Du lịch Việt vẫn đau đầu với bài toán nhân lực

Thiếu hụt nhân sự

Thông tin của Tổng cục Du lịch, 8 tháng năm 2022, du lịch nội địa bùng nổ đạt xấp xỉ 80 triệu lượt khách, vượt kế hoạch đề ra đón 60 triệu lượt khách. Tuy nhiên, Việt Nam nằm trong top những nước mất nhiều nhân sự ngành du lịch do dịch Covid-19.

Theo kết quả khảo sát của Hội đồng Tư vấn du lịch Việt Nam, có tới 18% số DN đã phải cho toàn bộ nhân viên nghỉ việc; 48% DN cho từ 50 - 80% nhân viên nghỉ việc. Thống kê của Sở Du lịch Hà Nội cho thấy, tính đến hết năm 2019, ngành du lịch Thủ đô có khoảng 90.500 lao động trực tiếp và khoảng 207.500 lao động gián tiếp, nhưng hiện số lao động tạm thời nghỉ việc, chấm dứt hợp đồng lao động tại các DN du lịch, khách sạn lên đến 50 - 90%.

Nhân viên khách sạn làm thủ tục giao phòng cho du khách.

Tại hội thảo “Giải pháp thu hút, phát triển nguồn nhân lực ngành khách sạn - kiến tạo môi trường làm việc hấp dẫn nhân viên ngành khách sạn” do CLB Quản lý Buồng Việt Nam (Hiệp hội Khách sạn Việt Nam) vừa tổ chức, Chủ tịch CLB Quản lý Buồng Việt Nam Nguyễn Quang nhấn mạnh, hiện các DN du lịch đang gặp thách thức thiếu nhân lực.

Thời điểm năm 2019, trước dịch bệnh, toàn ngành có khoảng 4,5 triệu lao động, trong đó 1,5 triệu lao động trực tiếp với 45% được đào tạo chuyên ngành du lịch; lao động tại các cơ sở lưu trú khoảng 780.000 người. Thế nhưng, hiện nay mặc dù 90% cơ sở lưu trú đã đi vào hoạt động bình thường, song chỉ có 300.000 người lao động, trong đó nhiều người chưa được đào tạo đầy đủ.

“Lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam đang dần hồi phục, nhưng nhiều khách sạn không đủ lao động, nên đã tuyển dụng tạm thời những người không có kinh nghiệm, dẫn đến chất lượng dịch vụ không đáp ứng khách hàng” - ông Nguyễn Quang thông tin.

Trong bối cảnh ngành du lịch có nhiều thay đổi, xu hướng du lịch sau đại dịch đòi hỏi nguồn nhân lực phải đáp ứng các yêu cầu mới về số hóa và ứng dụng công nghệ trong du lịch. Do đó, chúng ta cần nâng cao công tác đào tạo, giúp nguồn nhân lực du lịch giữ được tình thần yêu nghề sau thời điểm khó khăn. Cùng với đó, cần có những chính sách hỗ trợ, giữ chân người lao động trong thời gian sắp tới.

Phó Giám Vietravel chi nhánh Hà Nội Phạm Văn Bảy

Dưới góc độ DN, Tổng Giám đốc Công ty Thương mại dịch vụ Dân chủ Hà Nội Nguyễn Hồng Hải - chủ đầu tư khách sạn De LaOpera Hà Nội cho hay, việc nhân sự ngành lưu trú nghỉ việc đã khiến hầu hết khách sạn rơi vào tình trạng "đói" lao động. Ở nhiều đơn vị, một nhân viên phải kiêm các vị trí khác nhau, như lễ tân khách sạn kiêm luôn nhân viên chăm sóc khách hành, tài xế kiêm nhân viên hành lý, phục vụ tại sảnh khách sạn.

Chia sẻ về vấn đề nguồn nhân lực lĩnh vực du lịch bị hao hụt, Giám đốc khách sạn Grand Vista Bùi Thanh Tùng cho biết, nhiều khách sạn trên địa bàn Hà Nội “mất” khoảng 20 - 30% nhân viên hoặc buộc phải cho nhân viên nghỉ việc vì dịch Covid-19.

Trong khi đó, Giám đốc Công ty Flamingo Redtours Nguyễn Công Hoan thông tin thêm, kể từ khi xuất hiện dịch Covid-19, nhân sự của công ty đã giảm 25% hoặc điều chuyển sang làm ở bộ phận khác.

“Hao hụt nhân lực là thực trạng chung của các đơn vị, đòi hỏi tất cả phải thay đổi chiến lược quản lý, kinh doanh cho phù hợp với tình hình thực tế” - ông Nguyễn Công Hoan nói.

Tập trung đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao

Trước đòi hỏi cấp bách của việc bổ sung nhân lực, nâng cao chất lượng, hiệu quả nguồn nhân lực, một số công ty lữ hành Hà Nội như VietSense, AZA, Ascend travel… đã “bắt tay” với các trường đại học có chuyên ngành du lịch để hợp tác đào tạo, tìm nguồn cung cấp nhân lực mới.

Hướng dẫn viên giới thiệu di tích Hoàng Thành Thăng Long tới du khách.

Từ góc độ đào tạo, GS.TS Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo (Hiệp hội Du lịch) cho rằng, trước mắt DN du lịch cần phối hợp với trường đại học, cao đẳng, trung tâm đào tạo nghề để tuyển dụng tạm thời. Trường hợp thiếu hướng dẫn viên thì có thể ký hợp đồng với sinh viên trường ngoại ngữ và đào tạo cấp tốc chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng theo từng tour nhất định.

Quan trọng hơn cả, ngành du lịch cần tiếp tục chú trọng đào tạo mới, đào tạo lại, đảm bảo điều kiện sống, điều kiện làm việc cho người lao động trong điều kiện bình thường mới, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số để tiết kiệm nhân lực, nâng cao năng suất lao động.

Trong khi đó, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển du lịch Nguyễn Anh Tuấn đề nghị, ngành du lịch cần rà soát nguồn nhân lực theo hướng nhận diện rõ những hạn chế, yếu kém, thiếu hụt về chuyên môn nghiệp vụ của từng bộ phận. Đồng thời, cần nghiên cứu nhu cầu, dự báo phát triển thị trường, từ đó có phương án đào tạo bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ theo đặc thù từng địa phương.

Thông tin về hoạt động hỗ trợ DN phục hồi nguồn nhân lực, Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Đặng Hương Giang cho biết, Sở Du lịch Hà Nội đã đề xuất UBND TP Hà Nội chú trọng đẩy mạnh liên kết, hợp tác với các tổ chức giáo dục du lịch quốc tế theo hướng lựa chọn những ngành nghề hợp tác giáo dục phù hợp. Bên cạnh đó, Hà Nội đổi mới phương thức, chương trình dạy và học đảm bảo đa dạng, linh hoạt về hình thức truyền tải thông tin, sử dụng công nghệ mới trong quá trình giảng dạy; Tăng cường xã hội hóa huy động nguồn lực phát triển nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao của Hà Nội.

“Yếu tố quan trọng nhất chính là tăng cường liên kết “3 nhà”: Nhà nước - Nhà trường - Nhà tuyển dụng nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao của Hà Nội” - bà Đặng Hương Giang nêu rõ.

Bên cạnh việc đẩy mạnh đào tạo, các chuyên gia du lịch cũng cho rằng cần có chính sách thu hút, khuyến khích nguồn nhân lực du lịch có kinh nghiệm, kỹ năng nghề đã chuyển việc quay lại làm việc.

Phó Vụ trưởng Vụ khách sạn (Tổng cục Du lịch) Nguyễn Thanh Bình nêu rõ, cùng với yếu tố lương thưởng, cơ hội làm việc trong một môi trường người lao động được sự thừa nhận của các chủ thể như người quản lý, khách hàng, mối quan hệ cởi mở giữa các đồng nghiệp... sẽ tạo nên sự hạnh phúc cho người lao động. Ngoài ra, các khách sạn cũng cần tạo điều kiện cho nhân viên thăng tiến trong công việc, để giữ chân được người lao động và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Lê Nam