Giải pháp nào để chống ngập cho TP Cần Thơ?

Dư luận đang đặt câu hỏi phải chăng cốt nền của TP đang thấp so với đỉnh triều cường.

Theo thống kê, trong đợt ngập vừa qua, toàn TP Cần Thơ có hơn 120 tuyến đường bị ngập. Riêng quận Ninh Kiều đã có 61 tuyến đường ngập sâu trung bình khoảng 20-60 cm.

Đã có người tử vong

Trong những ngày qua, nhiều tuyến đường chính ở TP Cần Thơ bị “thất thủ” bởi triều cường. Các tuyến đường bị ngập sâu nhất là Nguyễn Văn Cừ, nút giao Mậu Thân - Nguyễn Văn Cừ, nút giao Nguyễn Văn Cừ - Cách Mạng Tháng Tám. Nước dâng cao vào những giờ cao điểm trong ngày khiến giao thông rơi vào tình trạng hỗn loạn, kẹt xe khắp nơi. Các tuyến đường ngập sâu làm đảo lộn mọi sinh hoạt của người dân.

Bà Lê Thị Hồng, một hộ dân kinh doanh ăn uống trên đường Mậu Thân, quận Ninh Kiều, cho biết mấy ngày qua việc mua bán của gia đình bà ế ẩm nghiêm trọng. “Nước dâng cao quá, người ta chỉ lo chạy cho nhanh ra khỏi chỗ ngập, có ai ăn uống gì đâu” - bà Hồng buồn rầu nói.

Nghiêm trọng hơn, tối 1-10, một phụ nữ điều khiển xe máy hướng ra bờ hồ Bún Xáng (phường Xuân Khánh, quận Ninh Kiều) đã lao xuống hồ và tử vong. Thời điểm này, triều cường dâng cao gây ngập cả khu vực quanh hồ, đoạn bờ hồ xảy ra vụ tai nạn không có lan can bảo vệ, cũng không được căng dây cảnh báo. Công trình xây dựng hồ Bún Xáng có tổng diện tích trên 12 ha, tổng kinh phí đầu tư 222 tỉ đồng từ nguồn vốn ODA. Công trình này triển khai xây dựng với mục tiêu cải thiện vệ sinh môi trường, tăng lưu lượng dự trữ nước, điều tiết nước lưu vực quanh hồ và góp phần cho công tác chống ngập khu vực trung tâm TP. Dự kiến ban đầu dự án phải hoàn thành vào cuối năm 2017 nhưng đã lỗi hẹn đến nay.

Biểu đồ ngập nước qua các năm. Ảnh: CHÂU ANH

Biểu đồ ngập nước qua các năm. Ảnh: CHÂU ANH

Nằm trong vùng bị sụt lún khoảng 20 cm

Nói về nguyên nhân của tình trạng ngập nước vừa qua, tại buổi giao ban báo chí gần đây, ông Lê Tiến Dũng, Giám đốc Sở GTVT TP Cần Thơ, cho biết TP được bao bọc bởi ba con sông lớn là sông Hậu, sông Cần Thơ và sông Cái Sắn. Vì vậy mỗi khi triều cường dâng, nước trên ba con sông này tác động, gây nên tình trạng ngập. Bên cạnh đó, hệ thống thoát nước của ba quận trung tâm (Ninh Kiều, Bình Thủy, Cái Răng) đã xuống cấp, nhiều tuyến đường chưa được đầu tư hệ thống thoát nước tương xứng. “Một số tuyến đường được đầu tư trước đây cốt nền còn thấp, chỉ khoảng 1,7-1,8 m nên bị ngập. Các tuyến đường đầu tư mới có cốt nền cao hơn, khoảng 2,5-2,7 m thì không bị ngập” - ông Dũng giải thích thêm.

Cũng theo giám đốc Sở GTVT TP Cần Thơ, nguyên nhân khác dẫn đến ngập là do một số khu dân cư cất nhà lấn kênh rạch, cống thoát nước.

Còn theo ông Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia nghiên cứu độc lập về sinh thái ĐBSCL, nguyên nhân khiến TP ngập là hiện nay đồng bằng đang chịu tác động của hiện tượng nước biển dâng, cộng thêm sự sụt lún đất diễn ra từ nhiều năm. “Cần Thơ nằm trong vùng bị sụt lún khoảng 20 cm trong thời gian 25 năm. Do vậy, giả sử mực nước thủy triều năm 1991 và bây giờ như nhau thì các đô thị ĐBSCL sẽ bị ngập sâu hơn” - ông Thiện giải thích.

Tuy nhiên, cũng theo ông Thiện, nguyên nhân căn cơ dẫn đến ngập là do nước thủy triều phía biển dâng cao đúng vào kỳ nước rong. Thêm vào đó, nước lũ sông Mekong di chuyển xuống thì dội lại, làm tăng mực nước ở vùng hạ nguồn ĐBSCL.

Mực nước lũ mỗi năm mỗi cao, để chống ngập cho nội ô TP, ngành chức năng cần san lấp để nâng cao cốt nền so với mực nước lũ. Vấn đề cần quan tâm là cốt nền của thủy văn và cốt nền xây dựng có đồng bộ hay không. Vì hiện nay một số công trình có cốt nền trên 2 m nhưng năm nay đỉnh lũ 2,3 m đã ngập sâu. Cần xem lại vấn đề này.

ThS TRẦN VĂN AN, nguyên Viện trưởng Viện Kiến trúc-
Quy hoạch TP Cần Thơ

Hạn chế sử dụng nước ngầm

Nói về giải pháp chống ngập cho TP Cần Thơ, ông Dũng cho hay thời gian tới ngành chức năng và các địa phương phải quản lý, xử lý nghiêm tình trạng lấn chiếm, san lấp các kênh rạch tại các khu dân cư. Đồng thời triển khai nạo vét hệ thống kênh rạch, cống thoát nước để khai thông dòng chảy. song song đó, thay hệ thống cống mới có khẩu độ lớn hơn hoặc dùng van ngăn triều kết hợp với trạm bơm cục bộ để bơm nước ra sông.

Bên cạnh các giải pháp trước mắt, ông Dũng cũng nhấn mạnh các biện pháp lâu dài. Cụ thể, cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng đô thị. “Hiện nay dự án đã đi nửa chặng đường, khi dự án hoàn thành sẽ giải quyết cơ bản ngập nghẹt quận trung tâm Ninh Kiều” - ông Dũng thông tin thêm.

Đề xuất thêm về giải pháp hạn chế ngập, ông Nguyễn Hữu Thiện cho rằng trước mắt phải “cứu” TP bằng các đê bao chống ngập khi có triều cường. Tuy nhiên, về lâu dài gốc rễ vấn đề là phải giảm sụt lún và tạo không gian cho nước trên bình diện đồng bằng. Tiếp theo phải giảm sụt lún bằng cách hạn chế sử dụng nước ngầm. Cụ thể, phải chuyển hướng nền nông nghiệp theo tinh thần Nghị quyết 120 của Chính phủ, giảm thâm canh, chú trọng chất lượng hơn số lượng để giảm bớt lượng phân bón, thuốc trừ sâu mà sông ngòi phải gánh. Khi giảm được canh tác lúa trong mùa lũ thì sông ngòi sẽ có không gian để phân chia nước, các đô thị mới giảm được ngập sâu.

Dự án phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng đô thị có ba hợp phần (sử dụng vốn vay Ngân hàng Thế giới - WB), thời gian thực hiện từ năm 2016 đến 2021, tổng vốn đầu tư 7.000 tỉ đồng. Mục tiêu của dự án là tiêu thoát nước, chống ngập căn cơ cho vùng lõi đô thị Ninh Kiều, Bình Thủy; xây dựng đồng bộ các công trình giảm ngập lụt, tiêu thoát nước để bảo vệ hơn 2.600 ha đất và trên 420.000 người dân.

Đặc biệt, trong dự án, hợp phần một rất quan trọng, với một số công trình lớn để giảm thiểu và chống ngập đang chuẩn bị xây dựng như kè sông Cần Thơ, xây dựng ba âu thuyền lớn (tại Đầu Sấu, Hàng Bàng, Cái Khế) và khoảng 14-15 cống ngăn triều. Đồng thời cải tạo hệ thống kênh rạch trên vùng lõi của quận Ninh Kiều và 17 tuyến đường có hệ thống thoát nước, xây dựng thêm một số hồ điều hòa.

CHÂU ANH

Nguồn PLO: https://plo.vn/do-thi/moi-truong/giai-phap-nao-de-chong-ngap-cho-tp-can-tho-861945.html