Gỡ 'thẻ vàng' IUU: Tàu cá khẩn trương lắp đặt thiết bị giám sát hành trình

Còn hàng trăm tàu cá chưa lắp đặt thiết bị giám sát hành trình

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu nhiều loại hải sản trong quý 1/2023 sụt giảm mạnh, chỉ đạt 738 triệu USD, giảm 13% so với cùng kỳ năm trước. Sự sụt giảm này là do lạm phát vẫn đang khiến cho nhu cầu tiêu thụ hải sản giảm ở hầu hết các thị trường chính và tác động xấu tới hoạt động sản xuất trong nước khiến cho lượng đơn hàng xuất khẩu của doanh nghiệp giảm.

Cùng với đó, tác động từ "thẻ vàng" IUU mà EC cảnh báo càng làm trầm trọng thêm sự suy giảm xuất khẩu hải sản. Quyết tâm cao khắc phục những tồn tại, hạn chế theo khuyến nghị của EC để thực hiện mục tiêu gỡ "thẻ vàng", các địa phương ven biển đã ban hành kế hoạch hành động theo Quyết định số 81 của Thủ tướng Chính phủ về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), trong đó tập trung vào quản lý đội tàu và theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá.

Còn nhiều địa phương chưa ban hành Quy trình lắp đặt, tháo dỡ, thay thế thiết bị giám sát hành trình cho tàu cá.

Theo Tổng cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), hiện nay, qua hệ thống cơ sở dữ liệu Vnfishbase và hệ thống giám sát tàu cá (VMS) còn 223 tàu cá tại các tỉnh còn hạn giấy phép khai thác nhưng chưa lắp đặt thiết bị giám sát hành trình.

Ông Nguyễn Quang Hùng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản cho biết, đối với tàu cá có giấy phép khai thác thủy sản chưa lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, các địa phương phải khẩn trương lắp đặt, đảm bảo 100% số lượng tàu cá còn hạn Giấy phép khai thác thủy sản được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình. Đối với tàu cá không còn khả năng hoạt động, nằm bờ chưa lắp đặt thiết bị, các tỉnh, thành phố ven biển cần thống kê danh sách chi tiết, vị trí tàu đang nằm bờ, giao cơ quan, đơn vị quản lý và có báo cáo định kỳ về Tổng cục Thủy sản. Cùng với đó là sớm có biện pháp giải bản đối với các tàu cá bị chìm, cháy, mất tích, nước ngoài bắt giữ tịch thu, ngân hàng tịch thu theo quy định.

Có lắp đặt thiết bị giám sát tàu cá nhưng mất kết nối nhiều năm

Đến nay, số lượng tàu cá bị mất kết nối trên 1 năm là 2.335 tàu, chiếm 8% so với tổng số lượng tàu đã được lắp đặt có trên hệ thống giám sát tàu cá. Đặc biệt, nhiều tàu cá đã bị mất kết nối từ năm 2019, 2020 cho đến nay vẫn chưa có tín hiệu trở lại. Cụ thể, từ năm 2019 có 30 tàu, từ năm 2020 có 524 tàu.

Với những tàu cá đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình nhưng không có tín hiệu kết nối dài ngày trên hệ thống giám sát tàu cá, ông Nguyễn Quang Hùng đề nghị các địa phương rà soát, quản lý chặt chẽ số tàu cá này như các tàu cá chưa lắp thiết bị giám sát hành trình. Trong quá trình vận hành hệ thống giám sát tàu cá, nhiều địa phương chưa tổ chức trực vận hành hệ thống giám sát tàu cá 24/7 như: Thanh Hóa, Quảng Bình, Quảng Ngãi. Các địa phương như: Hà Tĩnh, Phú Yên, TP Hồ Chí Minh, Bạc Liêu đến nay chưa ban hành quy chế, quy trình xử lý thông tin tàu cá trên hệ thống giám sát tàu cá.

Không chỉ vậy, hiện tình hình tàu cá duy trì hoạt động của thiết bị có kết nối trung bình hàng ngày tại các tỉnh, thành vẫn còn thấp so với số lượng tàu cá đã lắp (chỉ đạt khoảng 50%). Với tình hình trên, Tổng cục Thủy sản đề nghị các địa phương cần rà soát toàn bộ khối tàu từ 15m trở lên của tỉnh đã lắp thiết bị giám sát hành trình nhưng không duy trì hoạt động, tránh tình trạng các tàu cá này tham gia khai thác thủy sản. Gần đây, lực lượng chức năng các địa phương còn phát hiện tình trạng tháo thiết bị giám sát hành trình của tàu cá rồi nhờ "giữ hộ" trên tàu cá khác.

Để ngăn chặn tình trạng trên, Tổng cục Thủy sản đề nghị các nhà cung cấp thiết bị giám sát hành trình cần lắp đặt thiết bị tại những vị trí không thể tháo gỡ và niêm phong với bộ phận thân tàu. Các cơ quan quản lý xuất nhập bến cần kiểm tra việc niêm phong kẹp chì cũng như mã kẹp chì của các thiết bị khi tàu xuất/nhập bến. Cùng với đó, căn cứ vào dữ liệu giám sát hành trình trên hệ thống giám sát tàu cá, các lực lượng tuần tra tăng cường phân tích, nhận định các hiện tượng tàu trùng hành trình, tín hiệu đứng yên một chỗ lâu ngày... để có thể tuần tra, kiểm soát phát hiện tình trạng tàu tháo thiết bị gửi sang tàu khác hoặc để trên bờ để tham gia khai thác thủy sản trái phép.

Ngoài ra, nhằm quản lý việc tàu đã được lắp đặt thiết bị đúng theo quy định của Luật Thủy sản; tránh chủ tàu tự tháo gỡ thiết bị ra khỏi tàu; quản lý việc niêm phong thiết bị khi lắp đặt trên tàu cá, các địa phương cần khẩn trương ban hành Quy trình tháo lắp thiết bị phục vụ trong quản lý và đảm bảo quyền lợi cho chủ tàu cá.

Theo Tổng cục Thủy sản, đến nay, còn khá nhiều địa phương chưa ban hành Quy trình lắp đặt, tháo dỡ, thay thế thiết bị như: Quảng Ninh, Hải Phòng, Thái Bình, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Phú Yên, Ninh Thuận, Bến Tre, Sóc Trăng, Bạc Liêu.

Chi Linh