Gỡ nút thắt thúc đẩy 'tiền di động' tăng trưởng

Nhà mạng kêu khó

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), đến cuối tháng 3/2022, tổng số khách hàng đăng ký và sử dụng dịch vụ Mobile Money là hơn 1,1 triệu khách hàng, trong đó số lượng khách hàng đăng ký và sử dụng dịch vụ ở nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo là gần 660.000 khách hàng (chiếm hơn 60% tổng số khách hàng đăng ký và sử dụng dịch vụ). Cũng trong thời gian này, hơn 3.000 điểm kinh doanh được thiết lập; tổng số đơn vị chấp nhận thanh toán được thiết lập hơn 12.800 đơn vị, trong đó chủ yếu là các đơn vị cung ứng dịch vụ thiết yếu như điện, nước, giáo dục…

Về giao dịch bằng dịch vụ Mobile Money,đến cuối tháng 3/2022, tổng số lượng giao dịch đã đạt hơn 8,5 triệu giao dịch với tổng giá trị hơn 370 tỷ đồng.

Việc cho phép triển khai thí điểm dịch vụ Mobile Money theo như mục tiêu ban đầu đưa ra là góp phần phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, tăng cường việc tiếp cận và sử dụng các dịch vụ tài chính, đặc biệt tại khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo. Nhiều chuyên gia cho rằng, cơ quan quản lý muốn phủ sóng tài chính toàn diện thì việc ra đời Mobile Money là hợp lý. Nhưng để thúc đẩy Mobile Money phát triển, tăng tốc bùng nổ lại là vấn đề khác. Đặc biệt, các nhà mạng triển khai thí điểm Mobile money đã than gặp nhiều khó khăn.

Ông Nguyễn Văn Tấn, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Dịch vụ Viễn Thông VNPT VinaPhone cho hay, Mobile Money tập trung vào micro payment (thanh toán nhỏ), tức là khách hàng ở vùng xa ít có điều kiện tiếp cận dịch vụ ngân hàng. Như vậy, phải làm sao để Mobile Money dễ dàng sử dụng nhất. Muốn vậy, đại diện VNPT VinaPhone cho rằng Mobile Money phải rất đơn giản, chỉ cần 1-2 nút bấm.

Tuy nhiên, mâu thuẫn ở chỗ quản lý thì muốn chặt chẽ còn sử dụng lại muốn đơn giản. Qua thực tế triển khai, chúng tôi nhận ra vấn đề về xác thực khách hàng. Làm sao để khách hàng đăng ký đơn giản, cần sử dụng cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia. Bởi trên đó có thông tin đầy đủ và chính xác gần như tuyệt đối về họ tên, ngày tháng năm sinh, địa chỉ… Nếu như nhà mạng tiếp cận được nguồn này thì khách hàng không cần nhiều bước phức tạp mà có thể sử dụng Mobile Money ngay, miễn là số điện thoại trùng với thông tin đăng ký.

Ngoài ra, quy định thuê bao phải có “tuổi đời” ít nhất 3 tháng mới được sử dụng Mobile Money, theo đại diện VNPT là không hợp lý. Ông Tấn cho rằng, điều kiện quá chặt với Mobile Money (trong khi hầu hết các ngân hàng đã cho phép khách hàng đăng ký tài khoản online và định danh điện tử - eKYC) đã làm mất đi tính ưu việt của Moble Money và làm cho doanh nghiệp thí điểm phải tốn thêm nguồn lực để phát triển thuê bao di động trở thành khách hàng Mobile Money.

Tại VNPT, tính đến tháng 3/2022, tổng số khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ, nhưng không thành công do không đáp ứng các yêu cầu trên tại VNPT-Media là 156.351 người, chiếm 30% tổng khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ.

Còn bà Phạm Minh Tú, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ số MobiFone cho rằng, hạn mức của Mobile Money chỉ dưới 10 triệu đồng, thấp hơn ví điện tử rất nhiều. Đây là một hạn chế. Bên cạnh đó, quy định về điểm kinh doanh cũng gây tốn kém nguồn lực của doanh nghiệp.

“Chúng ta đang có 13,5% tổng lượng giao dịch trên thị trường dùng tiền mặt nhưng lại chiếm tới hơn 80% số lượng giao dịch. Điều này chứng tỏ giao dịch tiền mặt tại Việt Nam rất nhiều. Đây được coi là đối tượng của Mobile Money. Dư địa của Mobile-Money không phải không còn, nhưng đây là những mảnh đất cằn cỗi, sỏi đá. Trong khi mảnh đất mầu mỡ ngân hàng đã cày sới hết”- bà Phạm Minh Tú nói.

Còn ông Trương Quang Việt, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Dịch vụ số Viettel, do mới đi vào triển khai dịch vụ Mobile Money nên đã đặt ra bài toán khó về thay đổi hành vi chi tiêu và sử dụng tiền của người dân. Vì thế, vị này đề xuất đẩy mạnh các hoạt động giải ngân, hỗ trợ sản xuất kinh doanh cho nhóm đối tượng yếu thế; đưa ra các định hướng, chính sách hỗ trợ để xây dựng và nhân rộng nhiều hơn nữa các mô hình thanh toán không tiền mặt trên khắp cả nước.

Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Ở góc độ nhà quản lý, ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Thanh toán khẳng định, NHNN có mấy nguyên tắc không thỏa hiệp. Thứ nhất là phải bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nhất là vấn đề bảo mật. Thứ hai, phải bảo vệ an toàn tài chính (eKYC, phòng chống rửa tiền…), Mobile Money hoạt động như dịch vụ tài chính thì phải tuân thủ các nguyên tắc trên.

Ông Dũng đề nghị các doanh nghiệp tuân thủ đầy đủ các nội dung liên quan quy định về mục tiêu, phạm vi thực hiện thí điểm, nội dung thí điểm, tổ chức thực hiện, các hành vi bị cấm theo quy định tại Quyết định 316/QĐ-TTg; phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai, thúc đẩy thanh toán dịch vụ công, các khoản trợ cấp Chính phủ qua dịch vụ Mobile Money.

Ông Phan Đức Hiệp, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, ứng dụng dữ liệu dân cư, căn cước công dân (Bộ Công an) cho biết, đối với nhóm tiện ích phát triển kinh tế - xã hội, Bộ Công an đã nghiên cứu, triển khai các giải pháp để hỗ trợ các doanh nghiệp, người dân nói chung và các nhà mạng, tổ chức cung cấp dịch vụ Mobile Money nói riêng.

Cụ thể xác thực dữ liệu dân cư để làm sạch thuê bao di động, cấp tài khoản Mobile Money theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 88/TP-VPCP ngày 29/3/2022. Bộ Công an đã chủ trì làm việc cùng với các nhà mạng xây dựng quy trình, quy chế phối hợp để triển khai thực hiện kết nối làm sạch thuê bao di động, giải quyết tình trạng sim rác trên nền tảng dữ liệu dân cư; cấp tài khoản Mobile Money, cấp sim chính chủ gắn với việc cấp tài khoản định danh điện tử cho công dân.

Về giải pháp ứng dụng thẻ căn cước công dân gắn chip điện tử, hiện nay, Bộ Công an đang triển khai thí điểm việc xác thực thẻ căn cước công dân thật/giả, xác thực thông tin cơ bản, thông tin sinh trắc với dữ liệu được lưu trữ trong chip của thẻ căn cước công dân, nhằm tránh các rủi ro, gian lận trong hoạt động tài chính, ngân hàng, viễn thông, công chứng và các giao dịch dân sự, thủ tục khác. Các nhà cung cấp dịch vụ Mobile Money tích hợp giải pháp này là cần thiết nhằm tránh các rủi ro trong hoạt động xác minh tài khoản qua ứng dụng trực tuyến và các quầy giao dịch, điểm tiếp nhận trực tiếp. Hình thức của giải pháp này được thể hiện qua các đầu đọc thẻ căn cước công dân gắp chip, thiết bị xác minh di động tại quầy giao dịch, thư viện tích hợp vào các ứng dụng mobile trên nền tảng di động.

Thúy Hằng