Đường ống dẫn dầu mới của Canada liệu có thúc đẩy triển vọng dầu mỏ?

Dự án đường ống Keystone XL khổng lồ đã bị Tổng thống Mỹ Joe Biden tạm dừng vào năm 2021, khiến Canada càng bi quan hơn về tiềm năng dầu mỏ ở Bắc Mỹ. Tuy nhiên, đường ống dẫn Trans Mountain, dự kiến sẽ khởi động vào năm tới, được kỳ vọng sẽ giúp Canada vượt qua công suất đường ống bị hạn chế và mở ra các thị trường mới.

TC Energy có trụ sở tại Calgary, nhà tài trợ của đường ống Keystone XL, đã quyết định chấm dứt việc xây dựng đường ống sau khi Tổng thống Biden từ chối kế hoạch cho phép nó chạy qua Mỹ, vận chuyển dầu thô từ các mỏ cát dầu ở miền tây Canada đến thành phố Steele, Nebraska.

Keystone được thiết lập với chiều dài 1.200 dặm, đã được Tổng thống Trump chấp thuận sau nhiều năm trì hoãn dưới thời chính quyền Obama. Đường ống được cho là có thể vận chuyển 830.000 thùng dầu/ngày đến Nebraska và tiếp tục đến Vịnh Mexico.

Tổng thống Biden đã hủy giấy phép với lý do đốt dầu thô từ cát dầu có thể làm trầm trọng thêm tình trạng biến đổi khí hậu, đi ngược lại các cam kết về khí hậu của Mỹ.

Mang đến vận hội mới

Đối với nhiều người, việc hủy bỏ Keystone là thất bại nặng nề cho tham vọng đường ống dẫn dầu mới của Canada. Tuy nhiên, dự án mới, Trans Mountain, đang mang lại hy vọng cho ngành dầu khí quốc gia Bắc Mỹ một lần nữa. Việc mở rộng đường ống dẫn có thể mở ra cho Canada những thị trường mới ở châu Á và giúp nước này có được giá dầu thô tốt hơn.

Thủ tướng Justin Trudeau đã chỉ định mua dự án kể trên với giá 3,3 tỷ USD từ Kinder Morgan có trụ sở tại Houston vào năm 2018 để giảm bớt sự phụ thuộc của các nhà khai thác cát-dầu vào các nhà máy lọc dầu của Mỹ khiến giá dầu thô của họ giảm xuống.

Trong những năm trước, công suất đường ống hạn chế của Canada khiến nước này phụ thuộc rất nhiều vào các nhà máy lọc dầu của Mỹ, những người đã mua dầu thô của Canada với giá chiết khấu do thiếu các lựa chọn thị trường khác. Sự khác biệt về giá mỗi thùng giữa Western Canada Select và West Texas Middle là đáng kể trong những năm qua, ở mức trung bình từ 10 - 20 USD và tăng vọt nhiều lần trong 6 năm qua, với mức chênh lệch cao nhất là 50 USD vào năm 2018.

Việc mở rộng Trans Mountain sẽ giúp Canada khắc phục hạn chế về công suất đường ống. Đường ống Trans Mountain trị giá 22,9 tỷ USD sẽ vận chuyển lượng dầu gấp khoảng 2 lần so với trước đây, với tổng công suất là 890.000 thùng/ngày.

Nhà khai thác dầu lớn nhất của Canada, CNRL, hy vọng sẽ mua được 94.000 thùng/ngày trên tuyến đường - khoảng 16% tổng công suất của tuyến đường - bắt đầu từ những tháng đầu năm 2024. Các công ty đang đặt mục tiêu thiết lập thị trường mới ở châu Á và Bờ Tây nước Mỹ. Điều này cũng sẽ giúp các nhà khai thác vận chuyển dầu thô từ các dự án mở rộng mỏ dầu mới, chẳng hạn như mở rộng cơ sở Cold Lake với công suất 15.000 thùng/ngày của Exxon Mobil. Nó được kỳ vọng sẽ phục hồi ngành công nghiệp và khuyến khích các nhà khai thác xem xét lại các dự án mở rộng bị tạm dừng.

Không ít ý kiến phản đối

Bất chấp sự lạc quan xung quanh việc mở đường ống mới, dự án đã phải đối mặt với những lời chỉ trích đáng kể. Chi phí của đường ống đã tăng gấp 6 lần kể từ đề xuất ban đầu vào năm 2013, từ khoảng 4 tỷ USD lên hơn 22,9 tỷ USD. Ngoài ra, dự án dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2019, sớm hơn 5 năm so với ngày hoàn thành dự kiến hiện tại.

Các chuyên gia cho rằng, sự chậm trễ và chi phí tăng đột biến này cho thấy sự cần thiết phải cải cách quy định ở Canada để cải thiện việc giám sát đối với các dự án tương tự.

Đường ống đã vấp phải sự phản đối của một số bên, điều này đã góp phần gây ra sự chậm trễ trong xây dựng nhiều lần. Chính quyền British Columbia khi đó đã sử dụng "mọi công cụ có sẵn" để ngăn chặn dự án, từ chối giấy phép xây dựng vào năm 2017. Tiếp theo đó là việc Tòa phúc thẩm Liên bang từ chối phê duyệt dự án của chính phủ liên bang vào năm 2018.

Sự phản đối liên tục đối với dự án đã khiến nó trở nên khó khăn và tốn kém hơn nhiều so với dự kiến ban đầu.

Bình An