'Doanh nghiệp nhà nước đã tồn tại quá lâu trong thể chế được ưu tiên, ưu đãi'

Tại buổi tọa đàm với chủ đề: “Nâng hiệu quả DNNN: Minh bạch thông tin, đổi mới quản trị” do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức sáng 18/9, giải đáp câu hỏi về việc nhiều doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đã cổ phần hóa và theo đó, phải thực hiện các quy chế hoạt động theo kinh tế thị trường nhưng vẫn xin cơ chế từ Nhà nước hay các bộ và vẫn được “bao bọc”, tạo ra những cạnh tranh không bình đẳng với các loại hình doanh nghiệp khác - Chuyên gia kinh tế Lưu Bích Hồ cho rằng, DNNN đã tồn tại quá lâu trong thể chế được ưu tiên, ưu đãi, bao cấp nên tư duy và thói quen vẫn chưa thay đổi được triệt để. Trong đó, môi trường đầu tư kinh doanh có phần chưa thật sự bình đẳng, DNNN vẫn được ưu tiên, ưu đãi về số mặt như đất đai, vốn,… Một lý do nữa, đó là nhiều doanh nghiệp nhà nước hoạt động không hiệu quả, hoặc hiệu quả thấp, sức cạnh tranh trên thị trường yếu, thua lỗ kéo dài không giải quyết được nên vẫn trông vào nhà nước hỗ trợ.

Các khách mời tại buổi Tọa đàm.

Ông Lưu Bích Hồ dẫn chứng nhiều ý kiến cho rằng doanh nghiệp nhà nước là “sân sau” của các bộ chủ chủ quản hay các ngành chủ quản. Các bộ/ngành đó dựa vào doanh nghiệp nhà nước để được lợi ích nhóm. Đó là một thực tế đã kéo dài nhiều năm. Dù tích cực đổi mới và cải cách nhưng vẫn chưa thay đổi được như yêu cầu và mong muốn, do đó cải cách doanh nghiệp nhà nước còn nhiều lực cản.

Vấn đề này, không chỉ về phía doanh nghiệp mà còn về phía các cơ quan quản lý cần phải nghiêm khắc, nghiêm túc, dứt khoát chấm dứt xin – cho. Cơ chế xin- cho thể hiện không bình đẳng, không minh bạch, sinh ra tiêu cực và tham nhũng.

“Tôi hoàn toàn ủng hộ ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ vừa qua là kiên quyết thực hiện thị trường dân chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc giải quyết những yếu kém của doanh nghiệp nhà nước và trong việc thực hiện cổ phần hóa. Các ngành, các bộ, cơ quan quản lý cùng doanh nghiệp phải thấu triệt và chấp hành, không được như vậy cần có những giải pháp xử lý, ít nhất không làm được, những người chịu trách nhiệm đứng sang một bên để cho người khác làm, như Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã từng nói”, ông Lưu Bích Hồ nhấn mạnh.

Mới đây Tập đoàn hóa chất Việt Nam (Vinachem) vừa xin sửa Luật thuế để áp thuế cao hơn đối với phân đạm nhập khẩu với mong muốn giá thành phân đạm của Vinachem sản xuất cạnh tranh được với hàng nhập khẩu, tạo điều kiện cho Vinachem xử lý các doanh nghiệp yếu kém.

Về câu chuyện này, ông Lưu Bích Hồ nêu quan điểm “Tôi thấy cần xem xét rất cụ thể, rất cẩn thận. Bởi vì nhiều doanh nghiệp cũng rơi vào tình trạng như vậy. Chúng ta hội nhập, chúng ta phải tuân thủ, nên xin giảm thuế là rất khó”.

Ông Đặng Quyết Tiến - Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp lại thì cho rằng, vấn đề Vinachem đề xuất tăng thuế giá trị gia tăng đối với phân bón, sản xuất phân bón là một trong những ý kiến của rất nhiều doanh nghiệp sản xuất phân bón trong Hiệp hội phân bón của Việt Nam. Không chỉ có mỗi Vinachem nêu mà còn rất nhiều doanh nghiệp khác, doanh nghiệp có vốn nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, kinh doanh…

“Vì vậy chúng ta cần rà soát kỹ. Nếu việc tăng thuế này đem lại lợi ích cao hơn cho các doanh nghiệp, đặc biệt hỗ trợ cho phát triển nông nghiệp nông thôn theo đúng định hướng công nghệ cao và công nghệ sạch, chúng ta cần xem xét đánh giá tác động để ủng hộ”, ông Đặng Quyết Tiến nói.

12 dự án của ngành Công Thương đều được triển khai đúng tiến độ

Liên quan tới việc xử lý 12 dự án yếu kém của ngành Công Thương, sau gần 2 năm triển khai xử lý, ông Đặng Quyết Tiến cho biết, hiện nay với chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, các Bộ và đặc biệt bản thân các doanh nghiệp đã rà soát lại, tiến hành một số biện pháp quyết liệt trong vấn đề đổi mới quản trị, rà soát chi phí. Sau hơn 1 năm, Bộ Tài chính đã tổng kết lại: trong 12 dự án có 4 dự án bắt đầu khôi phục lại, đã hoạt động sản xuất lại, có 2 doanh nghiệp bên hóa chất đã có lãi. Còn lại, trong 6 nhà máy hoạt động kinh doanh thua lỗ, sau khi cơ cấu lại 2 doanh nghiệp đã có lãi đó là dự án Thép Lào Cai và DAP1; 4 dự án bắt đầu giảm lỗ nhưng vẫn có lỗ đó là dự án về phân đạm Hà Bắc, đạm Ninh Bình, DAP 2 của Lào Cai, công ty đóng tàu Dung Quất; 3 dự án trước đây dừng hoạt động sản xuất đến nay bắt đầu khởi động lại; 3 dự án đang xây dựng dở dang, đang tiến hành tính toán lại…

“Trong đó có những dự án chúng ta cương quyết thực hiện theo biện pháp quyết liệt, ví như nhà máy giấy Phương Nam, chúng ta sẽ bán để thu hồi vốn, nhà nước không hỗ trợ nữa, thứ hai là nhà máy sinh học Phú Thọ, gang thép Thái Nguyên tiến hành rà soát lại và tìm nhà đầu tư để mua”, ông Đặng Quyết Tiến nói.

Như vậy, theo đại diện Bộ Tài chính, đến thời điểm này, tất cả 12 dự án của ngành Công Thương đều được triển khai đúng tiến độ, theo đúng kế hoạch, phương án mà ban chỉ đạo đưa ra.

“Theo nhận định của chúng tôi, hiện nay các dự án đang ở trong lộ trình. Thời gian tới quan trọng nhất các doanh nghiệp, các bộ ngành, lãnh đạo doanh nghiệp phải nói thẳng, nói thật, công khai tình hình minh bạch. Hằng năm nên báo cáo tiến độ, có như vậy các bộ ngành, các chuyên gia kinh tế, Quốc hội, Chính phủ mới đưa ra được giải pháp căn cơ để xử lý dứt điểm 12 dự án thua lỗ này. Ngay vấn đề giải thể, phá sản cũng là một giải pháp tích cực, nếu chúng ta duy trì lại không hiệu quả”, ông Đặng Quyết Tiến nhấn mạnh./.

Hà Giang