GÓC NHÌN: KỲ HỌP THỨ 6, QUỐC HỘI KHÓA XV - ĐỔI MỚI, TẬN TÂM, TRÁCH NHIỆM, GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ CẤP BÁCH, ĐÁP ỨNG MONG MỎI CỦA CỬ TRI

Với tinh thần trách nhiệm, tập trung, trí tuệ, Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV đã hoàn thành toàn bộ nội dung chương trình đề ra và thành công tốt đẹp, thể hiện tinh thần đổi mới, dấu ấn đậm nét trong công tác lập pháp, công tác giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Kỳ họp thứ 6 diễn ra trong 22,5 ngày, chia làm 02 đợt, đợt 1 từ ngày 23/10 đến ngày 10/11; đợt 2 từ ngày 20 đến ngày 29/11/2023.

Tại Kỳ họp này, với tỉ lệ tán thành rất cao, Quốc hội đã biểu quyết thông qua 07 Luật, 09 Nghị quyết; cho ý kiến lần đầu đối với 08 dự án luật; đồng thời, cho ý kiến về việc tiếp thu, chỉnh lý và quyết định điều chỉnh thời điểm trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật Đất đai (sửa đổi) và dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) sang kỳ họp gần nhất, đảm bảo chất lượng và kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn hiện nay. Bên cạnh đó, Quốc hội đã thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội, đầu tư công, ngân sách nhà nước, các vấn đề quan trọng khác trong năm 2023 và quyết định phương hướng, giải pháp phát triển đất nước 2024; đồng thời tập trung thảo luận, quyết sách, đánh giá kết quả thực hiện những vấn đề quan trọng của đất nước.

Cụ thể, Quốc hội đã thông qua 07 Luật bao gồm: Luật Căn cước; Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi); Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở; Luật Nhà ở (sửa đổi); Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự; Luật Tài nguyên nước (sửa đổi); Luật Viễn thông (sửa đổi).

Đồng thời đã thông qua 9 Nghị quyết: Nghị quyết xác nhận kết quả lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn; Nghị quyết về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2024; Nghị quyết về phân bổ ngân sách trung ương năm 2024; Nghị quyết thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ; Nghị quyết về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu; Nghị quyết về giám sát chuyên đề “Việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030”; Nghị quyết về tiếp tục thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến hết Kỳ họp thứ 4 về giám sát chuyên đề, chất vấn; Nghị quyết Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV.

Quốc hội đã cho ý kiến lần đầu đối với 08 dự án luật gồm: (1) Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi); (2) Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp; (3) Luật Đường bộ; (4) Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ; (5) Luật Lưu trữ (sửa đổi); (6) Luật Thủ đô (sửa đổi); (7) Luật Tổ chức tòa án nhân dân (sửa đổi); (8) Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản. Đây là các đạo luật có ý nghĩa chính trị - xã hội quan trọng nhằm thể chế hóa kịp thời chủ trương, yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong các nghị quyết của Trung ương, của Bộ Chính trị, cụ thể hóa quy định của Hiến pháp và giải quyết những vấn đề thực tiễn cấp bách.

Đặc biệt, Quốc hội đã cho ý kiến về công tác rà soát các văn bản quy phạm pháp luật theo Nghị quyết số 101/2023/QH15 và giao Chính Phủ khẩn trương xem xét xử lý kết quả rà soát, giải quyết các kiến nghị do Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, TAND, VKSND, Kiểm toán Nhà nước, để tháo gỡ khó khăn cho thực tiễn và báo cáo kết quả cho Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7.

Tại Kỳ họp này, Quốc hội có nhiều đổi mới theo hướng sát thực tế, phản ánh đúng với tâm nguyện của cử tri, đó là: tiếp tục tiến hành thảo luận riêng về kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ 5, đồng thời lần đầu tiên thảo luận riêng về kết quả giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, qua đó, tiếp tục thể hiện tinh thần đổi mới về công tác dân nguyện của Quốc hội, nâng cao vai trò giám sát của Quốc hội trong việc giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri, Nhân dân.

Đây là Kỳ họp đánh giá giữa nhiệm kỳ nên khác với các kỳ họp trước, việc chất vấn tại Kỳ họp này không tiến hành theo nhóm vấn đề được thông báo trước đối với một số bộ, ngành như tại các kỳ họp thông thường mà chất vấn mang tính toàn diện. Quốc hội tiến hành chất vấn đối với tất cả các lĩnh vực, chia theo 4 nhóm lĩnh vực có sự liên kết, tương tác với nhau gồm: (1) nhóm lĩnh vực kinh tế tổng hợp (kế hoạch và đầu tư, tài chính, ngân hàng); (2) nhóm lĩnh vực kinh tế ngành (công thương, nông nghiệp và phát triển nông thôn, giao thông vận tải, xây dựng, tài nguyên và môi trường); (3) nhóm lĩnh vực văn hóa - xã hội; (4) nhóm lĩnh vực quốc phòng, an ninh, nội chính, tư pháp, kiểm toán. Qua đó, đã chất vấn các thành viên Chính phủ, tư lệnh các ngành về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội khóa XIV về giám sát chuyên đề, chất vấn cũng như Nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề, chất vấn từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến hết Kỳ họp thứ 4.

Với tinh thần xây dựng, tâm huyết và trách nhiệm cao với đất nước, đại biểu Quốc hội đã đi thẳng vào các vấn đề còn tồn tại, hạn chế để chỉ rõ trách nhiệm và giải pháp trong quá trình thực hiện các Luật, Nghị quyết của Quốc hội. Đã có 457 lượt đại biểu Quốc hội đăng ký tham gia chất vấn; 152 lượt đại biểu Quốc hội thực hiện quyền chất vấn, trong đó có 39 lượt đại biểu tranh luận. Còn 310 đại biểu chưa được chất vấn và 15 đại biểu đăng ký nhưng chưa được tranh luận, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu gửi văn bản chất vấn, cho thấy tinh thần trách nhiệm rất cao của đại biểu Quốc hội đối với đất nước.

Qua chất vấn, Quốc hội đã giám sát, đánh giá lại tất cả những vấn đề đã trả lời chất vấn của các Tư lệnh ngành từ 5 Kỳ họp trước đây, đồng thời đề ra một số định hướng, giải pháp trọng tâm, lộ trình cần tập trung thực hiện để thúc đẩy tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội bền vững trong thời gian tới. Đây là lần đầu tiên trong nhiệm kỳ khóa XV, Thủ tướng, tất cả các Phó Thủ tướng Chính phủ và 21 vị Bộ trưởng, Trưởng ngành đã trực tiếp trả lời chất vấn của các vị đại biểu Quốc hội.

Với nhiều đổi mới cả nội dung, hình thức, hoạt động chất vấn cho thấy rõ những chuyển biến trong việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về chất vấn và giám sát chuyên đề, phản ánh được những vướng mắc, bất cập mà cử tri quan tâm, những vấn đề tồn tại

Quốc hội đã tiến hành giám sát tối cao và quyết nghị nhiều giải pháp quan trọng đối với “Việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030”. Lần đầu tiên, Quốc hội tiến hành giám sát giữa kỳ và tiến hành giám sát tích hợp cả 3 Chương trình mục tiêu quốc gia lớn. Chuyên đề giám sát này toàn diện, quy mô rộng, độ phức tạp cao, bao trùm nhiều luật, chính sách, ảnh hưởng đến đời sống của mọi người dân, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Mục tiêu của giám sát này hướng đến chính là nhằm kịp thời tháo gỡ những bất cập, vướng mắc của cả 3 Chương trình mục tiêu quốc gia đặc biệt quan trọng của đất nước. Qua đó tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong toàn hệ thống, vì giám sát là khâu trọng tâm, then chốt để nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động Quốc hội. Vì vậy, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về kết quả giám sát chuyên đề với nhiều nội dung quan trọng, nhiều kiến nghị, giải pháp để đẩy nhanh tiến độ, nâng cao hiệu quả, chất lượng các Chương trình mục tiêu quốc gia trong thời gian tới.

Đáng lưu ý, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội đã hoàn thành công việc rất quan trọng, đánh dấu giữa nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV là tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với 44 chức danh do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn. Theo tôi, việc lấy phiếu tín nhiệm để thực hiện quyền giám sát tối cao của Quốc hội. Công tác chuẩn bị và thực hiện lấy phiếu tín nhiệm đảm bảo chặt chẽ, dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch và nghiêm túc theo đúng nội dung, quy trình, thủ tục được quy định tại Nghị quyết số 96/2023/QH15 về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn. Quốc hội đã công khai kết quả lấy phiếu tín nhiệm đến cử tri thông qua các phương tiện thông tin đại chúng. Đây là dịp để những người được lấy phiếu tín nhiệm nhìn lại việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ, cũng như tồn tại, hạn chế trong lĩnh vực mình phụ trách để nỗ lực hơn trong thời gian tới. Quốc hội đề nghị những người được lấy phiếu tiếp tục phát huy kết quả đạt được, khắc phục hạn chế để hoàn thành tốt trọng trách được Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó.

Công tác chuẩn bị và điều hành Kỳ họp chu đáo, khoa học, hiệu quả, đại biểu Quốc hội thảo luận, trao đổi, kiến nghị nhiều vấn đề tâm huyết, thiết thực, đem hơi thở cuộc sống vào Nghị trường. Trong đó phải kể đến sự điều hành linh hoạt, sáng tạo của Chủ tịch Quốc hội và các Phó Chủ tịch Quốc hội tại các phiên họp cũng như phiên chất vấn và trả lời chất vấn. Công tác hậu cần, an ninh, y tế và mọi công tác đảm bảo phục vụ cho đại biểu Quốc hội rất tốt, giúp cho đại biểu yên tâm làm việc. Công tác tuyên truyền tại Kỳ họp bài bản, kịp thời, nhiều phiên truyền hình trực tiếp, giúp cử tri theo dõi, giám sát, góp phần thúc đẩy hoạt động Quốc hội ngày càng minh bạch, công khai.

Bên lề kỳ họp, Văn phòng Quốc hội, Truyền hình Quốc hội Việt Nam đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành trong giới thiệu các lễ hội văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, giúp cho đại biểu Quốc hội có cơ hội tìm hiểu thêm về văn hóa Việt Nam và các nước. Các Ủy ban của Quốc hội, các Đoàn ĐBQH đã tổ chức các hoạt động gặp mặt, giao lưu, học tập kinh nghiệm lẫn nhau với nhiều hình thức phong phú, đa dạng, giúp cho đại biểu có thêm kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng công tác.

Về công tác chuẩn bị nội dung, tôi cho rằng, các dự thảo Luật, Nghị quyết trình Quốc hội tại Kỳ họp lần này được Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo chuẩn bị công phu, chặt chẽ, đảm bảo theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật với nhiều nội dung chất lượng. Các cơ quan chủ trì soạn thảo, chủ trì thẩm tra, các Đoàn ĐBQH các tỉnh, thành phố đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo góp ý xây dựng Luật. Nhiều cử tri, chuyên gia, doanh nghiệp quan tâm nghiên cứu, góp ý sâu sắc cho các Luật, Nghị quyết.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tổ chức Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách nhằm góp ý cho các dự thảo Luật. Các bước, quy trình tiếp thu, giải trình, hoàn thiện các văn bản này được Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo thực hiện chặt chẽ, kỹ lưỡng, tiếp thu tối đa ý kiến đại biểu Quốc hội. Đối với những vấn đề khó, đại biểu tranh luận thẳng thắn, sôi nổi, Chủ tọa điều hành linh hoạt, gợi mở nhiều vấn đề cho các Bộ trưởng, Trường ngành giải trình, làm rõ vấn đề mà đại biểu Quốc hội quan tâm.

Vì vậy, các Luật, Nghị quyết được thông qua tại Kỳ họp thứ 6 có chất lượng tốt nhất, với sự thống nhất cao của các vị đại biểu Quốc hội. Các dự án Luật cho ý kiến lần đầu đều được đại biểu thảo luận, góp ý sôi nổi. Tất cả ý kiến tại Tổ và Hội trường đều được Văn phòng Quốc hội tổng hợp đầy đủ, được các cơ quan soạn thảo tiếp thu, giải trình bước đầu. Đây là cơ sở để đại biểu tiếp tục nghiên cứu, đóng góp để hoàn thiện các dự án Luật này trong kỳ họp sau.

Bên cạnh đó, Quốc hội cũng cho ý kiến về việc tiếp thu, chỉnh lý và quyết định điều chỉnh thời điểm trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật Đất đai (sửa đổi) và dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) sang Kỳ họp tiếp theo gần nhất. Bởi hai dự án Luật này có phạm vi rất rộng và còn nhiều ý khác nhau, do đó cần rà soát, thảo luận kỹ hơn, đảm bảo chất lượng, khả thi cao khi Luật được ban hành, từ đó mới tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, tránh phát sinh các vướng mắc mới trong quá trình thực hiện.

Để những quyết sách quan trọng của Quốc hội thật sự đi vào thực tiễn cuộc sống, đáp ứng sự mong mỏi của cử tri, đòi hỏi những nỗ lực nhiều hơn, quyết liệt hơn trong tổ chức thực hiện của Chính phủ, các cấp, các ngành, trong đó, tập trung đảm bảo nguồn lực và các điều kiện cần thiết trong thi hành pháp luật trong thục tiễn, nhất là tập trung hướng dẫn chi tiết thi hành, quán triệt, triển khai Luật, Nghị quyết đến toàn dân, sự phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm, hiệu quả giữa các cơ quan, tổ chức trong quá trình triển khai thực hiện.

Đồng thời cần kịp thời hướng dẫn, có giải pháp xử lý hiệu quả các vấn đề đang còn vướng mắc, bất cập, đặc biệt là những vấn đề mới phát sinh còn có nhiều ý kiến, cách hiểu khác nhau; khắc phục triệt để tình trạng nợ đọng, chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, nghị quyết, gây khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện.

Cùng với đó, cần chú trọng nâng cao chất lượng các văn bản quy phạm pháp luật dưới Luật, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn; đặc biệt phải coi trọng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, sâu rộng, phù hợp với các nhóm đối tượng, địa bàn khác nhau để hiểu và áp dụng pháp luật một cách thống nhất.

Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân cùng các nữ ĐBQH bên hành lang Quốc hội.

Trong quá trình thực hiện, tôi cho rằng, cần thường xuyên rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật có liên quan; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và tăng cường theo dõi, kiểm tra, thanh tra, giám sát; khắc phục tình trạng đùn đẩy, thiếu trách nhiệm trong một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức; ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ trong cải cách hành chính mà trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính theo hướng liên thông, tích hợp, chia sẻ đồng bộ, thống nhất, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

Tôi nhận thấy, rất cần sự lãnh đạo sâu sát kịp thời của Đảng, sự giám sát thường xuyên, chặt chẽ của cơ quan dân cử, của đại biểu Quốc hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đoàn thể chính trị - xã hội các cấp gắn với sự giám sát trực tiếp của Nhân dân để phát huy sức mạnh tổng hợp, hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế, tiếp tục xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Với tất cả những nội dung phân tích nêu trên, có thể nói, Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV đã thể hiện tinh thần đổi mới, quyết liệt, vì một Quốc hội hoạt động tận tâm, trách nhiệm, giải quyết các vấn đề thực tiễn cấp bách, đáp ứng sự mong mỏi của cử tri và nhân dân cả nước./.