EVN lãi nhưng treo 3.090 tỷ lỗ tỷ giá:Thực và không thực

Theo Bộ Công thương, năm 2018, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) lãi gần 700 tỷ đồng, tương ứng tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu 0,47%.

Tuy nhiên, tập đoàn này vẫn còn khoản chênh lệch tỷ giá từ mua bán điện treo lại từ năm 2015 và 2017, gần 3.091 tỷ đồng và chưa được tính vào giá thành sản xuất, kinh doanh điện năm 2018.

Trao đổi với Đất Việt, TS Ngô Đức Lâm (Liên minh Năng lượng bền vững Việt Nam) cho rằng, đây là vấn đề sau này các cơ quan quản lý phải làm rõ, đó là lãi thực và lãi không thực của EVN.

"Dù lãi từ kinh doanh điện nhưng EVN vẫn treo khoản lỗ tỷ giá từ những năm trước, chưa tính vào giá thành sản xuất kinh doanh điện của năm 2018. Bởi chưa tính lỗ tỷ giá vào giá thành sản xuất kinh doanh điện nên EVN mới có lãi, trong khi thực tế, nếu tính vào thì có khi lãi chuyển thành lỗ. Khi ấy cơ chế tài chính đặt ra như thế nào, đó là điều cần phải làm rõ.

Mặt khác, tỷ giá là yếu tố đã được tính vào giá thành theo quy định và hướng dẫn của Bộ Công thương, tuy nhiên liệu đã công bằng giữa EVN với các doanh nghiệp khác, các doanh nghiệp khác có được tính như EVN; có đưa tất cả 100% vào giá thành hay chỉ đưa một tỷ lệ hợp lý khác; nên đưa vào trải dài trong nhiều năm hay giật cục...?", TS Ngô Đức Lâm nói.

Năm 2018, EVN lãi gần 700 tỷ đồng từ kinh doanh điện song vẫn treo khoản lỗ hơn 3.000 tỷ do chênh lệch tỷ giá từ năm 2015 và 2017

Vị chuyên gia năng lượng cũng chỉ ra thực tế của ngành điện: khi muốn chia lãi/thưởng thì báo cáo lãi (dù thực tế có thể là chia tiền lãi/lỗ), nhưng khi muốn tăng giá điện thì lại luôn báo lỗ.

"Khi EVN muốn tăng giá điện thì họ thường chỉ nêu 2 yếu tố đầu vào là chênh lệch tỷ giá và giá nguyên nhiên liệu (ví dụ năm nay thiếu nước, phài bù đắp bằng dầu, dầu đắt nên phải tăng giá) mà không nêu các yếu tố khác, chẳng hạn như chi tiêu hợp lý hay bất hợp lý", TS Ngô Đức Lâm chỉ rõ.

Là người nghiên cứu về giá điện và cách tính giá điện mấy chục năm, TS Lâm một lần nữa tái khẳng định, việc tăng giá điện phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trong đó có các chi phí đầu vào như: chi phí khấu hao, nguyên nhiên liệu, vật liệu; lương (thưởng); sửa chữa lớn; dịch vụ mua ngoài; chi phí tài chính (lãi vay, chênh lệch tỷ giá); chi phí phát triển khách hàng và các chi phí bằng tiền khác.

Trong các chi phí đầu vào trên, có 2 chi phí là khấu hao và chi phí định mức lương là do Nhà nước quy định, còn các chi phí khác hoàn toàn do EVN tự quyết định. Cần phải làm rõ và minh bạch hơn các chi phí nói trên, đơn cử như chi phí cho giá phát điện - là chi phí lớn nhất ảnh hưởng tới giá điện (chiếm hơn 70%), trong đó cần quan tâm đến nhiên liệu (khối lượng cần dùng và giá), vận hành, sửa chữa, điện tự dùng.

Yếu tố quyết định ở đây là yếu tố năng suất và hiệu suất của bản thân các nhà máy điện. Năng suất và hiệu suất của các nhà máy phát điện hiện nay chưa được minh bạch. Nếu quản lý tốt có khả năng giá thành phát điện còn có khả năng giảm được chứ không chỉ có tăng giá.

Ngày 18/12, Bộ Công thương đã công bố chi phí sản xuất kinh doanh điện năm 2018 của EVN. Theo đó, giá thành sản xuất kinh doanh năm 2018 của EVN là 1.727,41 đồng một kWh, tăng 3,58% so với 2017. Giá bán điện (sau khi cộng các chi phi phát điện, truyền tải...) là 1.731,04 đồng mỗi kWh. Như vậy, mỗi kWh điện EVN lãi khoảng 4 đồng.

Năm 2018, EVN lãi gần 700 tỷ đồng, tương ứng tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu 0,47%. Với tỷ suất lợi nhuận này, theo lãnh đạo Bộ Công thương, về lâu dài EVN sẽ gặp khó khăn tài chính nếu phải huy động nguồn điện chạy dầu giá cao.

Năm 2018, EVN ghi nhận doanh thu bán điện năm 2018 gần 333.000 tỷ đồng, tăng xấp xỉ 15%. Sản lượng điện thương phẩm gần 193 tỷ kWh.

Bóc tách từng chi phí trong giá bán điện thương phẩm, theo ông Nguyễn Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công thương), khâu phát điện chiếm tỷ trọng lớn nhất, gần 255.700 tỷ đồng, ứng với giá thành khâu này trong điện thương phẩm là 1.329,17 đồng một kWh. Chi phí truyền tải tương ứng 102,36 đồng trong mỗi kWh điện bán ra; phân phối là 288,99 đồng một kWh; phí phụ trợ, quản lý khoảng 6,88 đồng một kWh.

Tuy nhiên, tập đoàn này vẫn còn khoản chênh lệch tỷ giá từ mua bán điện treo lại từ năm 2015 và 2017, gần 3.091 tỷ đồng và chưa được tính vào giá thành sản xuất, kinh doanh điện năm 2018.

Thành Luân