Giảm số lượng, tăng định mức đầu tư

Từ năm 1996 đến nay, vùng DTTS và miền núi đã có 4 lần phân định thành 3 khu vực theo trình độ phát triển. Trong đó, giai đoạn 2016 - 2020 được xác định theo các tiêu chí quy định tại Quyết định 50/2016/QĐ-TTg ngày 3/11/2016 của Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện theo các tiêu chí quy định tại Quyết định 50 đã bộc lộ một số bất cập, như: Tiêu chí không đề cập đến tỷ lệ hộ DTTS, dẫn đến nguồn lực thực hiện chính sách bị dàn trải, thiếu tập trung, thậm chí có địa phương không có đồng bào DTTS nhưng vẫn được thụ hưởng chính sách dân tộc. Việc xác định xã đặc biệt khó khăn (ĐBKK) chưa phù hợp gây nên bất cập trong việc phân bổ nguồn lực đầu tư và áp dụng các chính sách liên quan. Đáng lưu ý là, không ít địa phương có tâm lý muốn có nhiều thôn, xã ĐBKK để được đầu tư, thụ hưởng chính sách nên phân định chưa phù hợp với tiêu chí và điều kiện thực tế…

Đây là nguyên nhân dẫn đến việc mặc dù có rất nhiều chính sách, chương trình dành cho vùng DTTS và miền núi, nhưng đến nay, khu vực này vẫn là nơi có điều kiện khó khăn nhất, chất lượng nhân lực thấp nhất, kinh tế - xã hội chậm phát triển nhất, tiếp cận dịch vụ khó khăn nhất và tỷ lệ hộ nghèo cao nhất.

Để giải quyết “5 cái nhất” của vùng DTTS và miền núi, Quốc hội khóa XIV, đã ban hành Nghị quyết số 88/2019/QH14 phê duyệt Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS giai đoạn 2021 - 2030. Trong đó giao Chính phủ chỉ đạo “Xây dựng, ban hành tiêu chí phân định vùng đồng bào DTTS và miền núi theo trình độ phát triển, đảm bảo toàn diện, khách quan, khoa học, chính xác, làm cơ sở xác định đối tượng, địa bàn cần ưu tiên tập trung đầu tư có trọng tâm, trọng điểm”.

Trên cơ sở đó, UBDT đã phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xây dựng Đề án tiêu chí phân định vùng DTTS và miền núi theo trình độ phát triển và được Chính phủ thống nhất thông qua tại Nghị quyết số 28/NQ-CP ngày 10/3/2020. Tháng 7/2020, UBDT đã thông báo về dự thảo Tờ trình phê duyệt “Tiêu chí phân định vùng DTTS và miền núi theo trình độ phát triển giai đoạn 2021 - 2025” và đang tiếp tục lấy ý kiến góp ý của các bộ, ngành, địa phương để hoàn thiện và trình Thủ tướng. Theo tiêu chí được đề cập tại Dự thảo Tờ trình, giai đoạn 2021 - 2025, vùng DTTS và miền núi giảm 1.851 xã không có hoặc có rất ít đồng bào DTTS sinh sống; số thôn ĐBKK đầu tư theo các chương trình, dự án giảm 2.767 thôn; số xã ĐBKK giảm 398 xã.

Theo cách tính tiêu chí mới, so với đầu tư cho các xã, thôn ĐBKK theo chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2016 - 2020, ngân sách nhà nước tiết kiệm 1.223 tỷ đồng (tương đương gần khoảng 30% ngân sách đầu tư hiện nay).

“Đây là điều kiện để nâng định mức, ưu tiên đầu tư cho những địa bàn đặc biệt khó khăn có đông đồng bào DTTS sinh sống, đảm bảo được quan điểm chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ “Ưu tiên tập trung đầu tư trọng tâm, trọng điểm và hiệu quả” – Bộ trưởng, Chủ nhiệm Đỗ Văn Chiến khẳng định, đồng thời nhấn mạnh, cơ quan soạn thảo, sẽ tiếp tục rà soát, khảo sát thực tế, lắng nghe ý kiến của địa phương để hoàn thiện tiêu chí phân định vùng DTTS và miền núi. Bên cạnh đó, sẽ nghiên cứu để có những quy định riêng đối với những trường hợp cá biệt. Để bảo đảm tính khách quan, khoa học, Thường trực Hội đồng Dân tộc của Quốc hội và UBDT sẽ tiếp tục tổ chức cuộc họp để thống nhất ý kiến trước khi trình Chính phủ phê duyệt.

Dự thảo Tờ trình về Tiêu chí phân định vùng đồng bào DTTS và miền núi theo trình độ phát triển giai đoạn 2021 - 2025 quy định: Vùng đồng bào DTTS và miền núi, bao gồm: Xã có từ 15% trở lên số hộ DTTS sinh sống ổn định thành cộng đồng; thôn có từ 15% trở lên số hộ DTTS sinh sống ổn định thành cộng đồng.

Hoàng Mai