Dừng cướp phết, Hội Phết Hiền Quan không đông vui như mọi năm
Việc tạm dừng tổ chức hoạt động cướp phết tại lễ hội Phết Hiền Quan đã khiến nhiều người tỏ ra ngậm ngùi, tiếc nuối. Không khí lễ hội cũng vì thế kém vui và hấp dẫn hơn hẳn so với các năm trước dịch Covid-19.
Hàng năm, cứ vào ngày 12 và 13 tháng Giêng, lễ hội Phết Hiền Quan lại được tổ chức trang trọng tại xã Hiền Quan (huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ). Lễ hội nhằm tôn vinh công lao và tưởng nhớ Thiều Hoa công chúa, một nữ tướng có công chiêu mộ binh sỹ, xả thân giúp Hai Bà Trưng đánh giặc Hán. Thắng trận, đất nước thái bình, bà xin về làng Song Quan (nay là xã Hiền Quan), tu hành tại chùa Phúc Khánh và dạy nhân dân cày cấy.
Lễ hội được tổ chức nhằm tôn vinh tinh thần thượng võ và tưởng nhớ hai vị thành hoàng là Thiều Hoa công chúa, một nữ tướng dưới thời Hai Bà Trưng có công đánh giặc và Mộc Trang đại vương thời nhà Đinh có công dẹp loạn 12 sứ quân.
Kiệu được khiêng từ đình ra đền do các binh sĩ mình mặc "áo giáp" hộ tống.
Tham gia lễ rước có các cụ cao niên trong xã, các thanh niên trong các làng và học sinh trường THCS Hiền Quan, mang đến không khí trang nghiêm và lan tỏa những giá trị tốt đẹp của lịch sử, văn hóa lễ hội được phát huy từ ngàn đời nay.
Đoàn rước chủ yếu là người làng Hiền Quan và rất ít du khách thập phương tham dự, khác hẳn không khí đông vui nhộn nhịp mọi năm.
Sau lễ rước kiệu là phần tế lễ tại đền Hiền Quan. Tham gia tế lễ có ông tiên chỉ và các bậc bô lão.
Năm nay, xã Hiền Quan chỉ tổ chức phần rước kiệu, tế lễ, không tổ chức phần kéo quân và cướp phết, mặc dù đã không còn dịch Covid-19. Đa phần người dân trong xã đều cho rằng, lễ hội được tổ chức hàng ngàn năm nay nhưng lại thiếu đi một phần quan trọng nhất sẽ mất đi ý nghĩa.
Theo ông Lê Trung Huyên, Chủ tịch UBND xã Hiền Quan, Trưởng Ban tổ chức lễ hội cho biết, từ tháng 10/2022, chính quyền địa phương đã tập trung xây dựng đề án lễ hội Phết Hiền quan 2023. Sau khi xây dựng xong, đề án được gửi về UBND huyện, sau đó gửi lên tỉnh và cuối cùng là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để xin ý kiến về công tác tổ chức lễ hội.
“Đề án xây lễ hội Phết Hiền Quan 2023 dựng không khác nhiều so với các năm trước kia. Năm nay chúng tôi chỉ bổ sung việc củng cố hàng rào để du khách không tràn vào sân phết, tránh gây nên các hình ảnh phản cảm. Tuy nhiên, trong quá trình xin ý kiến, các cấp ngành đều có văn bản chỉ đạo Ban tổ chức phải xây dựng sân phết vững chắc. Nếu như không đảm bảo an ninh trật tự, cơ sở vật chất để tổ chức đánh phết, sẽ tạm ngừng việc tổ chức đánh phết. Đây là lễ hội truyền thống, cướp phết theo hình thức tự do. Điều này dẫn đến việc nhân dân địa phương và các nhân dân các tỉnh khác, khi đến với lễ hội đều muốn vào tranh phết. Do đó, công tác quản lý còn gặp rất nhiều khó khăn. Tôi mong các cơ quan quản lý sẽ sớm tạo điều kiện để Ban tổ chức có kinh phí xây dựng sân chơi, cũng như có kinh phí thực hiện các nội dung theo yêu cầu” - Chủ tịch UBND xã Hiền Quan chia sẻ.
Việc không tổ chức cướp phết khiến người dân tỏ ra buồn bã. Họ cho rằng, lễ hội được tổ chức hàng nghìn năm nay nhưng lại thiếu đi một phần quan trọng.
Bà Chu Thị Biên, người dân xã Hiền Quan cho biết, trước kia khi chưa xảy ra dịch Covid-19, cứ mỗi lần xã Hiền quan mở hội, người dân đổ về hội trẩy hội rất đông, tắc nghẽn cả các ngả đường quanh đền: "Năm nay bỏ cướp phết nên không khí lễ hội vì thế trở nên kém vui hẳn. Lễ hội Phết mà không có cướp phết sẽ chẳng còn ý nghĩa. Tôi chỉ mong những năm sau, hội Phết Hiền Quan sẽ trở lại bình thường, góp phần duy trì nét đẹp văn hóa truyền thống mà cha ông ta để lại".
Tương truyền, để rèn luyện quân sỹ, nữ tướng Thiều Hoa dưới trướng Hai Bà Trưng nghĩ ra việc đẽo gốc tre thành hình tròn (quả Phết), chia quân để đánh phết, nghĩa là hai bên tìm cách đưa được quả Phết ra khỏi phạm vi quy định. Màn đánh phết mang ý nghĩa ôn lại sự tích của nữ tướng Thiều Hoa, qua đó giáo dục, bồi đắp lòng tự hào về truyền thống đánh giặc giữ nước của cha ông ta. Trước đây khi tổ chức cướp phết, thanh niên giành nhau để đem được quả phết về nhà với kỳ vọng một năm may mắn.
Do là Ban tổ chức bỏ phần hội đánh phết, tranh phết, chỉ duy trì các nghi thức tế lễ truyền thống nên lễ hội Phết Hiền Quan năm nay kém sôi động hơn so với các năm trước.
Cũng theo nhiều người dân xã Hiền Quan, hội cướp phết mang một ý nghĩa vô cùng đặc biệt. Bởi theo quan niệm xưa, trong lễ hội ném phết, nếu quả phết được ném hướng về đằng ngược, dân làng sẽ làm nên ăn ra, mùa màng bội thu. Nếu quả phết về đằng xuôi, dân làng sẽ mất mùa.
Để phát huy giá trị truyền thống, tinh thần thượng võ, Ban tổ chức và cấp có thẩm quyền cần nghiêm túc bàn bạc, có phương án tuyên truyền, vận động nhân dân và du khách chấp hành tốt các quy định; tổ chức lễ hội thật chặt chẽ, bảo đảm ngăn ngừa hành vi phản cảm, đồng thời phát huy, lan tỏa giá trị văn hóa một cách lành mạnh, thay vì tạm ngưng lễ hội cướp phết, để lại bao tiếc nuối cho người dân./.
Hội Phết Hiền Quan ảm đạm ngày chính hội.
