Đòi nợ thuê, vấn đề pháp lý và những hệ lụy

Bài 4: Góc nhìn người phá án

Theo các trinh sát hình sự, khi gặp trường hợp người dân bị đe dọa theo kiểu trấn áp tinh thần, điều đầu tiên các anh cần làm rõ là bị hại có mâu thuẫn gì, hay vay nợ ai chưa trả được. Như trường hợp bị bắn tại quán sửa xe trên đường Hồ Tùng Mậu, quận Cầu Giấy, Hà Nội ngày 18-8 vừa qua. Mặc dù người bị bắn là một nhân viên sửa xe, nhưng các trinh sát đã xác định được người bị hại thực sự là anh Nguyễn Hoàng Long, người sửa xe ngồi cạnh đó. Nguyên nhân của vụ việc này liên quan đến việc nợ nần tiền bạc của anh Long và một người tại Hà Giang.

Tuy nhiên, việc người dân bình thường cho vay, gặp kẻ chây ỳ mà sử dụng đến giang hồ đòi nợ không nhiều. Mà vấn nạn này bắt nguồn từ chính đám anh chị có số má tự cho vay với lãi suất cắt cổ rồi nuôi đám tay chân đi đòi nợ thuê.

Lực lượng Cảnh sát hình sự Công an Hải Phòng ra quân trấn áp tội phạm.

Hải Phòng vốn dĩ là nơi quy tụ của khá nhiều anh chị giang hồ có tiếng. Theo báo cáo của Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hải Phòng, trong vài năm qua, trên địa bàn thành phố xuất hiện tình trạng một số cơ sở, đối tượng núp bóng kinh doanh dịch vụ cầm đồ, kinh doanh tài chính (có hoặc không có đăng ký kinh doanh và treo biển). Bọn chúng tổ chức rải tờ rơi, dán quảng cáo, đăng thông tin trên các trang mạng về việc cho vay tiền (thực chất là hoạt động tín dụng đen với lãi suất cao).

Sau một thời gian, người vay không có tiền trả chúng dùng nhiều thủ đoạn để đòi nợ, đặc biệt là hình thức khủng bố tinh thần. Hành vi khủng bố tinh thần khá đa dạng và xảy ra dưới nhiều hình thức khác nhau từ nhắn tin, gọi điện đe dọa, tung ảnh gia đình và cá nhân để bôi nhọ trên các trang mạng xã hội, rạch yên xe cho đến đặt vòng hoa, đổ chất thải, chất bẩn trước cửa nhà, thuê thương binh vào nhà ở, thậm chí là mang cả quan tài đến nhà người khác...

Đại tá Lê Hồng Thắng, Trưởng Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hải Phòng kể cho chúng tôi nghe về một vụ việc vay nợ và đòi nợ thuê điển hình vừa bị đơn vị kiên quyết xử lý.

Đó là khoảng cuối năm 2014, Nguyễn Thái Dương quen biết với Nguyễn Nam Dương, một đối tượng chuyên tổ chức đánh bạc bằng hình thức cá độ bóng đá. Từ đầu năm 2015 đến nay, để chơi cá độ bóng đá qua trang web của Nguyễn Nam Dương và của Hiệp và Dũng, Thái Dương đã phải vay lãi với mức khủng, từ 4 đến 6 nghìn/ngày/triệu...

Minh họa vietnamnet.vn

Lãi mẹ đẻ lãi con, mặc dù bố mẹ Thái Dương đã vay khắp nơi, trả 6,45 tỷ đồng cho các đối tượng vay nặng lãi nhưng đến nay Dương vẫn còn nợ tổng cộng hơn 5,7 tỷ đồng của nhiều đối tượng. Do không chịu được áp lực vì các nhóm đối tượng đến quấy rối, ném chất bẩn vào nhà nhiều lần để ép bố mẹ Dương phải trả tiền nên ngày 7-4-2016, ông Quang (bố Dương) đã phải treo cổ tự tử chết.

Mặc dù người đàn ông trụ cột trong nhà đã phải tìm đến cái chết nhưng các đối tượng cho Thái Dương vay vẫn tiếp tục dùng các hành vi khủng bố tinh thần để buộc gia đình phải trả nợ. Chúng trực tiếp hoặc thuê người ném chất bẩn, sơn… vào nhà ông Quang và những người thân của ông Quang, chúng lấy ảnh của những người thân trong gia đình ông Quang đăng lên các trang mạng xã hội với mục đích bôi nhọ, ghép những dòng chữ nhục mạ vào ảnh để phát tán tại nơi ở, nơi công tác và học tập của họ. Dã man hơn, chúng còn có ý định đào mộ của ông Quang để ép gia đình phải trả nợ cho Dương.

Để tập trung đấu tranh, triệt phá các ổ nhóm trên, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hải Phòng đã xác lập chuyên án và sau 6 tháng kiên trì, tập trung đấu tranh, đơn vị đã bắt giữ và khởi tố 4 đối tượng về tội Hủy hoại tài sản và Cưỡng đoạt tài sản.

Theo Đại tá Lê Hồng Thắng, trước đây, các hành vi gây sức ép về tinh thần nói trên thường bị khởi tố về các tội Hủy hoại tài sản, hay Gây rối trật tự công cộng. Nhưng trước các hành vi nghiêm trọng của các đối tượng, mặc dù các đối tượng chưa lấy được tài sản nhưng cơ quan CSĐT Công an TP Hải Phòng với sự thống nhất cao của các cơ quan tố tụng đã kiên quyết khởi tố các đối tượng về hành vi Cưỡng đoạt tài sản.

Việc xử lý vụ án này như một đòn đánh mạnh của lực lượng Công an vào các băng nhóm đòi nợ thuê đất Cảng. Nhiều băng nhóm nằm im, không dám hoạt động công khai nữa. Chuyên án thành công cũng đã củng cố lòng tin của nhân dân với lực lượng Công an. Nhiều người còn cung cấp cho cơ quan điều tra những thông tin có giá trị về loại tội phạm này.

Theo Công an TP Hà Nội, hiện tượng vỡ nợ "tín dụng đen" xảy ra từ nhiều năm nay trên địa bàn Thủ đô. Có những thời điểm, lực lượng Cảnh sát hình sự liên tục phải giải quyết những vụ việc bắt giữ người trái pháp luật vì liên quan đến đòi nợ. Thời gian sau này, khi các vụ việc bắt giữ người trái pháp luật đều bị xử lý nghiêm thì các đối tượng chuyển sang dùng bom bẩn để đe dọa, khủng bố tinh thần con nợ nhằm mục đích gây sức ép trả tiền.

Trung tá Nguyễn Anh Tuấn, Đội trưởng Đội Cảnh sát hình sự Công an quận Cầu Giấy (Hà Nội) cho biết, những vụ sử dụng "bom bẩn" để đòi nợ tuy hậu quả không lớn song ở góc độ dư luận xã hội đã gây bức xúc và bất bình trong người dân. Chính vì vậy, dù người bị hại có thể không trình báo nhưng lực lượng Cảnh sát hình sự Công an quận đã chủ động nắm tình hình, phối hợp chặt chẽ với Công an các phường trên địa bàn trong phát hiện, xử lý các vụ việc xảy ra.

Một vụ đòi nợ thuê gây náo loạn khu phố. Ảnh Báo CATPHCM

Qua điều tra các vụ việc đòi nợ bằng chất bẩn cho thấy phần lớn các chủ nợ không trực tiếp ra tay mà thuê người thực hiện. Chính vì vậy khi xảy ra vụ việc, bản thân người bị hại mặc dù nghi vấn kẻ chủ mưu song vì không có chứng cứ nên nhiều người đành chấp nhận im lặng, không trình báo Cơ quan Công an. Quá trình điều tra, xử lý loại tội phạm này còn gặp rất nhiều khó khăn do các đối tượng thường lợi dụng đêm khuya, trời mưa, những lúc vắng người để thực hiện hành vi và những chứng cứ để lại hiện trường rất ít, nên công tác điều tra, truy xét gặp rất nhiều khó khăn…

Đại tá Lê Đình Thành, Trưởng Công an quận Nam Từ Liêm (Hà Nội) cho biết, nguyên nhân xuất phát tình trạng đòi nợ thuê đa phần chính từ hoạt động “tín dụng đen”. Để ngăn chặn tình trạng này, Công an cấp phường, Cảnh sát hình sự Công an các quận Nam Từ Liêm đã rà soát, nắm chắc tình hình, quản lý những đối tượng hoạt động “tín dụng đen”, mở hồ sơ quản lý, răn đe, đồng thời có biện pháp đấu tranh với những đối tượng cầm đầu cho vay “tín dụng đen”, bọn đòi nợ thuê. Bên cạnh đó, tuyên truyền cho người dân thấy được các phương thức, thủ đoạn của bọn cho vay nặng lãi để không mắc tệ nạn, không vay nợ.

Theo Thiếu tướng Hồ Sĩ Tiến, Cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự, muốn giải quyết được tình trạng đòi nợ thuê thì phải xử lý nghiêm các hành vi liên quan đến việc đòi nợ. Hành vi của đối tượng vi phạm pháp luật ở khung tội danh gì thì xử lý tội đó.

Nếu đối tượng dùng chất bẩn khủng bố thì xử lý hành vi hủy hoại tài sản; đe dọa để xiết nợ đồ đạc trong nhà thì xử lí tội cưỡng đoạt tài sản hay cướp tài sản…tùy tính chất hành vi; đánh người thì căn cứ vào hậu quả có thể xử lí hành vi cố ý gây thương tích hay giết người; nếu chiếm giữ nhà xử lí hành vi xâm phạm chỗ ở...

Thiếu tướng Hồ Sỹ Tiến cho biết, phần lớn các vụ đòi nợ thuê đều xuất phát từ dịch vụ cầm đồ, cho vay nặng lãi. Những kẻ làm dịch vụ này nuôi sẵn một đội quân để chuyên đi đòi nợ. Chính vì vậy, các cơ quan quản lý cần xem xét việc cấp phép và quản lý các cửa hàng kinh doanh cầm đồ, nếu không quản lý được thì không nên để tồn tại loại hình này.

Nhật Quang