E ngại Luật Kiến trúc 'đẻ' ra hàng trăm giấy phép cho ngành xây dựng

Thảo luận về Luật Kiến trúc chiều 14/11, đại biểu Quốc hội Nguyễn Phương Tuấn (Ninh Bình) cho rằng, quy định như dự thảo sẽ tạo ra hàng trăm, thậm chí cả nghìn quy chế kiến trúc khác nhau theo từng địa bàn cụ thể vì mỗi huyện được phê duyệt hai quy chế.

“Nếu mỗi địa phương, đô thị, huyện khác nhau có quy chế quản lý riêng với lý do để phù hợp với đặc điểm của từng địa bàn thì đã làm mất đi sự quản lý thống nhất trên toàn quốc. Ngoài ra, để hàng trăm quy chế được phê duyệt thì theo quy định tại khoản 5, Điều 10 còn phải đợi Chính phủ ban hành nghị định về việc lập thẩm định với các quy chế này, tức là chờ Bộ Xây dựng soạn thảo cho ai có quyền lập, ai có quyền thẩm định để trình Chính phủ” - đại biểu Tuấn phân tích và cho rằng, các quy định này vừa không hợp lý, làm cho luật thiếu tính khả thi, vừa mâu thuẫn với chính mục tiêu cần thống nhất của quản lý kiến trúc trong dự luật và sẽ gây khó cho kiến trúc sư KTS hành nghề vì KTS không thể biết được hàng trăm quy chế ở các nơi khác nhau.

“Đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu và chỉ nêu quy định một quy chế quản lý kiến trúc thống nhất chung. Quy chế chung đó có thể gồm các chương quy định về kiến trúc đô thị theo phân loại cấp đô thị, kiến trúc cho vùng nông thôn phân theo đặc điểm các vùng đồng bằng ven biển, trung du, miền núi ở Bắc Bộ, Trung Bộ và Nam Bộ” - đại biểu Tuấn nói.

ĐB Nguyễn Phương Tuấn (Ninh Bình)

Ông Tuấn cũng chỉ ra, về dịch vụ kiến trúc và phạm vi hành nghề kiến trúc, dự thảo quy định cá nhân KTS sẽ không được tự do hành nghề nếu không có chứng chỉ hành nghề hoặc chứng chỉ năng lực, nhưng lại không cho biết chứng chỉ năng lực là gì.

Ngoài ra, dự thảo cũng quy định KTS không có chứng chỉ sẽ chỉ được tham gia vào phương án kiến trúc một công trình nào đó dưới sự chủ trì của người có chứng chỉ. Như vậy, KTS không có chứng chỉ sẽ chỉ là người làm thuê hoặc người phụ giúp.

“Trong lĩnh vực kiến trúc còn được xem là một loại hình nghệ thuật. Không có cơ sở khoa học nào để cho rằng người có chứng chỉ giỏi sáng tạo hơn người không có chứng chỉ. Cũng như người nhiều tuổi hơn, ra trường nhiều năm hơn thì giỏi và sáng tạo hơn người trẻ tuổi và người mới tốt nghiệp. Thực tế, có rất nhiều tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng, sáng giá trong lĩnh vực lại là của những người tuổi đời, tuổi nghề còn rất trẻ” - đại biểu Tuấn phân tích.

“Có thể thấy, quy định như dự thảo hiện hành là thiếu cơ sở khoa học, vừa là rào cản sự tự do được hành nghề, tự do phát huy sức sáng tạo của KTS, vừa không phù hợp với thực tế, hoạt động kiến trúc trong cơ chế thị trường hiện nay. Tôi không biết hiện nay ở các nước, để hành nghề kiến trúc có những nước nào đòi hỏi KTS phải có chứng chỉ của cơ quan nhà nước thì mới được hành nghề” – ông Tuấn nhấn mạnh.

“Chứng chỉ hành nghề thực chất là một loại giấy phép mà người muốn hành nghề phải có đơn xin đáp ứng một số yêu cầu nhất định và đóng phí theo quy định của nhà nước sẽ được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp, ở đây là Bộ Xây dựng và Sở Xây dựng cấp tỉnh” – ông Tuấn nói thêm và đề nghị không quy định trong luật bắt buộc tất cả các KTS muốn hành nghề kiến trúc để mưu sinh thì phải có chứng chỉ hành nghề.

Đại biểu Nguyễn Phương Tuấn cũng chỉ ra, trong dự thảo luật, các vấn đề thể hiện chính sách, quy định như tạo điều kiện thuận lợi để khuyến khích sự tự do trong sáng tạo kiến trúc, trong hành nghề, về vai trò của nhà nước, nâng cao chất lượng đào tạo, tổ chức thi tuyển, triển lãm các tác phẩm kiến trúc, giải thưởng nhà nước về kiến trúc, các hoạt động phản biện, lý luận, phê bình tác phẩm kiến trúc, về vai trò của Hội KTS Việt Nam v.v... hầu như chưa được đề cập hoặc có nêu nhưng mờ nhạt.

Đồng tình với đại biểu tỉnh Ninh Bình, đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) cho rằng, dự thảo luật không phân hạng chứng chỉ hành nghề kiến trúc là hợp lý vì kiến trúc là loại hình nghệ thuật, mang đặc trưng của loại hình nghệ thuật sáng tạo. Kiến trúc không hoàn toàn phụ thuộc vào độ tuổi, kinh nghiệm của KTS. Chứng chỉ hành nghề là cơ sở pháp lý chứng nhận đủ điều kiện hành nghề, không phản ánh đầy đủ năng lực hành nghề của KTS.

Băn khoăn với quy chế quản lý kiến trúc và hiệu quả thực thi của luật, đại biểu Giang cũng đề nghị dự thảo luật cần bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về đạo đức hành nghề của KTS, trên cơ sở đó tổ chức xã hội nghề nghiệp của KTS sẽ cụ thể hóa và ban hành bộ quy tắc đạo đức hành nghề của KTS, đồng thời nghiên cứu bổ sung quy định làm rõ về việc cơ chế kiểm tra, giám sát thực hiện, kiểm soát và có biện pháp duy trì thực hiện các yêu cầu về phát triển nghề nghiệp liên tục của KTS theo quy định của dự thảo luật.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang

Nhấn mạnh: “Kiến trúc sư không phải chỉ kê đơn, khám bệnh mà còn là một sự sáng tạo nghệ thuật”, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên) cho rằng, tăng cường quản lý nhà nước là cần thiết, song cũng cần cân nhắc quản lý ở mức nào, ở khâu nào để vẫn còn khoảng không gian sáng tạo, vẫn động viên sức sáng tạo của kiến trúc sư vì chính điều đó mới làm nên sự độc đáo, khác biệt của một công trình kiến trúc.

“Quản lý ở mức nào để tránh trường hợp chuyển từ cực tả sang cực hữu, tránh trường hợp để vượt qua sự kiểm duyệt của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, các kiến trúc sư rập lại khuôn theo các bản thiết kế đã được phê duyệt trước đó, tạo ra hàng loạt công trình có kiến trúc na ná nhau và tẻ nhạt” - đại biểu Thanh Mai nói.

Phát biểu tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà cho biết, dự án Luật này được thực hiện theo trình tự hai kỳ họp. "Kỳ họp đầu xin ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, Ban soạn thảo xin nghiêm túc tiếp thu tất cả các ý kiến đóng góp của các vị đại biểu Quốc hội tại hội trường hôm nay. Chúng tôi cùng phối hợp với các cơ quan của Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội và cơ quan có liên quan khác, tiếp tục chỉnh sửa, hoàn thiện hồ sơ, chỉnh lý dự thảo luật và tiếp tục báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội xem xét, quyết định" - Bộ trưởng nói.

Xuân Hưng