Điều kiện để di chúc miệng được coi là hợp pháp?

Ảnh minh họa. (Nguồn: Luật Việt Nam)

Bạn đọc có địa chỉ email hamitran@gmail.com gửi email câu hỏi tới địa chỉ toasoan@phapluatplus.vn.

Pháp luật Plus xin trích đăng nội dung câu hỏi như sau: “Năm nay tôi 24 tuổi. Năm 7/2017 bố tôi mất đột ngột vì tai nạn giao thông, vào năm 1/2016 bố tôi có nói với cả gia đình trong bữa cơm (có hai chị gái tôi và mẹ) là khi bố chết sẽ để mảnh đất và căn nhà đang ở cho tôi (căn nhà đã có sổ đỏ). Hiện nay, tôi đang muốn làm sổ đỏ sang tên tôi nhưng một chị không đồng ý, đòi được chia 1 phần. Vậy tôi hỏi luật sư việc bố tôi nói sẽ để lại tài sản này cho tôi có cả nhà như vậy có hợp pháp không ? Tôi có khởi kiện để được cả mảnh đất và căn nhà này không?”

Tòa soạn Pháp luật Plus cùng các văn phòng luật xin trả lời câu hỏi:

1. Cơ sở pháp lý

Bộ Luật Dân sự 2015

2. Tư vấn

Điều 629 và Điều 630 Bộ luật dân sự 2015 quy định:

Điều 629. Di chúc miệng

1. Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng.

2. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.

Điều 630. Di chúc hợp pháp.

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Di chúc miệng của bố bạn để lại là không hợp pháp, bởi các lý do sau:

- Thời điểm lập di chúc miệng bố bạn không bị cái chết đe dọa, có thể lập di chúc bằng văn bản (dẫn chiếu khoản 1 Điều 629 BLDS 2015).

- Kể từ khi lập di chúc miệng đến khi bố bạn mất là hơn 1 năm. Còn theo quy định pháp luật là sau 3 tháng kể từ ngày có di chúc miệng ba bạn còn sống thì di chúc này mặc nhiên bị hủy bỏ (dẫn chiếu khoản 2 Điều 629 BLDS 2015).

- Di chúc miệng của bố bạn không có ai làm chứng (mẹ và chị bạn thuộc những người không được làm chứng cho việc lập di chúc theo quy định tại Điều 632 BLDS 2015).

Tại khoản 1 Điều 650 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định về trường hợp thừa kế theo pháp luật, cụ thể như sau:

Điều 650. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

a) Không có di chúc;

b) Di chúc không hợp pháp;

c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Vì di chúc miệng của bố bạn để lại không hợp pháp cho nên phần di sản mà bố bạn để lại sẽ được chia theo pháp luật (điểm b khoản 1 Điều 650 BLDS 2015). Lúc này phần di sản bố bạn để lại sẽ được chia theo pháp luật ,bao gồm: vợ, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của bố bạn. Những người thừa kế cùng hàng này sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau.

Tú Anh