án, đơn cử như nâng cấp mạch 1 đường dây Tháp Chàm - Phan Rí xong trước tháng 9/2019, mạch 2 sẽ thay đường dây có tiết diện 300 mm cố gắng đưa vào trước tháng 4/2020.

Thành An