EU hướng tới hợp tác với Nga

Lãnh đạo Pháp, Mỹ trong Hội nghị thượng đỉnh G7 tổ chức tại Charlevoix, Canada ngày 8/6/2018.

Rạn nứt giữa Mỹ và EU

“Châu Âu không thể tiếp tục dựa vào Mỹ để đảm bảo an ninh của mình” – Tổng thống Macron nói trong một bài phát biểu ở Paris về chính sách ngoại giao mới đây.

Quan hệ giữa Mỹ và Pháp hồi đầu năm nay đã có một khởi đầu đầy hứa hẹn. Các cuộc tiếp xúc giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Pháp Macron trong kỳ hội nghị thượng đỉnh diễn ra hồi tháng Tư năm nay đã hình thành một mối hữu hảo giữa hai nhà lãnh đạo.

Thế nhưng chỉ một tháng sau đó, hai nước đồng minh này đã bắt đầu xuất hiện nhiều rạn nứt.

Vết rạn nứt đầu tiên xuất hiện sau khi Tổng thống Trump tuyên bố đơn phương rút Mỹ khỏi Thỏa thuận hạt nhân Iran. Vào thời điểm đó, Bộ trưởng Kinh tế Pháp đã thúc giục châu Âu ngừng hành động như thể “người lệ thuộc vào nước Mỹ” và duy trì quan hệ thương mại với Tehran.

Việc ông Trump áp thuế đối với thép và nhôm nhập khẩu trong tháng Sáu tiếp tục khiến toàn thế giới dậy sóng và buộc EU phải có hành động phản ứng. Tổng thống Macron đã gọi các đòn áp thuế này là “phi pháp” và cảnh báo rằng “chủ nghĩa dân tộc trong kinh tế dẫn tới chiến tranh”, điều mà ông cho rằng “đã từng xảy ra trong những năm 1930”.

“Sự thay đổi trong mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương trong thời kỳ chính quyền Trump đã đi rất xa”- Yury Rubinsky, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Pháp thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga, nói trong buổi phỏng vấn với Hãng RT, thêm rằng chính Washington đã bắt đầu sự thay đổi đó.

Đơn phương rút khỏi Thỏa thuận hạt nhân Iran, rút Mỹ khỏi Hiệp định Parí về biến đổi khí hậu, áp đặt thuế với thép và nhôm nhập khẩu… những động thái của Mỹ dưới chính quyền Trump dường như ngày càng đẩy EU xa rời khỏi nước Mỹ. Trên thực tế, Tổng thống Trump đã gây rạn nứt giữa Mỹ và EU từ lúc thực hiện chiến dịch tranh cử, khi mà ông gọi EU là “mớ hỗn độn”. Sau đó, khi đã nhậm chức, ông Trump còn nói rằng Mỹ có “rất nhiều kẻ thù”, trong đó có cả EU.

Đó là lý do mà trong bài phát biểu về vấn đề an ninh của EU, Tổng thống Pháp đã thể hiện mong muốn xem xét lại vấn đề an ninh trong đó liên quan tới tất cả các đối tác của châu Âu, bao gồm cả Nga. Chỉ vài ngày sau đó, trong một cuộc họp báo nhân chuyến thăm Helsinki, Phần Lan, Tổng thống Macron khẳng định rằng “xây dựng quan hệ chiến lược với Thổ Nhĩ Kỳ và Nga nhằm mang lại sự ổn định, sức mạnh” là lợi ích của EU.

Viễn cảnh hợp tác

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tin rằng quan điểm mà ông Macron đưa ra không thể hình thành chỉ trong một ngày duy nhất. “Những động thái của Mỹ thời gian qua trên trường quốc tế đã khiến mọi người phải suy nghĩ”- ông Lavrov nói.

Ông Rubinsky thì nhận định rằng, khi Tổng thống Macron nhắc tới nước Nga, ông phần lớn là ám chỉ tới cuộc khủng hoảng ở Syria, và đặc biệt là qua trình tái thiết một đất nước đã bị chiến tranh tàn phá sau khi chiến sự kết thúc. “Đâu là nơi mà người di cư sẽ đổ tới? Ai sẽ chi trả cho việc tái thiết đất nước Syria?”- ông Rubinsky đặt ra câu hỏi.

Tổng thống Macron, một chính trị gia trung dung đầy tham vọng và muốn tìm kiếm một vai trò lớn hơn trên trường quốc tế của EU, đã từng chịu nhiều thất bại trong việc hoàn thành những tham vọng đó. Tuy nhiên, ông Macron lại là người có khả năng dẫn dắt EU theo con đường tái hòa giải.

Hiện nay, Áo và Hungary, hay nhiều đảng phái chính trị có quan điểm chỉ trích EU như đảng Sự thay thế cho nước Đức (AfD) và đảng Mặt trận Quốc gia Pháp, đang kêu gọi EU xây dựng mối quan hệ mật thiết hơn với Nga, và kêu gọi Mỹ ngừng chính sách trừng phạt của mình.

Đến nay, nhiều thành viên EU đã nhận ra rằng chính sách trừng phạt mà họ áp dụng đối với Moscow không mang lại hiệu quả, trong khi nó lại gây tác dụng ngược đối với chính nền kinh tế của khối này. Theo RT, từ lâu các nhà vận động hành lang cho ngành nông nghiệp và giới doanh nghiệp của EU đã cố gắng thuyết phục giới chính trị gia châu Âu gỡ bỏ dần các lệnh trừng phạt đối với Moscow bởi chúng gây tổn hại tới chính ngành nông nghiệp của EU.

“EU đơn giản sẽ cố gắng đàm phán, bảo vệ các công ty và sản phẩm của họ khi làm ăn với Mỹ khỏi việc bị dính các lệnh trừng phạt”- ông Rubinsky nhận định; thêm rằng về vấn đề Thỏa thuận hạt nhân Iran, EU “không thể làm bất cứ điều gì” để cứu vãn Thỏa thuận này.

“Không một công ty châu Âu nào dám đối đầu với Chính phủ Mỹ về các lệnh trừng phạt đối với Iran. Châu Âu sẽ không thể thực sự đối đầu với Mỹ về vấn đề Iran. Họ chắc chắn sẽ thua cuộc”- ông Rubinsky nói.

Tuy nhiên, EU hoàn toàn có thể tìm cách xây dựng mối quan hệ thân thiết hơn với nước Nga, thay vì đồng minh ở bên kia bờ Đại Tây Dương. “Châu Âu sẽ hoàn toàn tê liệt khi đối phó với Mỹ, nhưng họ lại hoàn toàn có thể mở ra viễn cảnh hợp tác với Nga”- ông Rubinsky nói.

Khánh Duy