'Đốm lửa' nguy hiểm

Nhà báo Khashoggi mang quốc tịch A-rập Xê-út và sinh sống tại Mỹ, mất tích từ hôm 2-10 sau khi vào tòa lãnh sự A-rập Xê-út ở Istanbul để làm thủ tục kết hôn với một phụ nữ Thổ Nhĩ Kỳ. Nhiều nghi vấn nảy sinh sau vụ nhà báo mất tích, khi phía Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố có bằng chứng về khả năng ông Khashoggi bị sát hại. Các suy đoán này xuất phát từ việc nhà báo Khashoggi từng viết bài chỉ trích việc A-rập Xê-út can dự tình hình chiến sự tại Yemen.

Mặc dù A-rập Xê-út một mực bác bỏ các cáo buộc là “vô căn cứ”, song các nguồn tin đều cho thấy vụ việc đang diễn biến nghiêm trọng. Các công tố viên Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố tìm thấy bằng chứng quan trọng trong quá trình khám xét lãnh sự quán A-rập Xê-út ở Istanbul, củng cố cho những nghi vấn của Ankara về khả năng nhà báo mất tích đã bị sát hại. Cùng với đó, nhóm điều tra của Thổ Nhĩ Kỳ cũng phát hiện bằng chứng về sự xáo trộn bên trong Lãnh sự quán A-rập Xê-út. Trong khi đó, kênh truyền hình CNN của Mỹ dẫn hai nguồn tin cho biết, A-rập Xê-út chuẩn bị một báo cáo, trong đó thừa nhận cái chết của nhà báo Khashoggi là kết quả của một “cuộc thẩm vấn đi chệch hướng trong quá trình bắt cóc có chủ định”.

Tổng thống Mỹ D.Trump cảnh báo sẽ có biện pháp “trừng phạt mạnh” đối với Riyadh nếu thông tin nhà báo Khashoggi bị sát hại bên trong Lãnh sự quán A-rập Xê-út tại Istanbul được xác nhận. Nếu sự việc xảy ra đúng như suy đoán, Washington không muốn hành động của Riyadh làm tổn hại uy tín, song người đứng đầu Nhà trắng cũng rơi vào thế khó bởi mối quan hệ đồng minh thân thiết Mỹ - A-rập Xê-út. Chịu nhiều sức ép từ các nghị sĩ Mỹ đòi chấm dứt bán vũ khí cho A-rập Xê-út do vai trò của quốc gia vùng Vịnh này trong cuộc chiến ở Yemen, song Tổng thống Mỹ D.Trump vẫn cho rằng nếu làm vậy chẳng khác nào tự hại mình. Ông D.Trump khó xử với hợp đồng bán vũ khí cho A-rập Xê-út trị giá 110 tỷ USD mà Mỹ ký năm ngoái. Bản thân A-rập Xê-út cũng thừa nhận tầm quan trọng chiến lược của quan hệ đồng minh với Mỹ.

Riyadh khẳng định sẵn sàng có biện pháp đáp trả nếu bị Washington trừng phạt. A-rập Xê-út còn nhấn mạnh rằng, quốc gia này đóng vai trò quan trọng và có khả năng tác động lớn đến nền kinh tế thế giới. Tuy nhiên, ngay sau khi xảy ra vụ việc, diễn biến trên thị trường chứng khoán của A-rập Xê-út đã phản ánh mối lo ngại và tâm lý bất ổn của giới đầu tư. Thị trường chứng khoán tại Vương quốc dầu mỏ đã mất tới 7% giá trị, xuống mức thấp nhất trong 10 tháng qua. Chỉ trong hai phiên giao dịch, thị trường chứng khoán lớn nhất các nước A-rập này đã hao hụt gần 50 tỷ USD vốn hóa, xuống còn 450 tỷ USD. Nhiều tập đoàn lớn ở Mỹ hủy lịch trình tham dự một hội nghị các nhà đầu tư dự kiến diễn ra ở A-rập Xê-út cuối tháng này.

Tranh cãi về vụ nhà báo mất tích mới chỉ như “đốm lửa”, song nếu không được kiểm soát, vẫn có nguy cơ bùng lên thành một cuộc khủng hoảng mới ở khu vực Trung Đông vốn đang có quá nhiều “điểm nóng”. Các đồng minh chủ chốt của Mỹ ở châu Âu, như Anh, Pháp và Đức, đều kêu gọi A-rập Xê-út và Thổ Nhĩ Kỳ mở cuộc điều tra đáng tin cậy về sự mất tích của nhà báo Khashoggi, đồng thời nhấn mạnh vụ việc là “vô cùng nghiêm trọng”.

Các nhà điều tra A-rập Xê-út và Thổ Nhĩ Kỳ đang phối hợp nhằm làm sáng tỏ vụ việc. Cả Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đều lên tiếng hối thúc A-rập Xê-út có câu trả lời rõ ràng về vụ mất tích của nhà báo Khashoggi. Người phát ngôn của Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ cho biết, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ M.Pompeo sẽ dừng chân tại Thổ Nhĩ Kỳ sau chuyến thăm A-rập Xê-út, thảo luận với Quốc vương Salman về vụ việc. Chưa rõ số phận của nhà báo Khashoggi, song vụ việc có khả năng sẽ làm leo thang căng thẳng ngoại giao giữa các nước, nếu A-rập Xê-út không nhanh chóng có câu trả lời thỏa đáng về những diễn biến liên quan.

MỸ VÂN