Góp ý xây dựng Chiến lược quốc gia phát triển đội ngũ trí thức đến năm 2030

Toàn cảnh hội thảo.

Phát biểu ý kiến khai mạc hội thảo, Tiến sĩ khoa học Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam, cho biết, giai đoạn vừa qua, Việt Nam đã giành được những thành tựu nhất định, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao về kết quả tăng trưởng kinh tế, chất lượng cuộc sống của người dân. Tuy vậy, Việt Nam vẫn tồn tại những điểm hạn chế, trong đó có tình trạng thiếu lao động trình độ cao cả về số lượng và chất lượng, nhất là các chuyên gia đầu ngành. Đây là yếu tố then chốt có tính quyết định tới quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam.

Chính vì vậy, Chiến lược đang xây dựng được kỳ vọng sẽ đề xuất nhiều quan điểm, mục tiêu và nhiệm vụ giải pháp đột phá nhằm tiếp tục phát huy những kết quả đạt được trong phát triển đội ngũ trí thức trong thời gian qua, khắc phục những hạn chế kìm hãm sự phát triển đội ngũ trí thức, đồng thời tận dụng những cơ hội và điều kiện thuận lợi sẵn có, chủ động đối mặt với thách thức đặt ra đối với đội ngũ trí thức Việt Nam, phát huy sức mạnh của đội ngũ trí thức trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, góp phần thực hiện thành công chiến lược phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2021-2030.

Trên cơ sở phân tích thực trạng của đội ngũ trí thức Việt Nam, đặt trong bối cảnh phát triển kinh tế-xã hội trong nước và thế giới, dự thảo chiến lược đặt ra 5 quan điểm chỉ đạo mang tính xuyên suốt, định hướng cho sự phát triển của đội ngũ trí thức Việt Nam trong giai đoạn tới với 2 mục tiêu tổng quát và 3 nhóm chỉ tiêu cụ thể về phát triển đội ngũ trí thức, về đóng góp của đội ngũ trí thức và về đầu tư để phát triển đội ngũ trí thức.

Chiến lược cũng đã đề ra 6 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chung áp dụng cho tất cả các nhóm trí thức và 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp riêng áp dụng riêng cho một số nhóm trí thức đặc thù.

Góp ý cho dự thảo chiến lược, TS Phạm Văn Tân, nguyên Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam kiến nghị, ban soạn thảo cần quan tâm nghiên cứu phương án phân loại trí thức theo 3 khu vực: trí thức trong khu vực nhà nước, trí thức trong khu vực thị trường và trí thức trong khu vực xã hội dân sự.

Về chính sách đối với trí thức, nhìn chung các chính sách mới chỉ tập trung quan tâm nhiều tới đội ngũ trí thức trong khu vực nhà nước. Trí thức trong khu vực doanh nghiệp, nhất là khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước và trí thức trong các tổ chức xã hội chưa được quan tâm đúng mức, mặc dù lực lượng này chiếm tỷ lệ rất cao trong xã hội và là lực lượng chính tham gia vào quá trình đổi mới sáng tạo ở nước ta.

Về chính sách đầu tư tài chính, việc đầu tư tài chính cho khoa học và công nghệ còn thấp chưa đạt 0,5% tổng chi ngân sách nhà nước và chưa đạt 0,7% GDP đã làm cho nền khoa học và công nghệ chưa thực sự trở thành động lực để phát triển kinh tế-xã hội. Vì vậy cần phải quan tâm đầu tư thỏa đáng cho khoa học và công nghệ để sớm tạo đột phá trong phát triển theo hướng hiện đại, phù hợp xu thế của thời đại.

Tiến sĩ khoa học Nghiêm Vũ Khải, nguyên Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ, nguyên Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, cho rằng, có 3 yếu tố chính để khuyến khích, thu hút nguồn nhân lực khoa học và công nghệ, đó là đãi ngộ về thu nhập, môi trường hoạt động sáng tạo và sự tôn vinh. Ở nước ta, cả 3 yếu tố này đều còn rất nhiều bất cập. Người làm khoa học chủ yếu hưởng lương hành chính với mức thu nhập thấp. Điều kiện, môi trường và văn hóa làm khoa học chưa khuyến khích đổi mới sáng tạo. Do nhiều lý do, nhà khoa học chưa được tôn trọng, phai nhạt dần lòng đam mê nghiên cứu, mất dần sự tự tin và hoài bão cống hiến. Vì vậy, cần có chính sách đãi ngộ thỏa đáng đối với đội ngũ trí thức.

NINH CƠ